Η_x000D_
μεταμνημονιακή εποπτεία των Ευρωπαίων είναι ίσως το τελευταίο προαπαιτούμενο_x000D_
για τη βιώσιμη έξοδο της Ελλάδας από το τρίτο πρόγραμμα δημοσιονομικής_x000D_
προσαρμογής.
Οι Ευρωπαίοι στο τελευταίο Eurogroup «αμφισβήτησαν» το αφήγημα της «καθαρής εξόδου», χωρίς όμως να αποσταθεροποιούν την Ελλάδα, για γεωστρατηγικούς και οικονομικούς λόγους. Οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με τους Ευρωπαίους κινούνται σε μια λεπτή γραμμή καθώς βαδίζουμε προς το τέλος του τρίτου μνημονίου και παραμένει ακόμη άγνωστο πώς θα εξελιχθεί η επόμενη ημέρα. Αυτό που δεν έχει γεφυρωθεί είναι το «έλλειμμα εμπιστοσύνης» ανάμεσα στις δύο πλευρές. Το μεγάλο ερώτημα που απασχολεί τους δανειστές είναι τι θα κάνει η κυβέρνηση και πώς θα διαχειριστεί τη λήξη του προγράμματος.
Οι Ευρωπαίοι σε αντικατάσταση του όρου «καθαρή έξοδος» έχουν υιοθετήσει τον όρο «βιώσιμη έξοδος» και καθημερινά χτίζουν το πλαίσιο όπου θα κινείται η Ελλάδα τη μεταμνημονιακή εποχή. Ολα είναι ανοιχτά ακόμη για τις υποχρεώσεις που θα αναλάβει η Ελλάδα, το πλαίσιο εποπτείας, τα μέτρα και τους όρους της ελάφρυνσης του χρέους, καθώς οι Γερμανοί θέλουν να υπάρχει συνέχεια στο καθεστώς επιτήρησης και σιγουριά ότι η Ελλάδα δεν θα αποκλίνει από τις δεσμεύσεις της. Στις συζητήσεις που ξεκίνησαν η φράση-κλειδί ήταν ότι αναζητούμε μια «βιώσιμη έξοδο» ώστε να μη βρεθούμε έπειτα από δύο χρόνια ξανά σε κρίση. Αυτό που απασχολεί όλες τις πλευρές είναι ο πολιτικός κίνδυνος και το ενδεχόμενο «παροχών» από την κυβέρνηση. Μάλιστα τόνισαν ότι η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει σε σταθερή πορεία για γεωστρατηγικούς λόγους και σε αυτή την πορεία θα τη βοηθήσουν. Προβληματισμός υπάρχει επίσης για το ότι το υπερπλεόνασμα 4% οφείλεται στην υπερφορολόγηση και στις κατασχέσεις, με αποτέλεσμα να υπερκαλύπτονται δημοσιονομικά οι στόχοι αλλά να υπονομεύεται η ανάπτυξη.
Πάνω σε αυτήν τη γραμμή της «βιώσιμης εξόδου» οι Ευρωπαίοι άνοιξαν τα χαρτιά τους, αφού μιλούν για ενισχυμένη εποπτεία και ημιαυτόματο μηχανισμό εφαρμογής των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, που σημαίνει ότι το ESM θα παίρνει πολιτική έγκριση προτού επιστρέψει στην Ελλάδα τις δόσεις από τα κέρδη στα ομόλογα (προγράμματα SMP και ANFAs) υπό τον όρο υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων που εκκρεμούν.
Η μεταμνημονιακή εποπτεία θα στηρίζεται στα ευρωπαϊκά εξάμηνα και θα υπάρχει παρακολούθηση, όπως εκείνη που είχαν και εξακολουθούν να έχουν η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Κύπρος «συν κάτι ακόμη», που σημαίνει ότι ο έλεγχος θα γίνεται ανά τρίμηνο αντί για εξάμηνο. Για να φτάσουμε όμως εκεί, η κυβέρνηση κλήθηκε να υλοποιήσει πρώτα τα μέτρα, τα 88 προαπαιτούμενα, για να κλείσει έγκαιρα η τέταρτη αξιολόγηση.
