Το Navigo, ένα παιχνίδι εκμάθησης γλώσσας το οποίο απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής και πρωτο-σχολικής ηλικίας, βραβεύτηκε πρόσφατα από την «Serious Games Society», μια ένωση 30 ερευνητικών φορέων και εταιριών από όλη την Ευρώπη, που έχει σαν στόχο την προώθηση των παιχνιδιών «σοβαρού σκοπού» (“serious games”, παιχνίδια που μέσω της διασκέδασης και του παιχνιδιού έχουν σαν πρωταρχικό τους στόχο την εκπαίδευση).
Ο Δρ. Κ. Καρπούζης (Διευθυντής ερευνών στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών του ΕΜΠ και Head of Games Programming στη SAE Athens μας λέει σχετικά: «Το Navigo υποστηρίζει τους μαθητές σε προσχολικό και πρώτο σχολικό επίπεδο στην εκμάθηση ανάγνωσης στα Ελληνικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ισπανικά και Αγγλικά σαν ξένη γλώσσα (English as a foreign language). Επιπλέον υποστηρίζονται και παιδιά με δυσλεξία σε καθεμιά από τις παραπάνω γλώσσες. Αποτελείται από μια σειρά από παιχνίδια που -μέσα από γνώριμους μηχανισμούς, δηλαδή τα παιχνίδια που ήδη παίζουν τα παιδιά σε υπολογιστές και φορητές συσκευές- δίνει τη δυνατότητα στους μικρούς μαθητές να εξασκηθούν πάνω στα βασικά στοιχεία της γλώσσας».
Το Navigo θα δοκιμαστεί μέσα στο 2019 σε σχολεία στην Ελλάδα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ισπανία και τη Γερμανία. Από την Ελλάδα συμμετέχουν τα εκπαιδευτήρια Δούκα και το Βρετανικό Συμβούλιο, οι εκδόσεις Πατάκη -που παρέχουν βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή- και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (τμήμα Φιλολογίας). Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών) είναι υπεύθυνο για την τεχνική υποδομή του έργου και αναπτύσσει τους «έξυπνους» αλγορίθμους με τους οποίους γίνεται η επιλογή του περιεχομένου με τα οποία θα παίξει κάθε παιδί (παιχνίδια, λέξεις ή φράσεις) ανάλογα με το τμήμα της γλώσσας που θέλουμε να ενισχύσουμε.
Στο δεύτερο εξάμηνο του 2019 το παιχνίδι θα είναι διαθέσιμο δωρεάν από το Google Play -και στην ελληνική γλώσσα- και θα μπορούν να το χρησιμοποιήσουν είτε εκπαιδευτικοί με τους μαθητές τους, είτε μεμονωμένοι χρήστες.
Το παιχνίδι υλοποιήθηκε από το Βρετανικό «Games Studio Fish in a Bottle», σχεδιάστηκε από ερευνητές του University College London (UCL) -που συντονίζονται από τους καθηγητές Ασημίνα Βασάλου και Μανώλη Μαυρίκη- ενώ το γλωσσολογικό υπόβαθρο και η μοντελοποίηση των γλωσσών που υποστηρίζονται σχεδιάστηκαν από ερευνητές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Καθ. Μαρία Μαστροπαύλου), του Παν. Βαρκελώνης και του Παν. Καρλσρούης. Η δυνατότητα προσαρμογής των παιχνιδιών και των λέξεων στις γνώσεις και τις δεξιότητες του κάθε μαθητή με αυτόματο τρόπο αναπτύχθηκε από το ΕΜΠ (Σχολές ΗΜΜΥ και ΕΜΦΕ, καθ. Α. Συμβώνης, Δρ. Κ. Καρπούζης, Χρ. Ραφτοπούλου και Γ. Τσατήρης).
Tι ακριβώς προσφέρει το Navigo
Η πρώτη σημαντική διαφορά του Navigo από τα υπάρχοντα παιχνίδια εκμάθησης γλώσσας είναι η συστηματική μοντελοποίηση καθεμιάς από τις υποστηριζόμενες γλώσσες, ώστε να μπορούμε να στοχεύσουμε με συγκεκριμένο περιεχόμενο στα γλωσσικά και συντακτικά φαινόμενα στα οποία πρέπει να εξασκηθεί ο μαθητής: στην Αγγλική γλώσσα έχουν εντοπισθεί από τους ερευνητές του έργου iRead* περισσότερα από 300 διαφορετικά χαρακτηριστικά, ενώ αντίστοιχη είναι η λεπτομέρεια της ανάλυσης που έχει γίνει και στις υπόλοιπες γλώσσες. Οι ερευνητές στη συνέχεια καθόρισαν τη σειρά με την οποία ο μαθητής θα πρέπει να κατακτήσει καθένα από αυτά τα χαρακτηριστικά, ώστε να υπάρχει αντιστοιχία με τη γλωσσική ωριμότητα και τις γνώσεις που αναμένουμε στις ηλικίες αυτές, αλλά και με το σχολικό πρόγραμμα σε καθεμιά από τις χώρες στις οποία θα δοκιμαστεί το παιχνίδι.
Κατόπιν, και εδώ εντοπίζεται η δεύτερη καινοτομία του παιχνιδιού Navigo, το σύστημα επιλέγει αυτόματα τις λέξεις με τις οποίες θα παίξει ο κάθε μαθητής, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν αυτές (συνδυασμούς γραμμάτων, καταλήξεις ή προθέματα, συγκεκριμένους ήχους/φωνήματα, κλπ.) – ανάλογα με την επίδοση του μαθητή στα παιχνίδια, προοδευτικά «ξεκλειδώνουν» πιο προχωρημένα χαρακτηριστικά, ώστε να μπορεί ο μικρός μαθητής να προχωρήσει σε επόμενες έννοιες κι έτσι να αντιμετωπίσει και πιο δύσκολα φαινόμενα της γλώσσας.
Αν και το παιχνίδι μπορεί να υποστηρίξει αυτή τη διαδικασία προσαρμογής στις δεξιότητες του μαθητή με αυτόματο τρόπο, ο δάσκαλος έχει σε κάθε βήμα τη δυνατότητα να επιλέξει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (κι επομένως και το σχετικό περιεχόμενο λέξεων για τα παιχνίδια) που θέλει να διδάξει στην τάξη ή να μεταβάλλει με διαδραστικό τρόπο το επίπεδο δεξιότητας ενός μαθητή για ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό – αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο, για παράδειγμα, αν ο δάσκαλος κρίνει ότι ένας μαθητής χρειάζεται περισσότερη εξάσκηση στις πολυσύλλαβες λέξεις ή σε λέξεις που έχουν κάποια συγκεκριμένη κατάληξη. Για να εξασφαλιστεί ότι οι μαθητές που παίζουν Navigo αντιμετωπίζουν περιεχόμενο λέξεων που δεν επαναλαμβάνεται, το υποσύστημα προσαρμογής που αναπτύχθηκε από το ΕΜΠ δίνει προτεραιότητα στα χαρακτηριστικά και τις λέξεις που δεν έχουν ξαναχρησιμοποιηθεί στα παιχνίδια ή σε αυτά που ο μικρός μαθητής έχει χρησιμοποιήσει αρκετό καιρό πριν.
*Το παιχνίδι αναπτύσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος iRead
(https://iread-project.eu/) που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση
μέσω του προγράμματος χρηματοδότησης της έρευνας και ανάπτυξης Horizon
2020. Στο έργο συμμετέχουν 15 πανεπιστήμια και εταιρίες από Ελλάδα,
το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ισπανία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία. Το iRead σχεδιάζει λογισμικό, παιχνίδια και εκπαιδευτικό περιεχόμενο για τη διδασκαλία ανάγνωσης Αγγλικών, Γερμανικών, Ισπανικών, Ελληνικών και Αγγλικών σαν ξένη γλώσσα.
