Θα μπορέσουν άραγε οι Καταλανοί να σταθούν στα πόδια τους αν πράγματι κάποια στιγμή αποσχιστούν από την Ισπανία; Η σύντομη απάντηση είναι “πιθανότατα όχι”.
Η αποχώρηση δύο τραπεζών και η μεταφορά έδρας (προς το παρόν όχι και δραστηριότητας) εκατοντάδων επιχειρήσεων από την αυτόνομη επαρχία στην υπόλοιπη Ισπανία, φανερώνει, αν μη τι άλλο, ότι η επόμενη μέρα μετά από μία πιθανή ανεξαρτησία δεν θα είναι καθόλου στρωμένη με ροδοπέταλα, όπως εξηγεί το BBC.
Για κάποιον εξωτερικό παρατηρητή, η Καταλονία έχει πολλά από τα χαρακτηριστικά ενός κράτους. Έχει σημαία, κοινοβούλιο, αστυνομία (τους Mossos d’Esquadra), ραδιοτηλεοπτικό φορέα και φυσικά, ηγέτη, τον δεξιό πρόεδρο Κάρλες Πουτζντεμόν, ο οποίος πάντως δεν διαθέτει λαΐκή εντολή. Διαδέχτηκε εν πτήση τον εκλεγμένο από το λαό πρώην πρόεδρο Αρτούρ Μας ο οποίος παραιτήθηκε τον Ιανουάριο του 2016 πληρώνοντας τα λάθη του προηγούμενου παράτυπου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία (9 Νοεμβρίου 2015).
Η Καταλονία διαθέτει επίσης ξένες «αποστολές», δηλαδή μικρές πρεσβείες που προωθούν το εμπόριο και τις επενδύσεις στην περιοχή, αλλά και κάποιες δημόσιες υπηρεσίες, όπως υγειονομική περίθαλψη και σχολεία.
Ωστόσο, στην περίπτωση ανεξαρτησίας, η Καταλονία έχει ανάγκη από πολλά περισσότερα. Όπως συνοριακό έλεγχο και τελωνεία, πανάκριβες ένοπλες δυνάμεις και αμυντικό δόγμα, κεντρική τράπεζα για να κόψει δικό της νόμισμα το οποίο πιθανότατα με το που θα βγει στην χρηματαγορά θα κατρακυλήσει, εφορία, έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας και επίσημες εξωτερικές σχέσεις με τα υπόλοιπα κράτη του κόσμου. Προς το παρόν, όλα τα παραπάνω της τα προσφέρει η Μαδρίτη.
Δει δη χρημάτων
Το βασικό ζήτημα, όπως τονίζει το BBC, δεν είναι το κατά πόσον η Καταλονία μπορεί να δημιουργήσει αυτούς τους θεσμούς, αλλά κατά πόσον θα μπορεί να τους συντηρεί οικονομικά.
Η επιχειρηματολογία των αποσχιστικών κινημάτων βασίζεται στο αναμφισβήτητο γεγονός ότι οι Καταλανοί δίνουν περισσότερα από όσα παίρνουν από την ισπανική κυβέρνηση. Ενώ ο πληθυσμός τους αντιστοιχεί στο 16 τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού της Ισπανίας, παράγουν το 19 τοις εκατό του ΑΕΠ και περισσότερο του ενός τετάρτου των συνολικών εξαγωγών της χώρας.
Παράλληλα, η Καταλονία συμβάλλει σημαντικά στον τουρισμό. Πέρσι, 18 από τα 75 εκατομμύρια τουριστών που επισκέφτηκαν την Ισπανία επέλεξαν την Καταλονία ως το βασικό τους προορισμό.
Στην καταλανική πόλη της Ταραγόνας, λειτουργεί ένα από τα μεγαλύτερα χημικά εργαστήρια της Ευρώπης, ενώ η Βαρκελώνη θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι φόροι που πληρώνουν στη Μαδρίτη οι Καταλανοί αντιστοιχούν σε μεγαλύτερα κεφάλαια από αυτά που δίνονται στην περιοχή. Θα πάρουν άραγε πίσω τη διαφορά σε περίπτωση απόσχισης;
Πανάκριβος δημόσιος τομέας, τεράστιο χρέος
Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η δημιουργία των απαραίτητων κρατικών υπηρεσιών θα απορροφήσει το ενδεχόμενο κέρδος από την παύση πληρωμής φόρων στην ισπανική κυβέρνηση.
Όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα της Καταλονίας είναι το δημόσιο χρέος της. Η τοπική κυβέρνησή της χρωστάει τουλάχιστον 77 δις ευρώ, τα οποία αντιστοιχούν στο 35,4 τοις εκατό του ΑΕΠ της. Από αυτά, τα 52 δις ευρώ τα οφείλει στη Μαδρίτη.
Το 2012, η ισπανική κυβέρνηση δημιούργησε ένα ειδικό ταμείο για να παρέχει μετρητά στις αυτόνομες περιοχές πουν δεν μπορούσαν πια να δανειστούν από τις διεθνείς αγορές. Η Καταλονία δανείστηκε με αυτόν τον τρόπο 67 δις ευρώ, τα περισσότερα χρήματα από όλες τις περιοχές.
Τι ποσοστό του χρέους της θα αποπληρώσει στο ενδεχόμενο της απόσχισης; Και θα περιμένει άραγε η Μαδρίτη να αναλάβουν οι Καταλανοί μέρος του εθνικού χρέους της Ισπανίας; Τα ερωτήματα αυτά είναι θεμελιώδη και καθρεφτίζουν δυσεπίλυτα προβλήματα μέσα στο ρευστό περιβάλλον της διεθνούς οικονομικής κρίσης.
Αδύνατη η ένταξη στην ΕΕ
Σοβαρές δυσκολίες θα αντιμετωπίσουν οι Καταλανοί όσον αφορά στο νόμισμα, στις εξαγωγές και στο ζήτημα της μελλοντικής ένταξής τους στην ΕΕ. Όλα αυτά θα εξαρτηθούν από τη στάση της Ισπανίας και άλλων κρατών. Αφενός διότι αν η Καταλονία αποσχισθεί δεν θα την αναγνωρίσουν χώρες με μειονοτικά ζητήματα, από την Ιταλία μέχρι το Βέλγιο και από τη Βρετανία μέχρι τη Ρουμανία. Αντιθέτως θα την καταδικάσουν ως το «κακό παράδειγμα». Αφετέρου διότι ακόμη κι αν οι Καταλονοί ξεκινήσουν από μηδενική βάση διαπραγματεύσεις για να γίνουν το 29ο μέλος της ΕΕ, ακόμη κι αν, μετά από χρόνια, τα παζάρια αυτά καταλήξουν σε συμφωνία, θα χρειαστούν τη θετική ψήφο όλων των κρατών μελών της ΕΕ. Προφανώς καμία ισπανική βουλή δεν θα δώσει την ψήφο της για την ένταξη της Καταλονίας στην ΕΕ.
Πρακτικά, πέρα από τα εθνικιστικά συνθήματα και την επίδειξη αυταρχισμού της Μαδρίτης, η επόμενη μέρα σε περίπτωση ανεξαρτησίας θα είναι για την Καταλονία στρωμένη με αγκάθια και όχι με ροδοπέταλα.
