Το τελευταίο διάστημα έχει ξεκινήσει μια συζήτηση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για όσα υποστηρίζουν μέλη, στελέχη, ρεύματα ή τάσεις, κυρίως, όμως, κατά πόσο όλα όσα λέγονται ή γράφονται απασχολούν την κοινωνική πλειοψηφία ή έστω το κρίσιμο κοινό που η μεταστροφή του θα αποτελέσει εφαλτήριο για την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού.
Η κριτική, μάλιστα, καθορίστηκε σημαντικά από έναν αφορισμό ότι η εσωκομματική συζήτηση δεν αφορά την κοινωνία χωρίς να παρουσιάζεται το αντεπιχείρημα που την αφορά.
Η συζήτηση αναφορικά με το τί αφορά την κοινωνική πλειοψηφία είναι πολύπλοκη και μοιραία εύκολο να δεχτεί κριτική για την αποτελεσματικότητά της. Η βασική εκκίνηση για την εξεύρεση της απάντησης θα μπορούσε, βέβαια, να αρχίζει από το κόμμα αναφορικά με το ποιες κοινωνικές ομάδες και ταυτότητες επιθυμεί να εκπροσωπήσει και πώς μπορεί να το κάνει με βάση την εμπειρία του τα τελευταία χρόνια και τον ορίζοντα προσδοκιών που συγκροτεί για αυτές μέσα από το πρόγραμμά του.
Μια πληγή για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι η προβληματική του επικοινωνία με τη μεσαία τάξη. Ο προσανατολισμός του ΣΥΡΙΖΑ στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης και η στροφή του στους αδύναμους και τα εργατικά στρώματα σε συνδυασμό με τη δομή της ελληνικής κοινωνίας, όπου οι πόροι από πολύ μεγάλα εισοδήματα είναι περιορισμένοι, συνέβαλε σε ένα μοντέλο μεταβίβασης πόρων από τους «μεσαίους» στους «μικρούς» ταυτόχρονα με την εξυπηρέτηση στόχων για υψηλά πλεονάσματα.
Η αντιπολίτευση εκείνης της περιόδου επένδυσε επιτυχημένα σε μια ρητορική που χαρακτήριζε τον ΣΥΡΙΖΑ «εχθρό της μεσαίας τάξης» αφήνοντας, ταυτόχρονα, στην ατμόσφαιρα μία αίσθηση ελάφρυνσης των μεσαίων στρωμάτων χωρίς την επιβάρυνση καμίας κοινωνικής ομάδας. Οι οριζόντιες, όμως, πολιτικές τόνωσης του εισοδήματος που επιχειρήθηκαν πριν την έλευση της υγειονομικής κρίσης έφεραν στο προσκήνιο, πέρα από την μέριμνα της ΝΔ για τους οικονομικά ισχυρούς, και επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο δ΄ τρίμηνο του 2019. Παρόλα αυτά, το εχθρικό κλίμα για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στις τάξεις της μεσαίας τάξης παραμένει και ο τελευταίος αν θέλει να συγκροτήσει μια κοινωνική πλειοψηφία πρέπει να αλλάξει τη συγκεκριμένη εικόνα. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από την ανάδειξη υλιστικών και μη ζητημάτων που αφορούν τους μεσαίους και συνάμα με τεκμηριωμένες προτάσεις λύσεων για αυτά.
Στο οικονομικό πεδίο οι τράπεζες παρά τα αρνητικά επιτόκια, παρά την πρακτική προσοδοθηρίας και την αύξηση των αποταμιεύσεων δεν τροφοδοτούν με χρήμα την αγορά μετά την έλευση της πανδημίας. Μια ενωσιακή πρακτική επεκτατικής νομισματικής πολιτικής μένει, λοιπόν, στα χαρτιά αντί να στηριχθούν επιχειρήσεις με τεκμηριωμένες θετικές επιδόσεις τα προηγούμενα χρόνια. Στο μη οικονομικό πεδίο η βελτίωση των σχέσεων ιδιωτικού-δημοσίου τομέα, με την αξιοκρατική στελέχωσή του δεύτερου, σε μια συνθήκη που ο αριθμός των μετακλητών σημειώνει ρεκόρ και η επιλογή προϊσταμένων στις θέσεις ευθύνης γίνεται είτε με πολιτική απόφαση (πρόεδροι Ν.Π.Δ.Δ./Γ.Γ. Υπουργείων), είτε με αυξημένη τη βαρύτητα της συνέντευξης σε σχέση με τους ισχύοντες νόμους επί ΣΥΡΙΖΑ για κάθε άλλη θέση ευθύνης, αποτελεί αίτημα που μπορεί να συσπειρώσει ελεύθερους επαγγελματίες, μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα και καταρτισμένους δημοσίους υπαλλήλους.
Στο ιδεολογικό πεδίο, η μεσαία τάξη δεν είναι δυνατό να συσπειρωθεί σε ένα δογματικό μαρξιστικό αφήγημα το οποίο αποδομεί ένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα που, παρά τις αδικίες του, αποτελεί πεδίο δημιουργίας και δράσης της. Η φιλελεύθερη ιδεολογία καταδικασμένη σε πολλές συντηρητικές και υπερσυντηρητικές παραχωρήσεις εντός της Νέας Δημοκρατίας μπορεί και πρέπει να αποτελεί ιδεολογική προμετωπίδα για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Παράλληλα, έννοιες με καθολική αποδοχή όπως η πατρίδα δεν μπορούν να μονοπωλούνται από τη συντηρητική παράταξη, ούτε φυσικά να διολισθαίνει ο προοδευτικός χώρος στις αντιλήψεις της τελευταίας. Νέοι ορισμοί για το τί σημαίνει πατρίδα για τον προοδευτικό χώρο, σεβασμός στο δικαίωμα έκφρασης της θρησκευτικής πίστης με παράλληλη στρατηγική για την διαχωρισμό της εκκλησίας από το κράτος είναι αναγκαίες ενέργειες για να απευθυνθεί με νέους και μαζικούς όρους ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σε ένα πολυσυλλεκτικό κοινό.
Συνοψίζοντας, για να επιτύχει τον σκοπό της μαζικοποίησης ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι αναγκαίο να προσφέρει υλιστικές λύσεις στη μεσαία τάξη, διαχειριζόμενος ένα σύστημα με βασικό χαρακτηριστικό την ανισότητα και περιορισμένες λύσεις αναδιανομής από την μία κοινωνική ομάδα στην άλλη. Σε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να συμφιλιώσει τα μεσαία με τα κατώτερα εισοδηματικά στρώματα, στο σχήμα όπου η ζήτηση των τελευταίων να σημαίνει ανάπτυξη των πρώτων, καθώς και να καταστήσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις δικαιούχους της επεκτατικής νομισματικής πολιτικής της Ε.Ε. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος προσανατολισμός σε συνδυασμό με την επαναπροσέγγιση καθολικών αξιών δεν πρέπει να καταστεί αχίλλειος πτέρνα απορρόφησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ από το υπάρχον κοινωνικοοικονομικό σύστημα, αλλά να του επιτρέπει τη σταδιακή υλοποίηση πολιτικών που θα αμβλύνουν τις ανισότητες και θα διευρύνουν τα όρια για μεταρρυθμίσεις, πέρα από τους περιορισμούς του συστήματος.
O Νίκος Γκιώνης είναι απόφοιτος ΕΣΔΔΑ, υποψήφιος διδάκτωρ Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Μέλος ΚΕΑ ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία
