«Η αρπαγή των αρχαιοτήτων στην Κατοχή και ο αγώνας για την επιστροφή τους»
Ημερίδα υπό την Αιγίδα της Βουλής πραγματοποιήθηκε χθες στην Παλαιά Βουλή, με τη συνδιοργάνωση του Εθνικού Συμβουλίου διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Τη δέσμευσή του πως μέχρι το τέλος του 2018 θα συζητηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής το πόρισμα της κοινοβουλευτικής επιτροπής για τις γερμανικές επανορθώσεις, έδωσε σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε χθες στην Παλαιά Βουλή με θέμα «Η αρπαγή των αρχαιοτήτων στην Κατοχή και ο αγώνας για την επιστροφή τους», ο πρόεδρος της Βουλής. Την ημερίδα συνδιοργάνωσαν το Εθνικό Συμβούλιο διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, υπό την αιγίδα της Βουλής.
Στόχος αυτής της ενέργειας σύμφωνα με τον πρόεδρο είναι «να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες σε διεθνές επίπεδο, αλλά και διακρατικά να γνωστοποιηθεί το ζήτημα και να τύχει στην ευρύτερη διεθνή κοινή γνώμη μιας πολύ μεγαλύτερης αποσαφήνισης, να υπάρξει πίεση εκεί που πρέπει, να δοθούν απαντήσεις και να διεκδικηθούν με όλα τα μέσα οι γερμανικές επανορθώσεις. Ως ηθικό ιστορικό καταρχήν μήνυμα και ως υποχρέωση όλων μας και πρώτα από όλα της Βουλής των Ελλήνων».
«Να υπογραφεί συνθήκη ειρήνης με Γερμανία»
Την ανάγκη «να σταματήσει η ανακωχή πολέμου με τη Γερμανία και να υπογραφεί συνθήκη ειρήνης. Μόλις υπογραφεί συνθήκη ειρήνης, αυτά που διεκδικούμε θα μας τα δώσουν αμέσως. Οι Γερμανοί είναι πολύ πειθαρχημένοι στις αποφάσεις τους, δεν θέλουν να παραβούν τους νόμους. Μια ανορθογραφία ιστορική πρέπει να εξαλειφθεί», υπογράμμισε κατά τον δικό του χαιρετισμό ο Μανώλης Γλέζος.
Ο Μ. Γλέζος στην αρχή της ομιλίας του, ανακοίνωσε πως θα έπρεπε να βρίσκεται στο σπίτι του, αφού λόγω προβλημάτων υγειάς, ακολουθεί νοσηλεία κατ’ οίκον. Μάλιστα, λόγω μιας ξαφνικής αδιαθεσίας που ένιωσε δεν κατόρθωσε να ολοκληρώσει την ομιλία του. Λίγα λεπτά αργότερα, εξήλθε της αίθουσας καταχειροκροτούμενος, ανταποδίδοντας ένθερμα τον χαιρετισμό.
Παράλληλα, ο Μ. Γλέζος, μολονότι ανέφερε πως «το αναφαίρετο δικαίωμα των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα είναι το θέμα, αλλά δεν είναι το κύριο. Το κύριο κατά τη γνώμη μου είναι να δείξουμε σε όλους τη συνεισφορά της Ελλάδας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο». Η εν λόγω συνεισφορά της Ελλάδας σύμφωνα με τον Μ. Γλέζο είναι ότι η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα που δέχθηκε επίθεση τόσο από τη φασιστική Ιταλία, όσο και από τη ναζιστική Γερμανία, καθώς και ότι ήταν η μόνη χώρα που αντιστάθηκε για 217 μέρες, όταν η επόμενη χώρα ήταν η Νορβηγία, που «άντεξε» για 60 ημέρες.
«Θέμα μονίμως ανοιχτό»
Από την πλευρά της η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λυδία Κονιόρδου, ανέφερε πως η επιτυχής ολοκλήρωση της επιστροφής όσων αρχαιοτήτων πάρθηκαν από τη χώρα μας κατά τη διάρκεια της Κατοχής, είναι ένα ζήτημα για το οποίο το υπουργείο Πολιτισμού «εργάζεται διαρκώς. Είναι ένα θέμα μονίμως ανοιχτό, μια διαδικασία με στοχευμένες διεκδικήσεις και συγκεκριμένα αποτελέσματα. Ένας από τους βασικούς μας στόχους είναι η ευαισθητοποίηση του κόσμου γύρω από θέματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και η επικρότηση κάθε οικειοθελούς επιστροφής αρχαιοτήτων».
