Σε κάποια φαβέλα του Ρίο, ο 16άχρονος Ροντρίγκο βολεύτηκε φαρδύς πλατύς στο πλαστικό κάθισμα που είχε εγκαταστήσει καταμεσής του φτωχικού του σπιτιού, πήρε αγκαλιά τον σκύλο του και υπερηφανεύτηκε στους φίλους του: «Αυτό το καρεκλάκι κοστίζει χιλιάδες ρεάλια. Μια μέρα θα το πουλήσω και θα θησαυρίσω».
Ο σκύλος έχει εκπαιδευτεί να παίρνει στο κυνήγι τους μπάτσους, διότι το σπιτάκι του Ροντρίγκο είναι γεμάτο με κλοπιμαία από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τουλάχιστον 8.000 από τα καθίσματα που κόσμησαν τις κερκίδες του εμβληματικού Μαρακανά έκαναν φτερά μαζί με τηλεοράσεις, πυροσβεστήρες και ό,τι άλλο μπορούσε να μετακινηθεί όταν το στάδιο έμεινε στο έλεος των κλεφτών. Εξαφανίστηκε ακόμη και το περίτεχνο μπρούντζινο άγαλμα του δημοσιογράφου Μάριο Φίλιο, «νονού» του σταδίου. Τα παράθυρα είναι θρυμματισμένα, τα καλώδια κομμένα, οι αίθουσες λεηλατημένες, το χορτάρι βορά για τα σκουλήκια. Στο τέλος του Γενάρη, η τοπική επιχείρηση ηλεκτρισμού έκοψε το ρεύμα, αφού οι απλήρωτοι λογαριασμοί πλησιάζουν το 1 εκατ. δολάρια. «Φοβόμαστε ότι θα καταρρεύσει ακόμη και η στέγη αν δεν υπάρξει μέριμνα. Η μόνη λύση είναι να αναλάβει τη διαχείριση του σταδίου η πολιτεία» απαιτεί η εταιρεία που το κατασκεύασε. Βρε κάτι μας θυμίζουν όλα αυτά…
Δεν είναι μοναχά το Μαρακανά έρμαιο των διαρρηκτών και των στοιχείων της φύσης. Μόλις έξι μήνες μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο, σχεδόν όλες οι εγκαταστάσεις που φιλοξένησαν τους κορυφαίους αθλητές του πλανήτη ρημάζουν. Η μοναδική που χρησιμοποιήθηκε έκτοτε για αγώνες ήταν το γήπεδο του τένις, όπου έγινε ένα τουρνουά… μπιτς βόλεϊ, με αποτέλεσμα να καταστραφεί το τερέν από την άμμο. Το ολυμπιακό σύμπλεγμα Ντεόντορο, που στέγασε μια σειρά από ολυμπιακά αθλήματα (ιππασία, ράγκμπι, χόκεϊ κ.ά.), παραμένει κλειδαμπαρωμένο προς αναζήτηση επενδυτών που θα το μετατρέψουν σε πάρκο αναψυχής. Πώς λέμε… Ελληνικό;
Το ποδηλατοδρόμιο, τα κλειστά γυμναστήρια και το κέντρο αντισφαίρισης πέρασαν στα χέρια του κράτους, αφού ουδείς ενδιαφέρεται να τα αξιοποιήσει. Το γήπεδο του γκολφ έχει ερημώσει. Οι πισίνες δεν είναι παρά κρατήρες γεμάτοι με βρόμικο στάσιμο νερό. Το Ολυμπιακό Χωριό προοριζόταν για ένταξη στον οικιστικό ιστό, αλλά το αντίτιμο των σπιτιών είναι απαγορευτικό για το βαλάντιο του μέσου Βραζιλιάνου. Το πιθανότερο είναι οι κατοικίες να καταλήξουν στα χέρια του στρατού και του ναυτικού. Τα 800 τετραγωνικά του χιλιόμετρα στέγαζαν μια από τις μεγαλύτερες σε έκταση φαβέλες προτού το ολυμπιακό όραμα εκτοπίσει κακήν κακώς τους πάμφτωχους κατοίκους. «Ενας νέος κόσμος» ήταν το σλόγκαν των Αγώνων. Νέος, αλλά όχι απαραιτήτως καλύτερος.
Βουτιά στο κενό
Η Βραζιλία ξόδεψε περίπου 12 δισ. δολάρια για να διοργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016 και άλλα 10 εκατ. για το ταπεινό Μουντιάλ που προηγήθηκε (2014). Τα χρέη της οργανωτικής επιτροπής των Αγώνων προς διάφορους πιστωτές ανέρχονται σε 40 εκατ. δολάρια. Το κόστος της ανακαίνισης του Μαρακανά για τους Αγώνες ξεπέρασε τα 600 εκατ. Η μοντέρνα εγκατάσταση του γκολφ κόστισε άλλα 20 εκατ. «Το κληροδότημα είναι ανύπαρκτο και η κατάσταση της οικονομίας δεν δικαιολογεί απόλυτα αυτή την κατάντια» σχολιάζει η Τερίσα Ουίλιαμσον, διευθύντρια μη κυβερνητικής οργάνωσης που ασχολείται με τις φαβέλες. «Οσο πιο ψηλά πετάς τόσο περισσότερο θόρυβο κάνεις όταν πέφτεις».
Η Βραζιλία βυθίζεται στη χειρότερη οικονομική ύφεση των τελευταίων 80 ετών. Ο δείκτης της ανεργίας σχεδόν διπλασιάστηκε την τελευταία διετία (από 6,8% σε 11,6%) και ο αριθμός των ανέργων ξεπέρασε τα 12 εκατ. απελπισμένες ψυχές. Η αποκαθήλωση της προέδρου Ντίλμα Ρούσεφ και η απαξίωση του δημοφιλέστατου Λούλα μετά το σκάνδαλο της Petrobras έδωσαν πολιτική διάσταση στην κρίση, ενώ ο ιός Ζίκα έπληξε τον τουρισμό και ξεγύμνωσε τις υποδομές της δημόσιας υγείας. Το οικονομικό θαύμα της χώρας αποδεικνύεται χτισμένο πάνω σε κινούμενη άμμο και τα όρνεα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου περικυκλώνουν τις φαβέλες. «Η εμπιστοσύνη έχει χαθεί» επανέλαβε τον γνωστό του χρησμό το ΔΝΤ. Ο τέως αντιπρόεδρος της Ρούσεφ, Μισέλ Τεμέρ, πασχίζει να τραβήξει το κάρο από τη λάσπη επικεφαλής ομάδας τεχνοκρατών, ως νέος Παπαδήμος. Αλήθεια, πώς λέγεται στα πορτογαλικά το μνημόνιο;
Η πολιτεία του Ρίο ντε Τζανέιρο κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης εξαιτίας της ανέχειας όχι μετά τους Αγώνες, αλλά δύο μήνες προτού ανάψει η φλόγα. Οι ακαθαρσίες κουκουλώθηκαν κάτω από το χαλί μόνο για ένα εικοσαήμερο. Οι δημόσιοι υπάλληλοι (δάσκαλοι, νοσηλευτές κ.ο.κ.) αλλά και οι συνταξιούχοι παραμένουν απλήρωτοι εδώ και μήνες. Στην ευρύτερη περιοχή της μεγαλούπολης, η εγκληματικότητα έσπασε όλα τα ρεκόρ μέσα στο 2016. Στην επαρχία του Εσπίριτο Σάντο, η στατιστική του τρόμου κατέγραψε πρόσφατα περισσότερες από 100 δολοφονίες, ενώ τα σχολεία έκλεισαν και οι δημόσιες συγκοινωνίες τράβηξαν φρένο μόλις κηρύχθηκε απεργία διαρκείας από τους αλαλιασμένους αστυνομικούς. Η παρέμβαση του στρατού μάλλον επιδείνωσε τις ταραχές παρά τις περιόρισε.
