Δέκα μέρες μετά την κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών και από την ελληνική Βουλή και ενώ απομένουν μόνο τα τυπικά για την αλλαγή του ονόματος της γειτονικής χώρας σε Βόρεια Μακεδονία, ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων το οποίο απλώνεται από τον τραπεζικό τομέα μέχρι την ενέργεια και τα οδικά δίκτυα φαίνεται να ενεργοποιείται εκ νέου.
«Δουλειές», σχέδια και συμφωνίες που είχαν μπει στα συρτάρια εξαιτίας της αλλοπρόσαλλης πολιτικής που ακολουθούσαν οι κυβερνήσεις της γείτονος από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 επανενεργοποιούνται και ανασχεδιάζονται.
Μετά την προ δεκαημέρου επίσκεψη Πούτιν στη Σερβία, όπως αναφέρουν παράγοντες της ελληνικής αγοράς ενέργειας, αποφασίστηκε η διέλευση του Nord Stream από το σερβικό έδαφος, με προφανή οφέλη, εφόσον τμήμα του περάσει από την Ελλάδα και με διακλαδώσεις που θα γίνουν στην πΓΔΜ, δημιουργώντας… νέο πεδίο δόξης λαμπρό για τον ελληνικό κατασκευαστικό κλάδο.
Σε τροχιά σημαντικής αναβάθμισης μπαίνουν πλέον και οι ενεργειακές σχέσεις Αθήνας – πΓΔΜ, με υποδομές οι οποίες καθιστούν τη χώρα μας παράγοντα-κλειδί για τον ενεργειακό εφοδιασμό του γειτονικού κράτους αλλά και της ευρύτερης περιοχής.
Αγωγοί
Την ίδια ώρα η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) έδωσε το πράσινο φως για την κατασκευή του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας. Η απόφαση της ΡΑΕ ξεμπλόκαρε την έγκριση του Προγράμματος Ανάπτυξης, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την υλοποίηση από τον ΔΕΣΦΑ των υποδομών συνολικού προϋπολογισμού 148 εκατ. ευρώ που περιλαμβάνονται σε αυτό.
Για τον αγωγό Νέας Μεσημβρίας – Ειδομένης/Γευγελής, που συγκαταλέγεται στις εν λόγω υποδομές, η ΡΑΕ ζητά από τον ΔΕΣΦΑ να πραγματοποιήσει πρώτα έρευνα αγοράς (market test) για τη δέσμευση χωρητικότητας από υποψήφιους επενδυτές. Σύμφωνα με κύκλους της ΡΑΕ, η προϋπόθεση αυτή είναι απαραίτητη ώστε να ξεκαθαρίσει το τοπίο αναφορικά με την εμπορική βιωσιμότητα του έργου και για να προστατευτούν οι Ελληνες καταναλωτές από τυχόν οικονομική επιβάρυνση. Ετσι, στην περίπτωση που το market test επιβεβαιώσει την ύπαρξη επενδυτικού ενδιαφέροντος για το έργο, θα ανοίξει ο δρόμος για την υλοποίησή του από τον διαχειριστή.
Η αβεβαιότητα ως προς την τύχη του αγωγού αποτελούσε εμπόδιο για την έγκρισή του από τη ΡΑΕ, το οποίο είχε τεθεί σε διαβούλευση τον Οκτώβριο του 2017. Ο λόγος είναι ότι το έργο συνδιεκδικούνταν και από την εταιρεία Windows International του Ρώσου μεγιστάνα Λεονίντ Λεμπέντεφ, η οποία έχει υποβάλει αίτηση. Για τον αγωγό Νέας Μεσημβρίας – Ειδομένης/ Γευγελής είχε υπογραφεί τον Οκτώβριο του 2016 μνημόνιο συνεργασίας ανάμεσα στον ΔΕΣΦΑ και την εταιρεία αξιοποίησης ενεργειακών πόρων της πΓΔΜ MER Skopje, ενώ τέθηκε επί τάπητος και στην επίσκεψη του ΔΣ της MER και υψηλόβαθμων στελεχών της τον Ιούλιο στις εγκαταστάσεις του ΔΕΣΦΑ στο Σιδηρόκαστρο και στη Νέα Μεσημβρία. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ, ο αγωγός θα μπορούσε να ολοκληρωθεί το 2020, ενώ ο προϋπολογισμός του έργου εκτιμάται στα 48,7 εκατ. ευρώ μαζί με τον μετρητικό σταθμό που θα κατασκευαστεί.
