Ο ξένος παράγοντας, οι πολυεθνικές και η ανεξέλεγκτη σύγκρουση
Του Νίκου Σερβετά
Υπάρχουν πολλές πετρελαιοπαραγωγές χώρες, μεταξύ αυτών η Νορβηγία και η Νιγηρία. Στη Νορβηγία το μείζον πολιτικό ζήτημα τα τελευταία 20 χρόνια είναι πώς θα επενδυθούν τα κέρδη από το πετρέλαιο προκειμένου να είναι εξασφαλισμένη και η τρίτη επερχόμενη γενιά, αφού οι δύο επόμενες είναι ήδη! Στη Νιγηρία, παρά τα τεράστια κέρδη που προσφέρει το υπέδαφος της χώρας, ο λαός λιμοκτονεί. Βασικό μέλημα του Ούγκο Τσάβες όταν εξελέγη πρόεδρος της Βενεζουέλας ήταν να εφαρμόσει πολιτικές που θα έφερναν τη χώρα του πιο κοντά στη Νορβηγία παρά στη Νιγηρία. «Οταν κάποιος αρρώσταινε έπρεπε να πουλήσουμε το σπίτι μας για να μπορούμε να πάμε στον γιατρό. Σήμερα ο γιατρός μάς χτυπάει την πόρτα και ρωτάει αν είμαστε όλοι καλά» είχε πει κάτοικος της Μέριντα, μικρής ορεινής πόλης της Βενεζουέλας, σε δημοσιογράφο ξένου τηλεοπτικού σταθμού λίγο πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2012. Μερικούς μήνες αργότερα ο Ούγκο Τσάβες έφυγε από τη ζωή.
Ο αντικαταστάτης του στην προεδρία της χώρας Νικόλα Μαδούρο δεν διαθέτει ούτε τη χαρισματική προσωπικότητα ούτε το διεθνές κύρος ούτε τις επαφές του Τσάβες στον στρατό. Κυρίως, όμως, δεν βρήκε τις διεθνείς τιμές πετρελαίου στα επίπεδα που τις άφησε ο Τσάβες. Από τις πετρελαιοβιομηχανίες που είχε κρατικοποιήσει ο Τσάβες προέρχεται περίπου το 90% των εσόδων της Βενεζουέλας, τα οποία εδώ και μερικά χρόνια κατευθύνονται στη χρηματοδότηση προγραμμάτων για τη δημόσια υγεία, την παιδεία και τη στέγαση των οικονομικά αδύναμων πολιτών.
Η κατάρρευση της τιμής του μαύρου χρυσού μείωσε αυτομάτως τις κοινωνικές παροχές αλλά και τα είδη πρώτης ανάγκης στα ράφια των σουπερμάρκετ, προκαλώντας έντονη δυσαρέσκεια στα λαϊκά στρώματα. Τη δυσαρέσκεια αυτή εκμεταλλεύτηκαν όσοι είχαν απολέσει τα προνόμια τους από το καθεστώς Τσάβες και την απομάκρυνσή του από τη σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ, οι οποίοι ξεκίνησαν να βάλλουν οργανωμένα κατά του αδύναμου πολιτικά και ορισμένες φορές αμετροεπή Μαδούρο. Οι σπασμωδικές αντιδράσεις του προέδρου της Βενεζουέλας και οι συλλήψεις αντιφρονούντων δυνάμωσαν την αντιπολίτευση. Οι διαδηλώσεις και η βίαιη καταστολή τους από το οργανωμένο κράτος έγιναν αφορμή να δημιουργηθούν άλλου είδους οργανωμένες ομάδες, θέτοντας τελικά την πολιτική σκηνή εκτός δημοκρατικού πλαισίου.
Την περασμένη Κυριακή οργανώθηκαν εκλογές για την ανάδειξη εκπροσώπων της Εθνικής Συντακτικής Συνέλευσης, μια πρωτοβουλία του Νικόλα Μαδούρο, όπως είχε δηλώσει ο ίδιος, για «την περαιτέρω ανάπτυξη της δημοκρατίας της χώρας και τη μείωση των εντάσεων με την αντιπολίτευση». Τις εκλογές μποϊκοτάρισε η αντιπολίτευση, η οποία δεν κατέβασε υποψηφίους και καλούσε τους πολίτες σε αποχή. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στις κάλπες προσήλθαν περίπου οκτώ εκατομμύρια, δηλαδή το 41,5% του εκλογικού σώματος. Εκπρόσωπος της εταιρείας πληροφορικής Smartmatic, μέσω των συστημάτων της οποίας καταμετρήθηκαν οι ψήφοι, ισχυρίστηκε ότι ο αριθμός των ψηφοφόρων ήταν κατά πολύ μικρότερος. Τον ισχυρισμό αυτό αρνήθηκε η κυβέρνηση αλλά τον υιοθέτησε η αντιπολίτευση, η οποία ανακοίνωσε ότι «στις εκλογές δεν συμμετείχαν περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια πολίτες, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν δημόσιοι υπάλληλοι οι οποίοι φοβούνταν μη χάσουν τις δουλειές τους». Η επικεφαλής του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας και ορκισμένη αντίπαλος του Μαδούρο, Λουίζα Ορτάγκα Ντίαζ, ανακοίνωσε ότι όρισε ειδική δικαστική επιτροπή να ερευνήσει το θέμα.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Πολύς κόσμος μιλάει ακόμη και για εμφύλιο
Ο Μπερτ Σούνστρεμ διατέλεσε για πολλά χρόνια ανταποκριτής της σουηδικής τηλεόρασης στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Πλέον ταξιδεύει σε κάθε γωνιά της γης για να καλύψει γεγονότα παγκόσμιου ενδιαφέροντος, από την Αραβική Ανοιξη μέχρι τη σύγκρουση Ουκρανίας – Ρωσίας. Το Documento μίλησε μαζί του τηλεφωνικά την Τετάρτη το βράδυ ενώ βρισκόταν στην πρωτεύουσα της Βενεζουέλας, το Καράκας:
– Ποια είναι η εικόνα της Βενεζουέλας σήμερα;
Η εντύπωση που αποκομίζω μέσα από τα ρεπορτάζ μου στο Καράκας είναι ότι η Βενεζουέλα είναι μια χώρα σε απόλυτη κρίση. Από τη μία πλευρά έχουμε μια πολυδιασπασμένη αντιπολίτευση και από την άλλη την κυβέρνηση του Μαδούρο, η οποία δεν μπορεί να διοικήσει, να επικοινωνήσει, να κάνει συμβιβασμούς ή να εκφράσει πολιτικό λόγο. Σκοπός και των δύο πλευρών πλέον είναι να καταστρέψουν ό,τι χτίζουν οι απέναντι, αφού και οι δύο θεωρούν ότι το δίκιο είναι με το μέρος τους. Η μία πλευρά κατηγορεί την άλλη για διαφθορά, εγκλήματα και ανηθικότητα. Υπό αυτές τις συνθήκες καμία πολιτική δραστηριότητα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Επικρατεί μια κατάσταση που δεν χαρακτηρίζει δημοκρατικές χώρες, στις οποίες αντιπολίτευση και κυβέρνηση βρίσκονται σε αντιπαράθεση αλλά το κάνουν σύμφωνα με τις αρχές της δημοκρατίας.
– Πού μπορεί να φτάσει η κάθε πλευρά προκειμένου να πετύχει τον σκοπό της;
Θεωρώ πιθανό η κατάσταση αυτή να οδηγήσει σε πολύ δυσάρεστα αποτελέσματα. Πολύς κόσμος με τον οποίο έχω μιλήσει, όχι μόνο πολιτικοί ή άλλου είδους παράγοντες αλλά και απλοί πολίτες, κυρίως από την αντιπολίτευση, μιλούν ακόμη και για εμφύλιο. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι κάτι τέτοιο είναι πιθανό, αλλά οι οπαδοί της αντιπολίτευσης υποστηρίζουν ότι «δεν υπάρχει άλλη διέξοδος». Αυτό σημαίνει ότι ο μισός πληθυσμός είναι πεπεισμένος ότι δεν υπάρχει δυνατότητα για διάλογο και ο μόνος δρόμος για την αντιμετώπιση της κατάστασης είναι ο ένοπλος αγώνας. Επίσης, είναι σημαντικό να τονίσω ότι υπάρχουν μερικά εκατομμύρια άνθρωποι που είναι έτοιμοι να υπερασπιστούν τη σημερινή κυβέρνηση καθώς πιστεύουν ότι είναι συνέχεια της κυβέρνησης του Ούγκο Τσάβες. Συγκρίνουν πώς ήταν η ζωή τους πριν από τον Τσάβες και πώς είναι μετά. Είναι απολύτως έτοιμοι να υπερασπιστούν αυτό που έχουν σήμερα και με τίποτε δεν θέλουν να ξαναγυρίσουν στην προ Τσάβες εποχή.
