Η τύχη του Brexit κρέμεται από την ψηφοφορία που θα διεξαχθεί απόψε στη Βουλή των Κοινοτήτων, όπου θα εγκριθεί ή θα απορριφθεί η συμφωνία για το διαζύγιο που κλείστηκε ανάμεσα στο Λονδίνο και τις Βρυξέλλες, ενώ απομένουν πλέον λιγότεροι από δυόμισι μήνες μέχρι την ημέρα που προβλέπεται το Ηνωμένο Βασίλειο να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αν οι Βρετανοί κοινοβουλευτικοί εγκρίνουν το κείμενο της πολιτικής διακήρυξης, το Μπρέξιτ θα γίνει πραγματικότητα την 29η Μαρτίου στις 23:00 (στη 01:00 της 30ής Μαρτίου ώρα Ελλάδας) και τα δύο μέρη θα μπορέσουν να αρχίσουν να συζητούν για τη μελλοντική τους σχέση και το εμπόριο έπειτα από μια μεταβατική περίοδο που θέλουν να διαρκέσει ως τα τέλη του 2020, για να εξομαλυνθεί ο χωρισμός έπειτα από 40 χρόνια γάμου.
Αν όμως — και αυτό κατά τους αναλυτές είναι το πιθανότερο — η συμφωνία καταψηφιστεί από τη Βουλή των Κοινοτήτων, η χώρα θα εισέλθει σε «αχαρτογράφητη περιοχή», προειδοποίησε η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι, επισημαίνοντας πως εντείνεται ο κίνδυνος να υπάρξει χαοτική έξοδος χωρίς συμφωνία, ή ακόμη και η χώρα να παραμείνει στην ΕΕ.
Η ψηφοφορία, που προβλέπεται να αρχίσει περί τις 21:00 (ώρα Ελλάδας), θα τερματίσει μια περίοδο ατέρμονων αντεγκλήσεων και διαπραγματεύσεων στους κόλπους της βρετανικής πολιτικής τάξης. Ο διχασμός και το αδιέξοδο κυριάρχησαν αυτή την περίοδο ανάμεσα στους οπαδούς της καθαρής ρήξης και όσους προτιμούν αντιθέτως τη διατήρηση στενών δεσμών με την ΕΕ.
Αν και αρχικά προβλεπόταν να γίνει τον Δεκέμβριο, η σημερινή ψηφοφορία αναβλήθηκε την τελευταία στιγμή από τη Μέι, για να αποφύγει μια συντριπτική ήττα που παραδέχθηκε πως ήταν βέβαιη και να της δοθεί χρόνος να ζήσει περαιτέρω «εγγυήσεις» από τους ευρωπαίους ηγέτες, κάτι που ήλπιζε πως θα έπειθε τα μέλη της Βουλής των Κοινοτήτων να εγκρίνουν τη συμφωνία που έκλεισε με την ΕΕ.
Χθες Δευτέρα η Ντάουνινγκ Στριτ έδωσε στη δημοσιότητα μια επιστολή υπογεγραμμένη από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, με την οποία τονίζουν πως η ΕΕ «δεν επιθυμεί» ο αμφιλεγόμενος «μηχανισμός ασφαλείας», ή backstop στο ιδιόλεκτο της διαπραγμάτευσης, ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία «σκληρών» συνόρων με την Ιρλανδία, να τεθεί σε ισχύ, καθώς και πως ακόμη κι αν τεθεί σε ισχύ, θα φροντίσουν αυτό να είναι «μόνο προσωρινό».
Αλλά οι ευρωπαϊκές διαβεβαιώσεις δεν πείθουν. «Δεν υπάρχει τίποτε καινούργιο, τίποτε δεν άλλαξε», κατήγγειλε ο Νάιτζελ Ντοντς, βουλευτής του βορειοϊρλανδικού υπερσυντηρητικού Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (DUP), από τις 10 έδρες του οποίου εξαρτάται η Μέι για να εξασφαλίσει απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων.
Η επιστολή «δεν προσφέρει τις νομικές εγγυήσεις για τις οποίες είχαν δοθεί υποσχέσεις σε αυτή την αίθουσα», έκρινε από την πλευρά του ο αρχηγός των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν, που διαπίστωσε πως το κείμενο είναι «ακριβώς ίδιο» με εκείνο που υπεβλήθη τον Δεκέμβριο.
Την ίδια άποψη μοιράζονται οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες και οι σκοτσέζοι εθνικιστές του SNP.
Στους κόλπους της συμπολίτευσης, των Τόρις της Μέι, οι εκκλήσεις να απορριφθεί η συμφωνία πολλαπλασιάζονται: ακόμα και για τον ίδιο τον υπουργό Μπρέξιτ, τον Ντόμινικ Ράαμπ, «ο μοναδικός τρόπος να εξασφαλίσουμε τροποποίηση της συμφωνίας για την αποχώρηση, μέσω διαπραγματεύσεων, είναι να απορρίψουμε την τρέχουσα συμφωνία», που κατ’ αυτόν είναι «δεύτερης ποιότητας».
Τα πιθανά σενάρια
Το Κοινοβούλιο ψηφίζει την συμφωνία, συντεταγμένη έξοδος
Εάν η συμφωνία ψηφισθεί από την Βουλή των Κοινοτήτων, σενάριο που δεν μοιάζει πολύ πιθανόν, θα ακολουθήσει μία συντεταγμένη έξοδος.
Θα ανοίξει μία μεταβατική μετα-Brexit περίοδος που προβλέπεται ότι θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του 2020 και κατά την διάρκεια της οποίας δεν θα αλλάξει τίποτε.
Η συμφωνία διευθετεί το θέμα των χρηματικών ποσών που το Λονδίνο θα πρέπει να καταβάλει στην ΕΕ έναντι των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει και ορίζει τα δικαιώματα των βρετανών και των ευρωπαίων πολιτών.
Το πιο επίμαχο σημείο αφορά το backstop, μία ρύθμιση που έχει ως στόχο την αποφυγή της επαναφοράς ενός σκληρού συνόρου ανάμεσα στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, και μέλος της ΕΕ, και την Βόρεια Ιρλανδία, επαρχία του Ηνωμένου Βασιλείου, και την διαφύλαξη της ειρηνευτικής συμφωνίας στην ιρλανδική νήσο.
Αυτό το «δίκτυ ασφαλείας» προβλέπει την δημιουργία μίας ενιαίας τελωνειακής ζώνης που θα περιλαμβάνει την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο, με μία πιο προωθημένη σύνδεση για την Βόρεια Ιρλανδία, που θα εφαρμοσθεί σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων για την μελλοντική εμπορική σχέση ανάμεσα στο Λονδίνο και τους 27.
Το Κοινοβούλιο απορρίπτει την συμφωνία: έξοδος χωρίς συμφωνία, δεύτερο δημοψήφισμα;
Εάν το κείμενο της συμφωνίας απορριφθεί από την Βουλή των Κοινοτήτων, ένα από τα προβλεπόμενα σενάρια είναι ένα Brexit χωρίς συμφωνία, μία εκδοχή που ανησυχεί πολύ τους οικονομικούς κύκλους και περιλαμβάνει την κατάρρευση της λίρας και την εκτίναξη της ανεργίας.
Οι οικονομικές σχέσεις ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ θα ορίζονταν στην περίπτωση αυτή από τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και σειρά τελωνειακών και ρυθμιστικών ελέγχων θα έπρεπε να εφαρμοσθούν.
Ελλείψεις φαρμάκων, κουμφούζιο γύρω από τα λιμάνια, αεροπλάνα καθηλωμένα στο έδαφος, υποχώρηση της ανάπτυξης…Αυτοί οι κίνδυνοι απορρίπτονται από τους ακραίους υποστηρικτές του Brexit, που θεωρούν ότι «ένα Brexit άνευ συμφωνίας είναι καλύτερο από μία κακή συμφωνία» και που επιμένουν σε μία «ανεξάρτητη» εμπορική πολιτική.
