Καταιγιστικές είναι οι εξελίξεις στην υπόθεση της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι, στις 23 Ιουλίου 2018 που στοίχισε τη ζωή σε 102 ανθρώπους. Το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Αθηνών με βούλευμα που εξέδωσε αποφαίνεται υπέρ της αναβάθμισης του κατηγορητηρίου από πλημμέλημα σε κακούργημα για πέντε ανώτατους αξιωματικούς της πυροσβεστικής υπηρεσίας (ΠΥ), όπως είχε ζητήσει σε τρία διαδοχικά αιτήματα προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών ο ανακριτής Θανάσης Μαρνέρης, τα οποία όμως δεν είχαν γίνει δεκτά. Πρόκειται για πέντε από τους συνολικά έντεκα ανώτατους αξιωματικούς της ΠΥ, για τους οποίους ο έμπειρος ανακριτής είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως την ώρα της τραγωδίας αντί να κάνουν ό,τι μπορούσαν υπό εξαιρετικά ακραίες καιρικές συνθήκες για να σώσουν ζωές και περιουσίες, είχαν αναλωθεί στο «να στήνουν παγίδες στους εσωτερικούς τους στην υπηρεσία αντιπάλους» αναφορικά με τη διαδοχή.
Κατά τον ανακριτή Θ. Μαρνέρη, ο οποίος δικαιώνεται απολύτως από το βούλευμα του δικαστικού συμβουλίου, οι αξιωματικοί αυτοί προσδοκούσαν ευνοϊκή μεταχείριση στο μέλλον από τους αρμόδιους και τα κατάφεραν. Δύο από αυτούς αναβαθμίστηκαν στις ετήσιες κρίσεις το 2020 και το 2021. Πρόκειται για τον μέχρι πρότινος αρχηγό (με απόφαση της κυβέρνησης Μητσοτάκη) της πυροσβεστικής Στέφανο Κολοκούρη και τον αρχιπύραρχο εν αποστρατεία Γιώργο Πορτοζούδη. Τον αξιωματικό που την ώρα της πυρκαγιάς ξεναγούσε μια φίλη του στις εγκαταστάσεις της Υπηρεσίας Εναέριων Μέσων Πυροσβεστικού Σώματος (ΥΕΜΠΣ) και σύμφωνα με την κατάθεσή της… παρατηρούσαν μαζί την πυρκαγιά. Εκτός από αυτούς, το δικαστικό συμβούλιο αποφαίνεται ότι «στοιχειοθετούνται σοβαρές ενδείξεις τέλεσης της κακουργηματικής πράξης της κατά συρροή έκθεσης σε θάνατο» για τον τότε αρχηγό της πυροσβεστικής Σωτήριο Τερζούδη, τον τότε υπαρχηγό και στη συνέχεια αρχηγό της πυροσβεστικής Βασίλη Ματθαιόπουλο και τον τότε διοικητή του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) Ιωάννη Φωστιέρη.
Εκτός από αυτούς, το δικαστικό συμβούλιο διατάσσει την παραπομπή ακόμη δώδεκα κατηγορουμένων σε δίκη για τα αδικήματα σε βαθμό πλημμελήματος «της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας και της σωματικής βλάβης εξ αμελείας κατά συρροήν», καθώς επίσης την πλήρη απαλλαγή δέκα προσώπων από τον χώρο της αστυνομίας και αντιδημάρχων. Μεταξύ όσων παραπέμπονται είναι ο σημερινός προϊστάμενος Κλάδου Πυροσβεστικών Επιχειρήσεων, υποστράτηγος ΠΣ Χρήστος Λάμπρης και ο πρώην κλαδάρχης της ΠΥ, υποστράτηγος Χαράλαμπος Χιώνης, οι οποίοι προάχθηκαν επίσης επί κυβέρνησης Μητσοτάκη, παρά την εμπλοκή τους στη φονική πυρκαγιά στο Μάτι.
Ηταν αργά όταν έφτασε ο Κολοκούρης
Ο Στ. Κολοκούρης είναι ένας από τους αξιωματικούς τους οποίους αναβάθμισε και προήγαγε η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Είναι χαρακτηριστικό ότι από αρχιπύραρχος το 2018, πήρε δύο βαθμούς και έγινε αντιστράτηγος το 2019 και στη συνέχεια αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος τον Φεβρουάριο του 2020. Στη θέση του αρχηγού παρέμεινε επί σχεδόν δύο χρόνια απολαμβάνοντας πλήρως την εμπιστοσύνη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Το περασμένο καλοκαίρι ήταν αυτός που ως αρχηγός της πυροσβεστικής χειρίστηκε τις καταστροφικές πυρκαγιές σε Εύβοια και Βαρυμπόμπη.
Στις 23 Ιουλίου 2018 ο Κολοκούρης ήταν επικεφαλής της Ειδικής Μονάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΕΜΑΚ) και βρισκόταν στην πυρκαγιά της Κινέττας, που είχε ξεσπάσει προτού εκδηλωθεί η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης. Οπως επισημαίνεται στο βούλευμα, «αν και ειδοποιήθηκε να μεταβεί στην περιοχή της πυρκαγιάς στο Νταού Πεντέλης, εντούτοις δεν ακολούθησε τις εντολές και προτίμησε να μείνει στην περιοχή της Κινέττας, παρά το γεγονός ότι εκεί η φωτιά ήταν σε ύφεση και δεν κινδύνευαν ζωές». Το αποτέλεσμα ήταν να φτάσει στη λεωφόρο Μαραθώνος καθυστερημένα και συγκεκριμένα στις 21.30, «όταν πλέον η πυρκαγιά είχε θανατώσει τους εγκλωβισμένους ανθρώπους».
«Η μη εκτέλεση των καθηκόντων του άφησε αβοήθητους τους κατοίκους της περιοχής του Ματιού τους οποίους εκ του νόμου είχε την υποχρέωση και ειδικό καθήκον να βοηθήσει με αποτέλεσμα αυτοί να θανατωθούν διά της πυράς ή διά του πνιγμού ή να τραυματιστούν σοβαρά» υπογραμμίζεται μεταξύ άλλων στο επίμαχο βούλευμα. Μάλιστα, όπως υπογραμμίζεται, εάν ο Κολοκούρης είχε αποχωρήσει εγκαίρως από την Κινέττα, θα έφτανε στο Μάτι το αργότερο στις 18.30, τη στιγμή δηλαδή που η πυρκαγιά διέβαινε τη λεωφόρο Μαραθώνος, και δεν θα «επέρχονταν η κατάσταση κινδύνου η οποία προκάλεσε το θάνατο και τις σωματικές βλάβες των κατοίκων, εφόσον διά των ενεργειών της ΕΜΑΚ θα περιοριζόταν η πυρκαγιά και θα επιτυγχάνονταν η αποτελεσματικότερη πυρόσβεση και εκκένωση του πληθυσμού». Επίσης το δικαστικό συμβούλιο καταλογίζει ευθύνη στον μέχρι πρότινος αρχηγό της πυροσβεστικής για το ότι δεν «μερίμνησε» ώστε να ενεργοποιήσει τα «πλωτά μέσα της ΕΜΑΚ».
«Εσκεμμένη εγκατάλειψη θέσεως» από τον Πορτοζούδη
Συγκλονιστικά είναι όσα αναφέρονται στο επίμαχο βούλευμα και για τον Γ. Πορτοζούδη, πύραρχο το 2018 και διοικητή της ΥΕΜΠΣ της ΠΥ στο «Ελ. Βενιζέλος». Αναβαθμίστηκε το 2020 σε αρχιπύραρχο, ενώ συνόδευε τον τότε υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας Νίκο Χαρδαλιά σε όλες τις εναέριες μετακινήσεις του. Με τον νόμο 4662/2020 πήρε μάλιστα και προαγωγή και διατηρήθηκε στην Υπηρεσία Εναέριων Μέσων, ενώ αποστρατεύτηκε το 2021. Οπως επισημαίνεται στο βούλευμα, ο Πορτοζούδης ως διοικητής της ΥΕΜΠΣ «επέλεξε συνειδητά να εγκαταλείψει τη θέση εργασίας του και ως εκ τούτου να μη δύναται να συντονίζει τη δράση των εναέριων μέσων». Η παράλειψη αυτή δεν οφείλεται σε αμέλεια αλλά σε «εσκεμμένη εγκατάλειψη της θέσεώς του» για δύο ώρες και μάλιστα στην πιο κρίσιμη κατάσταση, καθώς η πυρκαγιά είχε περάσει τη λεωφόρο Μαραθώνος και είχε εισέλθει σε κατοικημένη περιοχή».
Ξεναγούσε τη φίλη του και κοίταζε τη φωτιά!
Ειδικότερα, ο Πορτοζούδης από τις 13.30 είχε αρχίσει να ασχολείται με την έκδοση άδειας προκειμένου να ξεναγήσει μια φίλη του στις εγκαταστάσεις της ΥΕΜΠΣ. Οπως αποφάνθηκε το δικαστικό συμβούλιο, θα έπρεπε να είχε ακυρώσει την ξενάγηση καθώς από την προηγούμενη μέρα είχε «εκδοθεί δελτίο επικίνδυνων καιρικών φαινομένων». Ωστόσο ο Πορτοζούδης «όχι μόνο δεν ακύρωσε την ξενάγηση αλλά αποχώρησε από την υπηρεσία του στις 18.30 το απόγευμα και απουσίαζε επί δύο ώρες». Δηλαδή «τη χρονική περίοδο που η πυρκαγιά άρχισε να θανατώνει απροστάτευτους ανθρώπους οι οποίοι ακριβώς περίμεναν από αυτόν να τους σώσει».
Ο Πορτοζούδης τελικά επέστρεψε στο γραφείο του κατά τις 20.30, δίχως να έχει αφήσει κάποια «διαταγή ενημερώσεως». Οταν η φωτιά είχε ήδη κάψει ζωντανούς ανθρώπους.
«Αφησαν αβοήθητους τους κατοίκους»
Σε ό,τι αφορά τους άλλους τρεις αξιωματικούς για τους οποίους ζητείται η συμπληρωματική δίωξη για κακούργημα, δηλαδή τον τότε αρχηγό της πυροσβεστικής Σωτ. Τερζούδη, τον τότε υπαρχηγό επιχειρήσεων Β. Ματθαιόπουλο και τον τότε υποστράτηγο και διοικητή του ΕΣΚΕ Ι. Φωστιέρη, το δικαστικό συμβούλιο κάνει λόγο για σειρά «επάλληλων ενεργειών και παραλείψεων» που επέδειξαν «συνειδητώς».
Η συμπεριφορά αυτή, αντί να «συμβάλει στον περιορισμό των επιπτώσεων της καταστροφής έθεσε σε κίνδυνο ζωής τους κατοίκους των κινδυνευόντων οικισμών, που δεν μπόρεσαν μόνοι τους να διαφύγουν τον κίνδυνο αυτό, με αποτέλεσμα 102 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους και 32 να υποστούν σωματικές βλάβες από την πυρκαγιά».
Οπως επισημαίνεται, οι τρεις αξιωματικοί, αν και γνώριζαν από την προηγούμενη μέρα της πυρκαγιάς ότι στις 23 Ιουλίου η περιοχή της ανατολικής Αττικής κατατασσόταν με βάση τον χάρτη πρόβλεψης κινδύνου της πυρκαγιάς της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) στην κατηγορία «Πολύ υψηλή», δεν επέδειξαν «την απαιτούμενη ετοιμότητα». Ειδικότερα, «δεν έδωσαν εντολές που σκόπευαν στην έγκαιρη αντιμετώπιση της πυρκαγιάς και τη διάσωση των ανθρώπων, αλλά αντιθέτως έδωσαν εντολές που έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή τους».
Είναι χαρακτηριστικό ότι το κρίσιμο χρονικό διάστημα που εκδηλώθηκε η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης, δηλαδή στις 16.49 και μέχρι και τις 18.20, «πετούσε για κατάσβεση μόλις ένα εναέριο μέσο» και συγκεκριμένα ένα ελικόπτερο τύπου Erickson. Δηλαδή κατά «τον χρόνο που η φωτιά εξαπλώθηκε ανατολικά, διασπάστηκε στις 17.30 σε δύο μέτωπα και συνέχισε κατακαίοντας τον οικισμό του Ν. Βουτζά, απειλώντας σπίτια και ανθρώπους, επιχειρούσε κατασβεστικά πάνω από την περιοχή μόνο το συγκεκριμένο εναέριο μέσο», παρά το γεγονός ότι είχαν λάβει πληροφόρηση ότι η φωτιά κατευθυνόταν σε κατοικημένες περιοχές.
