Ήδη από χθες Κυριακή, οι παγκόσμιοι ηγέτες μεταβαίνουν στη Γλασκώβη για τη διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP26), η οποία θεωρείται η τελευταία ευκαιρία να σωθεί ο πλανήτης από τις καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Με καθυστέρηση ενός έτους λόγω της πανδημίας, η COP26 έχει στόχο να διατηρήσει ζωντανή τη δέσμευση να περιοριστεί η άνοδος της θερμοκρασίας της Γης στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, ένα επίπεδο το οποίο οι επιστήμονες θεωρούν ότι θα αποτρέψει τις πιο καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, στον οποίο δεσμεύθηκαν σχεδόν 200 χώρες το 2015 υπογράφοντας τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, απαιτείται ισχυρή πολιτική θέληση και διπλωματία προκειμένου να αντισταθμιστούν η ανεπαρκής δράση και οι κενές υποσχέσεις που χαρακτηρίζουν μεγάλο μέρος της παγκόσμιας πολιτικής για το κλίμα.
Τα μηνύματα ενόψει της COP26 είναι μικτά. «Ας είμαστε ξεκάθαροι, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος η Γλασκώβη να μην αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα», είχε δηλώσει την προηγούμενη εβδομάδα ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κρατώντας μικρό καλάθι για τα αποτελέσματα που μπορεί να επιφέρει.
«Ακόμη κι αν οι πρόσφατες δεσμεύσεις ήταν ξεκάθαρες και αξιόπιστες – και υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα για κάποιες από αυτές-, εξακολουθούμε να οδεύουμε προς την κλιματική καταστροφή», είχε τονίσει.
Μια νέα δέσμευση που ανέλαβε την προηγούμενη εβδομάδα η Κίνα, ο μεγαλύτερος ρυπαντής παγκοσμίως, θεωρήθηκε χαμένη ευκαιρία και θα ρίξει τη σκιά της στη διάσκεψη
Οι ελπίδες έμειναν «ανεκπλήρωτες» στην G20
Όσον αφορά τη διάσκεψη των G20 ορισμένοι από τους ηγέτες που συμμετείχαν, ανάμεσά τους ο οικοδεσπότης της, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι, και η απερχόμενη καγκελάριος της Γερμανίας, η Άγγελα Μέρκελ, τη βρήκαν «επιτυχή», ή «μια καλή ένδειξη»· όμως για άλλους, ανάμεσά τους τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και τον πρωθυπουργό της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον, η όποια πρόοδος ήταν πολύ ανεπαρκής σε σύγκριση με τις προσδοκίες όσον αφορά τις δεσμεύσεις στον αγώνα για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής.
Δεν τέθηκε ξεκάθαρη προθεσμία ούτε για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας, ούτε για τον τερματισμό της παραγωγής ηλεκτρισμού με την καύση άνθρακα στην κοινή ανακοίνωση που δημοσιοποιήθηκε στο τέλος της συνόδου.
Η προθεσμία για την επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου στις εκπομπές των αερίων στο κείμενο παραμένει εσκεμμένα αόριστη: ο στόχος μετατίθεται περί «τα μέσα του αιώνα». Διατυπώνεται η υπόσχεση πως οι είκοσι πιο βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου θα κάνουν ό,τι μπορούν για να αποφεύγουν την κατασκευή σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με την καύση άνθρακα, αλλά «λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες εθνικές συνθήκες», με σκοπό την επιτάχυνση της προοδευτικής εγκατάλειψης του ώστε να τηρηθούν οι στόχοι για τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας «που τέθηκαν με τη συμφωνία του Παρισιού» το 2015.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δεν πείστηκε ακριβώς. «Αν και καλωσορίζω τη νέα δέσμευση της G20 για παγκόσμιες λύσεις, φεύγω από τη Ρώμη με τις ελπίδες μου ανεκπλήρωτες», σχολίασε ο Αντόνιο Γκουτέρες μέσω Twitter. «Τουλάχιστον δεν ενταφιάστηκαν», πρόσθεσε. «Και τώρα η COP26».
Ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν από την πλευρά του επέλεξε να κατηγορήσει τη Μόσχα και το Πεκίνο για την αοριστία των διατυπώσεων στην τελική ανακοίνωση της συνόδου της G20. «Βασικά», είπε, Ρωσία και Κίνα «ήταν άφαντες όσον αφορά τις δεσμεύσεις για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής». Ο κόσμος «πρέπει να είναι απογοητευμένος» για την έκβαση της G20, «προσωπικά απογοητεύθηκε», συμπλήρωσε.
Στελέχη μη κυβερνητικών οργανώσεων, που ήλπιζαν ότι η G20 – η οποία αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου ΑΕΠ και κάπου το 80% των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την υπερθέρμανση του πλανήτη – θα έδινε ώθηση στον αγώνα για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής, δεν έκρυβαν την οργή τους. Ο Γερν Καλίνσκι της Oxfam σχολίασε πως το αποτέλεσμά της τον άφησε «άναυδο»: «Οδεύουμε προς αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 2,7° Κελσίου και καταστροφική εξέλιξη της κλιματικής κρίσης», συνόψισε.
«Η αναποφασιστικότητα και ο διχασμός που επιδείχθηκαν εδώ απειλούν να κάψουν τον πλανήτη μας», προειδοποίησε.
Η Κίνα, η χώρα που εκπέμπει τη μεγαλύτερη ποσότητα των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, επανέλαβε στόχους που έχει ανακοινώσει ήδη. Θα αφήσει τις εκπομπές να αυξάνονται ως το 2030 και σκοπεύει να φθάσει στην κλιματική ουδετερότητα το 2060. Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ κάλεσε τα πλούσια κράτη να «δώσουν το παράδειγμα» πρώτα.
Η Ρωσία επίσης δεσμεύεται να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα ως το 2060.
Η Ινδία, που κατατάσσεται στην τέταρτη θέση ως προς τις εκπομπές, μετά την Κίνα, τις ΗΠΑ και την ΕΕ, αρνείται να κάνει σαφή δέσμευση για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας, με τον πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι να κρίνει πως την ευθύνη την έχουν κατά κύριο λόγο οι πλουσιότερες χώρες.
Την ίδια ώρα η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνουν απροθυμία να «συνεισφέρουν αυτό που τους αναλογεί», σύμφωνα με τον Γιαν Κόβαλτσιγκ, ειδικό της Όξφαμ για την κλιματική αλλαγή.
Το «μείζον πρόβλημα με την διεθνή πολιτική για το κλίμα είναι ότι οι βιομηχανικές χώρες δεν είναι διατεθειμένες να συνεισφέρουν με δίκαιο τρόπο στην προστασία του κλίματος, λαμβανομένων υπόψη της ιστορικής ευθύνης τους για την πρόκληση της κρίσης και της οικονομικής ισχύος τους», είπε.
Ακόμη κι αν τα εθνικά σχέδια δράσης εφαρμοστούν κατά γράμμα, οι εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου θα αυξηθούν κατά 16% ως το 2030, ενώ θα απαιτείτο να μειωθούν κατά 45% για να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5° Κελσίου, όπως είχε συμφωνηθεί στο Παρίσι.
«Έχουμε πλέον φθάσει σε ένα σημείο που δεν μπορούμε να παζαρεύουμε για το κλίμα», έκρινε η Φριντερίκε Ρέντερ της μη κυβερνητικής οργάνωσης Global Citizen. Στη Ρώμη προτιμήθηκαν «ημίμετρα αντί για σθεναρές ενέργειες», κατά την ίδια.
Ο βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον ελπίζει ότι η COP26 που τυπικά άρχισε χθες θα πάει πολύ πιο μακριά από την G20. «Μόλις 12 από τα μέλη της G20 δεσμεύθηκαν να επιτύχουν κλιματική ουδετερότητα ως το 2030 ή νωρίτερα· κάπου οι μισοί από εμάς έχουμε παρουσιάσει βελτιωμένα σχέδια για το πώς θα μειώσουμε τις εκπομπές (διοξειδίου) του άνθρακα» μετά τη σύνοδο του Παρισιού το 2015, πρόσθεσε.
«Δεν τηρήσαμε επίσης τη δέσμευσή μας να χορηγούμε 100 δισ. δολάρια ετησίως για να υποστηρίξουμε τις αναπτυσσόμενες χώρες ώστε να αναπτυχθούν με καθαρό και βιώσιμο τρόπο», πρόσθεσε ο κ. Τζόνσον. Ο κόσμος βρίσκεται «στο παρά ένα» και η COP26 δεν πρέπει να «αποτύχει», πρόσθεσε.
Μη κυβερνητικές οργανώσεις επέκριναν εξάλλου την G20 διότι δεν έλαβε αποφάσεις που θα συνέβαλαν να τερματιστεί η πανδημία του νέου κορονοϊού. Όλα δείχνουν πως ο στόχος να εμβολιαστεί για την COVID-19 το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού μέσα στο 2021 θα αποδειχθεί «ψευδαίσθηση», συνόψισε η Φιόνα Ούλενταλ της World Vision.