Οι κυβερνητικές υποσχέσεις για μετατροπή του Ρίο ντε Τζανέιρο σε ασφαλή πόλη-πρότυπο έγιναν μπούμερανγκ και χτύπησαν κατακούτελα τους 12 εκατ. κατοίκους. «Το σημερινό Ρίο είναι μια μητρόπολη της βίας, των διακρίσεων και της αστυνομικής αγριότητας» καταγγέλλει η Διεθνής Αμνηστία. Τουλάχιστον εμείς δεν παραδώσαμε την κοινωνία στα σκυλιά μόλις έφυγαν οι αδιάκριτοι επισκέπτες…
Πλιάτσικο και εδώ
Στη θλιβερή εγκατάλειψη των ολυμπιακών εγκαταστάσεων, όμως, το Ρίο 2016 δεν είναι πρωτοπόρο. Βλέπετε, είχε προηγηθεί η Αθήνα 2004. Το μόνο κοινό στοιχείο των δύο πόλεων πέρα από τον ήλιο…
Στον πυρετό της προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 περισσότερα από 60 ελληνικά γραφεία μελετών και 49 κατασκευαστικές εταιρείες συνεργάστηκαν και παρέδωσαν 18 αθλητικές εγκαταστάσεις του «κουτιού» και 12 ανακαινισμένες. Κανένα αρμόδιο κυβερνητικό στέλεχος δεν είχε ασχοληθεί όμως με κάποιο πλάνο αξιοποίησής τους μετά τους Αγώνες, παρά τα εκατομμύρια ευρώ που δαπανήθηκαν. Αποτέλεσμα; Οι εγκαταστάσεις στην πλειονότητά τους ακόμη και σήμερα είναι αφημένες στο έλεος του Θεού και… σαπίζουν. Κάποιες απ’ αυτές λεηλατήθηκαν, όπως για παράδειγμα το μπιτς βόλεϊ στο Νέο Φάληρο, που κόστισε 36 εκατ. ευρώ. Οι ηλεκτρικοί πίνακες εκλάπησαν, τα καλώδια κόπηκαν για να πάρουν τον χαλκό οι επιτήδειοι, ενώ από τα κλιματιστικά έχουν απομείνει μόνο τα πλαστικά κουφάρια. Ενα εκατ. ευρώ λιγότερο κόστισε η εγκατάσταση του κανόε καγιάκ στο Ελληνικό, η οποία στα λόγια θα γινόταν υδάτινο πάρκο. Μετεξελίχθηκε σε πάρκο για αγριόχορτα και μπάζα…
Τον Ιούνιο του 2016 η έκταση του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό παραχωρήθηκε στη Lamda Development, που σχεδιάζει να δημιουργήσει το μεγαλύτερο αστικό πάρκο σε όλη την Ευρώπη. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι εγκαταστάσεις του κανόε καγιάκ, του χόκεϊ, του μπέιζμπολ (ένα φεγγάρι το χρησιμοποίησε ως έδρα ο Εθνικός Πειραιά), του σόφτμπολ (το 2011 φιλοξένησε τα Special Olympics) και η αίθουσα ξιφασκίας δεν θα μείνουν κληρονομιά στον ελληνικό αθλητισμό. Στον… αέρα βρίσκονται και οι προπονητικές εγκαταστάσεις στον Αγιο Κοσμά. Σε αυτές, παρά την έλλειψη κονδυλίων για τη συντήρησή τους, προπονούνται οι Ελληνες πρωταθλητές στίβου και γυμναστικής, ενώ θα πρέπει να βρει άλλο προπονητήριο και η ΕΠΟ για τις δικές της εθνικές ομάδες.
Μια άλλη… πονεμένη ιστορία είναι το κλειστό γήπεδο Γαλατσίου, αξίας 54 εκατ. ευρώ (φιλοξένησε τη ρυθμική γυμναστική και το πινγκ πονγκ), το οποίο στην ουσία δεν έχει αξιοποιηθεί επειδή υπήρξαν αντιδράσεις από την τοπική κοινωνία. Πριν από έντεκα χρόνια η εταιρεία Ολυμπιακά Ακίνητα το παραχώρησε έπειτα από διαγωνισμό σε ιδιώτες προς εμπορική εκμετάλλευση για 40 χρόνια. Τον Ιανουάριο του 2007, όμως, ο Δήμος Γαλατσίου προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της σύμβασης και το deal δεν ευδοκίμησε. Το κλειστό ήθελε για έδρα και η μπασκετική ΑΕΚ, αλλά ούτε αυτή η συμφωνία σφραγίστηκε, λόγω αντιδράσεων. Αυτή την περίοδο χρησιμοποιείται για τα γυρίσματα του ζωντανού τηλεοπτικού προγράμματος «The voice of Greece» του ΣΚΑΪ…
Σε ό,τι αφορά τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις του Αμαρουσίου, πέρα από το κλειστό του μπάσκετ και το γήπεδο ποδοσφαίρου, στο έπακρο αξιοποιήσιμο είναι το κολυμβητήριο. Επίσης, αρκετοί χώροι του ΟΑΚΑ (κλειστοί και ανοιχτοί) έχουν ενοικιαστεί σε 50 και πλέον ιδιώτες και έτσι βρίσκονται διαθέσιμα κεφάλαια για τη συντήρηση των γηπέδων, αφού τα 5,5 εκατ. ευρώ της επιχορήγησης από την πολιτεία δεν επαρκούν. Και πάλι η συντήρηση είναι ελλειμματική και γι’ αυτό αρκετά συχνά προκύπτουν διάφορα προβλήματα. Για παράδειγμα, τον περασμένο χειμώνα η κλειστή αίθουσα όπου προπονούνται οι αθλητές του στίβου είχε μετατραπεί σε… πισίνα, διότι η ταράτσα ήταν σουρωτήρι. Τελικά δόθηκε ένα έξτρα κονδύλι 80.000 ευρώ από τη ΓΓΑ για τη στεγανοποίησή της και έτσι οι αθλητές δεν προπονούνται με… βατραχοπέδιλα.
Χλωμή αξιοποίηση
Για να περιηγηθεί ένας τουρίστας στην «καρδιά» των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και να φωτογραφηθεί με φόντο τη στέγη Καλατράβα πρέπει να απευθυνθεί σε κάποιο ταξιδιωτικό πρακτορείο, ενώ στον περιβάλλοντα χώρο του ΟΑΚΑ δεν υπάρχουν περίπτερα για αναμνηστικά ή έστω για ένα μπουκάλι νερό. Κλειστά είναι και τα εστιατόρια που λειτούργησαν στους Αγώνες.
Η Αθήνα πάντως έχει και κάποιες εγκαταστάσεις που κάπως υπο-αξιοποιήθηκαν. Στο γήπεδο μπάντμιντον φιλοξενούνται εδώ και χρόνια μουσικές και θεατρικές παραστάσεις, στο στάδιο του τάε κβον ντο διεξάγονται περιστασιακά συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις, ενώ ο ποδοσφαιρικός και μπασκετικός Ολυμπιακός έχουν για έδρα τους το «Γ. Καραϊσκάκης» και το ΣΕΦ αντίστοιχα…
Η Αθήνα στο θέμα της μεταολυμπιακής αξιοποίησης είναι παράδειγμα προς αποφυγή, κάτι που δεν παραδειγμάτισε τους Βραζιλιάνους που ακολούθησαν τα χνάρια μας. Και πρόκοψαν…
Η πληγή σε αριθμούς
12 δισ. δολάρια ξόδεψε η Βραζιλία για να διοργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016 και άλλα 10 εκατ. για το Μουντιάλ του 2014
40 εκατ. δολάρια είναι τα χρέη της οργανωτικής επιτροπής των Αγώνων προς διάφορους πιστωτές
600 εκατ. στοίχισε η ανακαίνιση του θρυλικού Μαρακανά
11,6% ο δείκτης της ανεργίας, από 6,8% το 2014
60 ελληνικά γραφεία μελετών και 49 κατασκευαστικές εταιρείες συνεργάστηκαν στο Αθήνα 2004 για να παραδώσουν 18 νέες αθλητικές εγκαταστάσεις και 12 ανακαινισμένες
36 εκατ. ευρώ κόστισε η κατασκευή του γηπέδου του μπιτς βόλεϊ στο Ν. Φάληρο
54 εκατ. ευρώ στοίχισε το κλειστό γήπεδο του Γαλατσίου