«Με τον τρόπο αυτό άφησαν αβοήθητους τους κατοίκους του Ν. Βουτζά και των οικισμών Μάτι και Κόκκινο Λιμανάκι», όπως επισημαίνεται. Ακόμη, στις 17.55, όταν η πυρκαγιά έφτασε στον Νέο Βουτζά και προσέγγιζε τη λεωφόρο Μαραθώνος, «ενέκριναν την εκτροπή και αποχώρηση του δεύτερου ελικοπτέρου τύπου Erickson από το Νταού Πεντέλης, όπου μόλις είχε φτάσει για κατάσβεση με προορισμό τις εγκαταστάσεις των διυλιστηρίων της Motor Oil στο Σουσάκι Κορινθίας, μετά από τηλεφωνικές κλήσεις επιχειρηματία των διυλιστηρίων προς τον διοικητή του ΕΣΚΕ». Αυτό είχε συνέπεια «να στερηθούν οι κάτοικοι» αυτών των περιοχών «την κατασβεστική επέμβαση του δεύτερου ελικοπτέρου, το οποίο αναμφίβολα εκείνη την ώρα θα συνεισέφερε αποτελεσματικά στο έργο της κατάσβεσης».
Το δικαστικό συμβούλιο τους καταλογίζει επίσης «σαφείς ευθύνες» και για το γεγονός ότι δεν εισηγήθηκαν την έγκαιρη απομάκρυνση των κατοίκων από τις περιοχές που κατευθυνόταν η φωτιά καίγοντας τα πάντα στο πέρασμά της. Συγκεκριμένα, όπως υπογραμμίζεται, αν και γνώριζαν ότι «κινδυνεύει η ζωή των κατοίκων των περιοχών αυτών», δεν έλαβαν μέτρα για να αποτρέψουν τον κίνδυνο, ενώ «συμβιβάστηκαν «με το ενδεχόμενο να εκτεθούν οι κάτοικοι των περιοχών, οι οποίοι αιφνιδιάστηκαν από την έλευση της φωτιάς με κίνδυνο της ζωής τους».
Σε βάρος του δικαστικού βουλεύματος αναμένεται να στραφούν με εφέσεις τουλάχιστον οι κατηγορούμενοι για τους οποίους ζητείται η αναβάθμιση του κατηγορητηρίου.
Βασίλης Καπερνάρος: «Υπάρχουν έντιμοι δικαστές που σέβονται τον θεσμό»
Νομικός παραστάτης οικογενειών θυμάτων στην τραγωδία στο Μάτι
Με αφορμή την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι με τα περισσότερα θύματα στον πλανήτη κατά τον 21ο αιώνα (πλην της Αυστραλίας), ο ιστορικός του μέλλοντος ύστερα από το υπ’ αριθμόν 1308/2022 βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών θα γράφει ότι στην Ελλάδα υπάρχουν έντιμοι δικαστές που σέβονται τον εαυτό τους, τον θεσμό που υπηρετούν και το κράτος δικαίου της χώρας τους, απέναντι σε τεχνητά προσκόμματα, αντιξοότητες και πάσης φύσεως παρεμβάσεις.
Ανδριανός Γκουρμπάτσης: «Δικαίωση το βούλευμα»
Αντιστράτηγος ε.α. της πυροσβεστικής, δικαστικός πραγματογνώμονας για το Μάτι
Το συγκεκριμένο βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών, με τη νομικά ορθή και ειδικά αιτιολογημένη κρίση του κατά το σκέλος της αναβάθμισης της κατηγορίας για ορισμένους εκ των κατηγορουμένων από την πλημμεληματική πράξη της ανθρωποκτονίας από αμέλεια σε θανατηφόρα (κακουργηματική) έκθεση με ενδεχόμενο δόλο (άρθρο 306 παρ. 2 ΠΚ), δικαιώνει την άποψη που είχα υποστηρίξει τόσο εγώ ευθύς εξαρχής με την τεχνική έκθεσή μου όσο και τετράκις ο πολύ έμπειρος και άρτια νομικά καταρτισμένος κ. ανακριτής, την οποία όμως ο κ. εισαγγελέας έως πρόσφατα δεν υιοθετούσε.