Από την έκρηξη του ντανταϊσμού και τη φιλοσοφική συστηματοποίηση τούτης της έκρηξης εκ μέρους του Μαρσέλ Ντυσάν, όσοι καλλιτέχνες θεώρησαν ότι έχουν αξιώσεις ισχύος και δεν μένουν στον ρόλο του διασκεδαστή ή διακοσμητή προχώρησαν σε μια δημιουργική αναμέτρηση με το ντανταϊστικό πρόγραμμα/πρόταγμα, τουτέστιν την υπέρβαση της τέχνης και την πραγμάτωσή της στην καθημερινή ζωή. Aλλοι έμειναν/μένουν στην Ιστορία και άλλοι απέτυχαν/αποτυγχάνουν παταγωδώς.
Οι συζητήσεις που ξεσπούν κάθε τόσο με αφορμή ορισμένα εγχειρήματα στην Αθήνα, την Επίδαυρο, την Αβινιόν και αλλού διεξάγονται συνήθως χωρίς τον ξενοδόχο: ήτοι χωρίς να λαμβάνεται υπόψη απλούστατα η ιστορία της τέχνης.
Αυτή η αξιοπερίεργη οντότητα, ο λεγόμενος μέσος αναγνώστης ή ο μέσος θεατής ή ο μέσος ακροατής, δεν υπάρχει: είναι μια αφαίρεση, μια δημοσιογραφική εξιδανίκευση. Υπάρχουν άνθρωποι με ευρύτατες γνώσεις σχετικά με την τέχνη και τις εκφάνσεις μέσα στον χρόνο και άνθρωποι που απορούν γιατί σε ένα αστυνομικό φιλμ που διαδραματίζεται στη δεκαετία του 1930 φερειπείν ο κατά τα άλλα ευφυέστατος ντετέκτιβ δεν χρησιμοποιεί κινητό τηλέφωνο.
Από τότε που ο Ντυσάν έβαλε μουστάκι στη «Μόνα Λίζα», από τότε που σιώπησε (υποτίθεται) καλλιτεχνικά και αφοσιώθηκε στο σκάκι· από τότε που οι καταστασιακοί (situationnistes) και ο leader τους, ο Γκυ Ντεμπόρ, άσκησαν τη μέθοδο της μεταστροφής (détournement)· από τότε που ο Γιόζεφ Μπόις έδωσε φιλοσοφικές κοινωνικοπολιτικές διαστάσεις στη διαδικασία σύλληψης και παραγωγής έργων που πάνε πέρα από την καλλιτεχνική δημιουργία (μάλιστα προέβη σε διάλογο με τον Ντυσάν παράγοντας το έργο «Η σιωπή του Ντυσάν είναι υπερτιμημένη»)· από τότε που ο Πιέρο Μαντσόνι και ο Ρίτσαρντ Χάμιλτον ανήγαγαν τα κόπρανα σε έργα, μάλιστα εξόχως πολιτικοποιημένα· από τότε που ο Ουίλιαμ Μπάροουζ και ο Μπράιον Γκάιζιν κόβουν και ράβουν θραύσματα από λογοτεχνικά κείμενα και επινοούν τη μέθοδο cut-up· από τότε που δημιουργοί αυτοπυροβολούνται, αυτοτραυματίζονται με αιχμηρά αντικείμενα ή εκθέτουν κλινοσκεπάσματα στα οποία είχαν κάνει έρωτα· από τότε που ο Πέτερ Χάντκε έβρισε αγρίως το κοινό με το θρυλικό «Publikumsbeschimpfung»· από τότε που το πανκ τα έκανε όλα μαντάρα· από τότε που ανάποδα γυρίσαν τα ρολόγια, για να θυμηθούμε τον ποιητή Μίλτο Σαχτούρη· ή για να πάμε πιο πίσω, στον Ουίλιαμ Σαίξπηρ, από τότε που ο χρόνος ξεχαρβαλώθηκε…
…ναι, από τότε, κυρίες και κύριοι, η τέχνη δεν μπορεί παρά να είναι –είτε το θέλουμε είτε όχι, και το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω– μια ακατάπαυστη και ακατάσχετη μανία για αβανγκάρντ, για ανακύκλωση, για καταβύθιση στα σκουπίδια, για εξερεύνηση του άχρηστου, για οικειοποίηση, για μηρυκασμό, για διερεύνηση σχετικά με το αυθεντικό και την απομίμηση, για μια διαλεκτική χαμηλού – υψηλού, και όλα αυτά πετυχαίνουν μια χαρά στην πιο ευφυή και δημιουργική τους έκφανση, όπως συμβαίνει με τον Χάινριχ Μίλερ, τον Φραντς Κάστορφ, τον Ντέιβιντ Φόστερ Ουάλας, τον Ντέιβιντ Μάρκσον, τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς, τον Λούκας Τβαρκόβσκι, ή στα καθ’ ημάς με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό, τον Θόδωρο Τερζόπουλο, τον Χάρη Φραγκούλη, τον Θανάση Βαλτινό, τον Κώστα Τσώλη κ.λπ.
Ο οξυδερκής Νικολά Μπουριό ορθά επισήμανε ότι ο σημερινός καλλιτέχνης λειτουργεί ως DJ: ξεσκαρτάρει, σαμπλάρει, ντεκουπάρει, μοντάρει. Ολο το αχανές υλικό της τέχνης, από τις τοιχογραφίες στο σπήλαιο του Λασκώ μέχρι το τελευταίο χιτ των εμπρηστικών Fontaines D.C. και της υπερευαίσθητης Κάε Τέμπεστ, είναι στη διάθεση επινοητικών τολμητιών που καλούνται να παίξουν μαζί του, να το οικειοποιηθούν, να το ανακυκλώσουν και να αποτελέσουν έτσι άλλο ένα λιθαράκι στο υπερμεγαλειώδες οχυρό της τέχνης, μια ακόμη υποδιαστολή στο Βιβλίο της Ανησυχίας του 21ου αιώνα.
Πλέον η μέθοδος οφείλει να έχει φιλοσοφικά ερείσματα, πολύ γερά μάλιστα. Αλλιώς η ανακύκλωση είναι για πέταμα. Ο Αντρέ Μπρετόν, εισηγητής της περιλάλητης «αυτόματης γραφής», έλεγε αυστηρά ότι εάν κάποιος ηλίθιος γράψει με την αυτόματη γραφή, δεν θα γράψει παρά ηλιθιότητες. Οσοι λοιπόν επιχειρούν να παίξουν με τη μεταστροφή, την οικειοποίηση, την ανακύκλωση, ακόμη και με τη γόνιμη λογοκλοπή, οφείλουν (και το ξέρουν) να είναι φιλοσοφικά συγκροτημένοι, άριστοι γνώστες της ιστορίας των τεχνών, εξόχως επινοητικοί και να διακρίνονται για τη διαλεκτική και τη στρατηγική τους. Οι υπόλοιποι, στην καλύτερη περίπτωση, ύστερα από ένα τρομερά (και με τις δύο έννοιες) εφήμερο μπαμ, θα χαθούν στη λίμνη της λήθης. Και το ξέρουν, επίσης.