Η υπουργός αναφέρθηκε και σε πρόσφατους επαναπατρισμούς αρχαιοτήτων. Συγκεκριμένα στον επαναπατρισμό οχτώ αρχαίων αντικειμένων τα τελευταία τρία χρόνια, καθώς και στον πιο πρόσφατο επαναπατρισμό, τον Νοέμβριο του 2017, όταν το πανεπιστήμιο του Γκράτζ της Αυστρίας επέστρεψε 26 αρχαιότητες που είχαν απομακρυνθεί από τον Γερμανό στρατηγό Τζούλιους Ρίνγκελ.
Η Μαρία Βλαζάκη, γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, γνωστοποίησε πως οι διαστάσεις της πολιτισμικής απώλειας που υπήρξε για την χώρα η απώλεια των αρχαιοτήτων κατά την Κατοχής δεν είναι πλήρως εξακριβωμένες και αιτία είναι: «οι λαθρανασκαφές, οι απαλλοτριώσεις, οι εσκεμμένες κλοπές που διεπράχθησαν συνειδητά και με περισσή σπουδή για την κάλυψη των ιχνών». Μάλιστα, ενημέρωσε ότι το υπουργείο, μέσω της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών προγραμματίζει σχετική ημερίδα εντός του έτους για να παρουσιαστούν νεώτερα στοιχεία».
«Πρωτοφανής λαφυραγώγηση»
Ο Βασίλης Κοσμόπουλος, σκηνοθέτης και γενικός διευθυντής του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, εξήρε την ανάγκη να υπάρξει μια «σαφής εντατική προσπάθεια, προκειμένου να ενωθούν αρχεία και ανθρώπινοι πόροι», από όσες δομές πραγματοποιούν έρευνα για το εν λόγω αντικείμενο. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα σύμφωνα με τον κ. Κοσμόπουλο ιδιαιτέρως θετικά αποτελέσματα, αφού «η Γερμανία δεν μπορεί να απαντήσει κάτι σε ηθικό επίπεδο».
Από την πλευρά της, η Ελένη Πιπέλια, αρχαιολόγος στη διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, σε ομιία της με θέμα «Λάφυρα πολέμου από την Κατοχή: ένα κεφάλαιο που παραμένει ανοικτό», έκανε λόγο για «παρανόμως εξαχθέντες αρχαιότητες», και ένα «πολιτιστικό πογκρόμ» που πραγματοποιήθηκε εκείνη την περίοδο και «επισκίασε κάθε άλλη λεηλασία». Μια λεηλασία μάλιστα, που η αρχαιολόγος χαρακτήρισε ως «Βιασμό της Ευρώπης». Σύμφωνα με την αρχαιολόγο, η αρπαγή αρχαιοτήτων από τις δημόσιες συλλογές και από τις ιδιωτικές –κυρίως Εβραίων-, οδήγησε σε μια πρωτοφανή λαφυραγώγηση.
Η Ελευθερία Ακριβοπούλου, αρχαιολόγος-μουσειολόγος στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, στην ομιλία της με θέμα «Αρχαία εν κινδύνω στη Θεσσαλονίκη της Κατοχής», ανέφερε μεταξύ άλλων πως η αρπαγή αρχαιοτήτων από την ναζιστική Γερμανία ήταν μια συστηματική προσπάθεια του ναζιστικού μηχανισμού, προκειμένου να προβούν σε μια επανεγγραφή της Ιστορίας και να μετατραπεί η γενέτειρα του Χίτλερ σε παγκόσμια πολιτιστική πρωτεύουσα.
Ο Γιώργος Τζωράκης, αρχαιολόγος πραγματοποίησε ομιλία με θέμα «’Εν μέσω της μαινομένης καταιγίδος’…Η τύχη των κρητικών αρχαιοτήτων τα χρόνια της Γερμανοϊταλικής Κατοχής (1941-1945)», όπου μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην μεγάλη κινητοποίηση που υπήρξε εκείνη την περίοδο από τους εργαζομένους των ελληνικών μουσείων, προκειμένου να διασωθούν οι αρχαιότητες, οι οποίες κρύβονταν σε κάθε πιθανό και απίθανο μέρος, με αποτέλεσμα οι «εισβολείς να αντικρίζουν άδεια μουσεία». Παράλληλα, επεσήμανε ότι η συνολική αποτίμηση μόνο για την περιοχή της Κρήτης, είναι πως απομακρύνθηκαν αρκετές χιλιάδες αρχαιότητες, ενώ πολλές άλλες καταστράφηκαν από βανδαλισμούς στρατιωτών και έλλειψη οποιασδήποτε συντήρησης κατά την επίμαχη περίοδο.
