Γνώση είναι ό,τι ξεχωρίζουμε από τις εμπειρίες, τις αναμνήσεις, την αλληλεπίδρασή μας με τον κόσμο τού αισθητού, αλλά ενίοτε κι από τις ίδιες μας τις αμαρτίες, κι ύστερα το μεταφέρουμε στο υποσυνείδητό μας δίνοντάς του υπόσταση αξιώματος αυταπόδεικτου.
Η απόκτηση γνώσης είναι σίγουρα μια αδιάλειπτη διαδικασία που συμβαίνει καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, η οποία είναι προφανές πως εξαρτάται άμεσα από δύο παράγοντες: τα ερεθίσματα που προκαλούν το σημείο έναρξης της γνωστικής διαδικασίας και την επανάληψη. Στη ζωή του ανθρώπου αναμφίβολα σημαντικό ρόλο για την εξέλιξή του διαδραματίζει το σχολείο και εν γένει η εκπαιδευτική διαδικασία σε όλες τις βαθμίδες της.
Σ’ εκείνα τα παλιά και υπέροχα αναγνωστικά του δημοτικού, όπου η ζωή μέσα τους κυλούσε όμορφα, ο κόσμος φάνταζε ιδανικός και κάπως έτσι σμιλεύονταν οι ψυχές των μαθητών της εποχής, έστω κι αν το πλήθος των γνώσεων ήταν μικρότερο. Στις μέρες μας εκείνα τα ξεχασμένα αναγνωστικά του παρελθόντος έχουν δώσει τη θέση τους σε βιβλία που εύκολα θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει «εγχειρίδια χρήσης»! Εγχειρίδια χρήσης για τις απαιτήσεις της βιομηχανικής και τεχνολογικής παραγωγής που, δυστυχώς, αφήνουν έξω από την εκπαιδευτική διαδικασία τον παράγοντα σκέψη. Γιατί εκτός από τη γνώση, το σχολείο πρέπει να οδηγεί τον μαθητή και στη σκέψη, όσο κι αν η(οι) πολιτική(οί) δεν το κατανοεί/ούν (ή το φοβάται ενδεχομένως) αυτό. Μοιραία, τον ίδιο δρόμο με τα βιβλία έχει ακολουθήσει ολόκληρο το σύστημα της εκπαίδευσης στη χώρα μας που ίσως πια να μην προσφέρει αμιγώς παιδεία αλλά άγχος κι αιχμαλωσία στην ψυχή και τη συνείδηση του μαθητή.
Η πανδημία του κορονοϊού είναι γεγονός ότι έχει αλλάξει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο μέχρι χθες αντιλαμβανόμασταν τα δεδομένα της ζωής και της καθημερινότητάς μας. Εκείνο που δεν άλλαξε μάλλον είναι τον τρόπο με τον οποίο το υπουργείο Παιδείας αντιλαμβάνεται την εκπαιδευτική διαδικασία! Μελετήσαμε με τη δέουσα προσοχή την πρόσφατη εγκύκλιο για την αξιολόγηση των μαθητών, η οποία μάλιστα βρίθει λεπτομερειών για το πώς οι καθηγητές θα αξιολογήσουν τους μαθητές μέσα σ’ αυτή την καινοφανή διαδικασία της τηλεκπαίδευσης. Ομως, αυτό που δεν είδαμε πουθενά είναι την πολιτική ηγεσία του εν λόγω υπουργείου να αναζητήσει και να δρομολογήσει ενέργειες και τρόπους ώστε να εκμεταλλευτεί η εκπαιδευτική κοινότητα τις τεράστιες δυνατότητες της τεχνολογίας, οι οποίες θα μπορούσαν να προσφέρουν νέα προοπτική στην εκπαιδευτική διαδικασία – διαδραστικό μάθημα, χρήση οπτικοακουστικού υλικού, δημιουργία μικρομαθημάτων που να εξηγούν επιμέρους σημεία της ύλης και που εύκολα αφομοιώνονται, εξειδικευμένα μαθήματα προσαρμοσμένα σε ανάγκες τοπικές κ.λπ. Αντί αυτών, αντί της εξέλιξης, επιμένει στην αξιολόγηση! Η ίδια όμως η πολιτική ηγεσία έχει αναλογιστεί πώς αξιολογείται για την πεισματική άρνησή της να προσαρμοστεί στην εποχή; Ισως όχι, γιατί το αποτέλεσμα αυτής της αξιολόγησης μάλλον θα είναι απογοητευτικό.
Οι μαθητές των σχολείων είναι παιδιά και τα παιδιά δεν πρέπει να γεράσουν σύντομα, όπως το σύστημα της εκπαίδευσης επιθυμεί αφού έτσι είναι δομημένο. Η πανδημία και τα έκτακτα μέτρα για τον περιορισμό της μας έχουν δώσει μια τεράστια και ανεπανάληπτη δυνατότητα για να αλλάξουμε την παθογένεια που έρχεται από το παρελθόν στον τομέα της εκπαίδευσης. Δεν χρειάζονται κι άλλα διαγωνίσματα, δεν χρειάζονται καν βαθμοί! Εκείνο που χρειάζεται είναι να προσπαθήσουμε να μετατρέψουμε το σχολείο και τη σχολική διαδικασία σε μια οντότητα που επιτέλους θα μπορεί να μιλήσει στην παιδική ψυχή των μαθητών. Που θα δώσει τα εφόδια στους φορείς του μέλλοντος της χώρας μας για να μεταβολίζουν τη γνώση σε σκέψη. Διότι η αξία της γνώσης δεν κρίνεται μοιρολατρικά από τον βαθμό που προέκυψε από κάποιο διαγώνισμα αλλά από το αιτιατό της, την πρόκληση δηλαδή σκέψης που οδηγεί σε νέες δημιουργίες. Υλικές και άυλες!
ΥΓ.: Παρακαλώ το υπουργείο Παιδείας να βαθμολογήσει τις σκέψεις μου. Αν χρειαστεί, μπορώ να προσέλθω με τον κηδεμόνα μου για εξηγήσεις!
Ο Κώστας Θερμογιάννης είναι αρθρογράφος, διαχειριστής του διαδικτυακού ιστότοπου tovivlio.net