Η μεγάλη αβεβαιότητα αφορά την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με τις ιδιωτικοποιήσεις, το Κτηματολόγιο, την απελευθέρωση της ενέργειας, τη φορολογική διοίκηση και τη δημόσια διοίκηση καθώς και τις συμφωνημένες μεταρρυθμίσεις. Αναλυτικά οι προτεραιότητες σε οκτώ βασικά σημεία του μεταμνημονικού αναπτυξιακού σχεδίου που έχει δεσμευτεί να παρουσιάσει η ελληνική κυβέρνηση ώστε να εγκριθεί στο πλαίσιο της τέταρτης αξιολόγησης από τους δανειστές είναι: αποκρατικοποιήσεις, μεταρρυθμίσεις, επενδύσεις, χρηματοδότηση, ενίσχυση μεσαίας τάξης, κατώτατος μισθός, δράσεις για τις ΜμΕ και φορολογία.
Το νέο πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας ζητά να ολοκληρωθούν πρώτα οι μεταρρυθμίσεις του μνημονίου και μετά να ληφθούν αποφάσεις για το χρέος. Από την άφιξη του κουαρτέτου στην Αθήνα στις 14 Μαΐου θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία για την αξιολόγηση με τους δανειστές σε τεχνικό επίπεδο μέχρι τις 21 Μαΐου, ενώ όσον αφορά τη λήψη απόφασης πιθανών μέτρων για το χρέος «εάν χρειαστεί» μετά το τέλος του προγράμματος απαραίτητη προϋπόθεση είναι η πλήρης υλοποίηση του μνημονίου και η έγκριση ενός αξιόπιστου μεταμνημονιακού πλαισίου ελληνικής ιδιοκτησίας.
Την ίδια ώρα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έστειλε τρία μηνύματα χτυπώντας εμμέσως ισάριθμα καμπανάκια. Η πρώτη παρατήρησή της είναι πως χρειάζεται ταχύτατη ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης. Υπάρχει όμως ακόμη δρόμος, ιδιαιτέρως ως προς τις παραμέτρους διευθέτησης των «κόκκινων» δανείων και επιτάχυνσης των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών. Το δεύτερο μήνυμα αφορά τη μεταμνημονιακή περίοδο. Επί της ουσίας, εάν η ελληνική κυβέρνηση επιμείνει στην «καθαρή έξοδο», υπό την έννοια ότι δεν θα υπάρχει στη συνέχεια κάποιας μορφής επίσημο πρόγραμμα, από τις 21 Αυγούστου, την επομένη της λήξης του προγράμματος, η Ελλάδα θα είναι «μόνη» έναντι των αγορών, ενώ σήμερα είναι «μόνη» έναντι των δανειστών.
Το μεταμνημονιακό αναπτυξιακό σχέδιο, το οποίο φέρει προς το παρόν την ονομασία «ολιστικό αναπτυξιακό μοντέλο», θα στηρίζεται στις μακροοικονομικές προβλέψεις του μεσοπρόθεσμου σχεδίου που έχει ήδη ψηφίσει η Βουλή από τον Μάιο του 2017. Το νέο σχέδιο θα καλύπτει την περίοδο 2019-2022.
Σε δημοσιονομικό επίπεδο οι προβλέψεις θα
στηριχτούν στο ότι η Ελλάδα θα σεβαστεί απολύτως τις δεσμεύσεις που έχει
αναλάβει, δηλαδή ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα διατηρηθεί στο επίπεδο του 3,5%
τουλάχιστον μέχρι και το 2022. Το περιεχόμενο του σχεδίου δεν θα είναι
δεσμευτικό ούτε θα ψηφιστεί από την ελληνική Βουλή, η οποία όμως μετά την
ολοκλήρωση των σχετικών διαπραγματεύσεων με τους δανειστές θα κληθεί να
εγκρίνει το αναθεωρημένο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα για την περίοδο μέχρι το 2022,
με ό,τι αυτό συνεπάγεται στο άμεσο μέλλον.
* Ο Βασίλης Κορκίδης είναι Πρόεδρος ΕΣΕΕ και ΕΒΕ Πειραιά