Ενεργοποιούνται ξανά σχέδια από μεγάλους παίκτες με ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, ξεκινώντας από τον τραπεζικό τομέα και φτάνοντας στην ενέργεια και στα σιδηροδρομικά δίκτυα
Διυλιστήριο και ρεύμα
Υπάρχει ήδη αγωγός πετρελαίου, αυτός των Ελληνικών Πετρελαίων, που συνδέει το διυλιστήριο της Θεσσαλονίκης (Καλοχώρι) με το προάστιο των Σκοπίων όπου βρίσκονται τα διυλιστήρια ΟΚΤΑ, επίσης συμφερόντων των ΕΛΠΕ. Οπως έχουν τονίσει στο Documento πηγές πολύ κοντά στη διοίκηση του ελληνικού ενεργειακού ομίλου, ο συγκεκριμένος αγωγός παραμένει ανενεργός τουλάχιστον εδώ και μια δεκαετία επί διακυβέρνησης του νυν αυτοεξόριστου στην Ουγγαρία εθνικιστή πρωθυπουργού Ν. Γκρούεφσκι, ο οποίος είχε αφαιρέσει την άδεια διυλιστηρίου από τα ΕΛΠΕ, αφήνοντας όμως την άδεια εμπορίας. Η τροφοδοσία της αγοράς της γειτονικής χώρας γινόταν και εξακολουθεί να γίνεται μέσω βυτιοφόρων, αφενός προκαλώντας στην ελληνική εταιρεία αυξημένα μεταφορικά κόστη, αφετέρου οι υποψίες περί λαθρεμπορίας δίνουν και παίρνουν. Οπως τονίστηκε χαρακτηριστικά στο Documento, από τη στιγμή που επέλθει οριστική συμφωνία ανάμεσα στα δύο κράτη, τον επόμενο μήνα ο αγωγός πετρελαίου θα μπορούσε να είναι έτοιμος προς λειτουργία.
Από εκεί και πέρα ισχυρός παίκτης εμφανίζεται η ΔΕΗ με την εξαγορά της EDS – αν και είναι πρόωρο να ειπωθεί κάτι τέτοιο, ωστόσο κατά το μελλοντικό πλά- νο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της πΓΔΜ στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα ξεκινήσουν και οι διαδικασίες απελευθέρωσης της ενεργειακής αγοράς, τόνιζαν πηγές κοντά στον πρόεδρο της Επιχείρησης Εμ. Παναγιωτάκη.
Ως προς τις υποδομές στην ΕΡΓΟΣΕ προωθείται και η «ανάσταση» μιας δεύτερης διασύνδεσης με τα Σκόπια και συγκεκριμένα η γραμμή Φλώρινα – Ν. Καύκασος – Μοναστήρι (Μπίτολα), η κυκλοφορία της οποίας έχει σταματήσει από τη δεκαετία του 1980. Οπως τονίζεται, η υποδομή στην ελληνική πλευρά είναι σε καλή κατάσταση, ενώ στην πλευρά της πΓΔΜ εκτελείται εργολαβία με στόχο τη βελτίωση της γραμμής Σύνορα – Μπίτολα.
Συνέργειες αναμένεται να υπάρξουν και με την ένταξη των κάθετων αξόνων στην Εγνατία Οδό με τη σύνδεση Αλβανίας, Βόρειας Μακεδονίας, Βουλγαρίας και Τουρκίας.
Τέλος, η Εθνική Τράπεζα εξετάζει το ενδεχόμενο πώλησης της Stopanska Banca, θυγατρικής της στα Σκόπια.
