Θραύση κάνει στην ελληνική αγορά εργασίας η μερική απασχόληση που έχει δηλωθεί «πλημμελώς» από τους εργοδότες.
Κατά τους ελέγχους που διεξάγει το Σώμα Επιθεώρησης της Εργασίας (ΣΕΠΕ), το 40–45% των παραβάσεων σχετίζονται με το ωράριο εργασίας. Σε αυτή την περίπτωση υποκρύπτεται η ψεύτικη μερική απασχόληση. Δηλαδή, οι εργοδότες, ενώ έχουν δηλώσει τον εργαζόμενο για τετράωρη απασχόληση, τον αξιοποιούν με όρους κανονικού ωραρίου. Ο λόγος που επέλεξαν αυτήν τη λύση είναι ότι ξεφεύγουν από τη μέγγενη της αδήλωτης εργασίας και του προστίμου των 10.550 ευρώ ανά περίπτωση.
Αντίθετα, με τον τρόπο αυτό η υπέρβαση ωραρίου τιμωρείται με πρόστιμο μόλις 500 ευρώ. Αρα τους συμφέρει να δηλώνουν τους εργαζομένους τους για τετράωρη απασχόληση και όχι για πλήρες οκτάωρο, αφού εάν ελεγχθούν θα πληρώσουν απλά ένα μικρό πρόστιμο.
Το υπουργείο Εργασίας, διαπιστώνοντας την έξαρση του φαινομένου, ετοιμάζει ξεχωριστή διάταξη νόμου που θα προβλέπει ειδικό πρόστιμο σε περιπτώσεις όπου θα εντοπίζεται υπέρβαση ωραρίου. Το πρόστιμο θα προκύπτει μέσα από συγκεκριμένο αλγόριθμο και θα αυξάνεται ανάλογα με το χρονικό διάστημα που εντοπίστηκε ο εργαζόμενος να δουλεύει, πέρα από το ωράριο που έχει δηλωθεί στο ΣΕΠΕ. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι άλλο το πρόστιμο εάν ο εργαζόμενος βρεθεί να εργάζεται μισή ώρα μετά τη λήξη του ωραρίου του και άλλο για παράδειγμα τέσσερις ώρες μετά.
Νέα διάταξη με τσουχτερές ποινές προωθεί το υπουργείο και αφορά εργοδότες που δηλώνουν εργαζομένους ως part time, αλλά τους βάζουν να δουλεύουν πλήρες οκτάωρο
Η κατακόρυφη αύξηση των ευέλικτων μορφών εργασίας (μερική και εκ περιτροπής απασχόληση) τα τελευταία τρία έτη αποτέλεσε τη βασική αιτία που οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΣΕΠΕ άρχισαν να αντιλαμβάνονται την εμφάνιση τέτοιων φαινομένων στην αγορά εργασίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του συστήματος Εργάνη, οι νέες προσλήψεις που πραγματοποιήθηκαν τον Φεβρουάριο σε ποσοστό 57% είναι με ευέλικτες μορφές εργασίας (40,01% ή 55.309 άτομα είναι προσλήψεις μερικής απασχόλησης και 16,75% ή 23.158 προσλήψεις είναι εκ περιτροπής εργασίας).
Οι συμβάσεις πλήρους απασχόλησης που υπογράφτηκαν τον Φεβρουάριο ήταν 59.775, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 43,24% του συνόλου. Δύο χρόνια νωρίτερα, τον Φεβρουάριο του 2014 η πλήρης απασχόληση κυμαινόταν σταθερά πάνω από το 50% και σε αρκετές περιπτώσεις προσέγγιζε το 60%. Η εκτίμηση που υπάρχει στο υπουργείο Εργασίας είναι ότι η αντιστροφή των ποσοτικών μεγεθών της αγοράς εργασίας δεν είναι φυσιολογική.
Οσο και αν οι εργοδότες επικαλούνται την οικονομική κρίση για να προσλαμβάνουν εργαζομένους με όρους μερικής απασχόλησης, θεωρείται πολύ μεγάλη η αλλαγή που έχει συντελεστεί σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Ουσιαστικά γίνεται λόγος για αύξηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες και αντίστοιχη μείωση των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης. Το ποσοστό θεωρείται ότι κατά το ήμισυ τουλάχιστον κρύβει την πλημμελώς δηλωμένη μερική απασχόληση.
Λύση η επιστροφή των συλλογικών συμβάσεων
Στο υπουργείο Εργασίας αναγνωρίζουν ότι χωρίς να επανέλθουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, άρα και οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, δεν είναι εφικτό να διορθωθεί η κατάσταση. «Οσο οι επιχειρησιακές συμβάσεις θα υπερισχύουν των κλαδικών, λίγες ουσιαστικές παρεμβάσεις θα μπορούν να γίνουν προς όφελος των εργαζομένων» εκτιμούν κορυφαία στελέχη της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Ασφάλισης (ΓΓΚΑ).
Στο πλαίσιο αυτό, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας επιμένει να ζητεί στις διαπραγματεύσεις να αποδεχτούν οι θεσμοί την επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων. Ακόμη και ένα μέρος τους εάν επανέλθει, εκτιμάται ότι θα βοηθήσει ώστε να αλλάξει η νοοτροπία που επικρατεί στην αγορά εργασίας τα τελευταία έτη. Μια νοοτροπία που αποβαίνει σε βάρος των δικαιωμάτων των εργαζομένων, προς όφελος της υποτιθέμενης στήριξης των επιχειρήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Σώμα Επιθεώρησης της Εργασίας (ΣΕΠΕ) αποφάσισε να διερευνήσει ενδελεχώς καταγγελίες που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας και αναφέρονται σε περιπτώσεις εργαζομένων που μεταβαίνουν στα ΑΤΜ’s τραπεζών, συνοδεία μπράβων και εξαναγκάζονται να κάνουν ανάληψη μέρους του μισθού τους και να το επιστρέφουν στον εργοδότη τους…
Η μερική απασχόληση αυξήθηκε κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες την τελευταία τριετία
Με τέτοιες συνθήκες να επικρατούν στην αγορά εργασίας, η εκτίμηση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας είναι ότι οι παρεμβάσεις κατά της κρυπτόμενης μερικής απασχόλησης, όσο ουσιαστικές και αν είναι, δεν μπορούν να αλλάξουν ριζικά προς το καλύτερο την κατάσταση. Βέβαια, στις διαπραγματεύσεις που συνεχίζονται, διαπιστώνεται μια «ιδεολογική εμμονή» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) στα εργασιακά θέματα και μια μόνιμη άρνηση να δεχτεί επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο έχει συμφωνηθεί από το 2015 και το τρίτο μνημόνιο, το ΔΝΤ αρνείται να δεχτεί τις «βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές» που προτείνονται. Μόνο που έτσι το μόνο που επιτυγχάνεται είναι να χειροτερεύουν μέρα με τη μέρα οι συνθήκες εργασίας που βιώνουν οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα.