Ωστόσο, η απειλή ενός «Brexit άνευ συμφωνίας» φαίνεται ότι αντιμετωπίσθηκε την περασμένη βδομάδα από τους βουλευτές με την υιοθέτηση μίας τροπολογίας που υποχρεώνει την κυβέρνηση να παρουσιάσει μέσα σε τρεις ημέρες, σε περίπτωση απόρριψης της συμφωνίας, ένα plan B επιδεχόμενο τροποποιήσεις.
Η δυνατότητα δεύτερου δημοψηφίσματος ζητείται από τους φιλοευρωπαίους που θέλουν την ανατροπή του αποτελέσματος του πρώτου δημοψηφίσματος, αλλά και αξιωματούχους που βλέπουν σε αυτό έναν τρόπο άρσης του αδιεξόδου. Είναι ένα ενδεχόμενο που μέχρι στιγμής αποκλείεται από την Τερέζα Μέι.
Μένει να διευκρινισθούν οι ερωτήσεις που θα ετίθεντο σε περίπτωση δεύτερου δημοψηφίσματος: παραμονή στην ΕΕ ή σχέδιο Μέι; Ή έξοδος χωρίς συμφωνία; Και όλα αυτά, χωρίς την εγγύηση ότι ένα δεύτερο δημοψήφισμα θα παρήγαγε διαφορετικά αποτελέσματα από το πρώτο.
Το Εργατικό Κόμμα θα υποστήριζε την διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος , εάν δεν λάβει την διεξαγωγή πρόωρων εκλογών που επιδιώκει.
Νέες εκλογές
Θα πρέπει να προηγηθεί πρόταση μομφής, που προτίθεται να καταθέσει το Εργατικό Κόμμα, αν κατά την αποψινή ψηφοφορία απορριφθεί η συμφωνία της Τερέζα Μέι.
Ωστόσο, αν και περί τους εκατό βουλευτές Τόρις προσπάθησαν να ανατρέψουν την Τερέζα Μέι τον Δεκέμβριο, δεν είναι δεδομένο ότι θα συμπράξουν με το Εργατικό Κόμμα σε έναν ελιγμό που θα οδηγήσει το Συντηρητικό Κόμμα στην απώλεια της εξουσίας.
Εάν οι Εργατικοί κερδίσουν την ψήφο εμπιστοσύνης, θέλουν να διαπραγματευθούν μία νέα συμφωνία με τις Βρυξέλλες, αλλά θα χρειασθεί χρόνος, δήλωσε ο Τζέρεμι Κόρμπιν, παραπέμποντας σε αναβολή του Brexit.
Αναβολή του Brexit
Η αναβολή του Brexit μέσω της παράτασης του άρθρου 50 της ευρωπαϊκής συνθήκης, που διευθετεί την αποχώρηση ενός κράτους μέλους, φαίνεται όλο και περισσότερο ότι αποτελεί ένα αξιόπιστο ενδεχόμενο και αυτό, ακόμη και αν η Τερέζα Μέι επιτύχει την έγκριση της συμφωνίας στην Βουλή των Κοινοτήτων, αφού δεν θα της έμενε αρκετός χρόνος για να περάσει την αναγκαία νομοθεσία μέχρι τις 29 Μαρτίου.
Η οργάνωση δεύτερου δημοψηφίσματος ή πρόωρων εκλογών απαιτεί επίσης αναβολή του Brexit.
Περί τους εκατό ευρωβουλευτές από όλες τις παρατάξεις δεσμεύθηκαν να υποστηρίξουν αίτημα του Λονδίνου για αναβολή. Αλλά στην περίπτωση αυτήν, τι θα γίνει με τις ευρωπαϊκές εκλογές οι οποίες θα διεξαχθούν στο διάστημα 23-26 Μαΐου;
Σύμφωνα με διπλωματική πηγή, «μία παράταση πέραν της 29ης Μαρτίου είναι δυνατή, αλλά όχι πέραν της 30ής Ιουνίου, όταν θα συγκροτηθεί σε σώμα το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο».
Από την πλευρά της, η Τερέζα Μέι δήλωσε χθες ότι η ημερομηνία του Brexit δεν πρέπει να αναβληθεί.