– Πώς μπορεί να ανατραπεί αυτό το σκηνικό;
Θεωρώ ότι για να αλλάξει η κατάσταση με πολιτικό τρόπο θα πρέπει να πάρει διεθνείς διαστάσεις, με την προϋπόθεση όμως ότι δεν θα παραβλεφθούν οι αντιθέσεις που υπάρχουν. Σε τέτοια περίπτωση αναμένεται να αναμειχτούν αρκετές χώρες, η καθεμία για τους δικούς της λόγους: οι ΗΠΑ, η Βολιβία, η Νικαράγουα, η Ρωσία είναι ορισμένες από αυτές. Πάντως, έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί σήμερα οι συνθήκες, είναι αδύνατον να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για πολιτισμένο και δημοκρατικό διάλογο. Θα μπορούσα να σκεφτώ ότι υπάρχει περίπτωση σε μερικές ημέρες –ίσως και βδομάδες– κάποια από τις δύο πλευρές να αναγκαστεί να υποχωρήσει. Αλλά η αίσθηση που έχω αυτήν τη στιγμή είναι ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί και η χώρα σε διεθνές επίπεδο θα απομονωθεί.
«ΗΠΑ και ExxonMobil κήρυξαν πόλεμο στον Μαδούρο»
«Η αυτοκρατορία και οι υποτακτικοί της δεν δραστηριοποιούνται λόγω της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Αυτό είναι απάτη. Το πετρέλαιο θέλουν» γράφει ο ακτιβιστής δημοσιογράφος Ντέιβιντ Πιρ σε εκτενές άρθρο του στην ιστοσελίδα Counterpunch σχετικά με τις αιτίες που έφεραν τη Βενεζουέλα στη σημερινή κατάσταση.
Μεταξύ άλλων, αναφέρεται στις επιχειρηματικές κινήσεις του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρεξ Τίλερσον. «O Τίλερσον ήταν στην ExxonMobil πάνω από 40 χρόνια και βρέθηκε στη δυσάρεστη θέση να βλέπει τον Τσάβες και τον Μαδούρο να εθνικοποιούν επιχειρηματικές δραστηριότητες της ExxonMobil αξίας 10 δισ. δολαρίων. Ακονίζει λοιπόν το σπαθί του για να αντεπιτεθεί. Λίγο μετά την παραίτησή του από τη θέση του επικεφαλής της εταιρείας, ερευνητές της ExxonMobil βρήκαν μία από τις μεγαλύτερες παράκτιες πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου του κόσμου. Η θαλάσσια περιοχή όπου βρέθηκε το κοίτασμα διεκδικείται από τη Βενεζουέλα, αλλά η ExxonMobil ισχυρίζεται ότι τα νερά ανήκουν στη γείτονα της Βενεζουέλας, τη Γουιάνα» επισημαίνει ο Πιρ.
«Ο Ρεξ Τίλερσον ετοιμαζόταν να επισκεφτεί τον πρόεδρο της Γουιάνας όταν τον κάλεσε ο Ντόναλντ Τραμπ για να αναλάβει υπουργικά καθήκοντα. Τότε διαβεβαίωσε το Κογκρέσο ότι δεν θα υπήρχε σύγκρουση συμφερόντων. Αλλά όπως είπε ο γενικός διευθυντής της General Motors για την εταιρεία του, ό,τι είναι καλό για την ExxonMobil είναι καλό για τις ΗΠΑ. Δεν ενδιαφέρονται για τον λαό. Οι στόχοι της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ δεν ενδιαφέρονται για τον λαό. Αγνοήστε όλες τις κουβεντούλες για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα» τονίζει ο Πιρ στο άρθρο του και καταλήγει:
«Ο Τραμπ ήδη χρησιμοποιεί τις εκλογές προκειμένου να οδηγήσει τη Βενεζουέλα σε εμφύλιο πόλεμο ή πραξικόπημα. Ενας εμφύλιος στη Βενεζουέλα θα ήταν μια τραγωδία σαν αυτήν της Συρίας. Η χώρα είναι βαθιά διαιρεμένη ανάμεσα στους πλούσιους και στα εκατομμύρια των φτωχών. Ο Ούγκο Τσάβες με την πολιτική του δημιούργησε κοινωνικές υπηρεσίες, υγειονομική περίθαλψη, σχολεία και σπίτια για τους φτωχούς. Η αυτοκρατορία των ΗΠΑ και η ExxonMobil έχουν κηρύξει πόλεμο στον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο. Η Βενεζουέλα έχει βρεθεί στο στόχαστρο της αυτοκρατορίας. Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά».