Η ολυμπιονίκης του 2004, που δηλώνει πλέον «αθλούμενη και όχι αθλήτρια», συγγράφει τα απομνημονεύματά της, σπουδάζει θέατρο και συμμετέχει στον β΄ κύκλο της σειράς «Ετερος εγώ».
H Αθανασία Τσουμελέκα έζησε το απόλυτο ζενίθ στις 24 Αυγούστου 2004, όταν κέρδισε χρυσό μετάλλιο στα 20 χλμ. βάδην στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, και το απόλυτο ναδίρ τεσσεράμισι χρόνια αργότερα, όταν βρέθηκε θετική σε επανέλεγχο ντόπινγκ σε δείγμα που είχε δοθεί πριν από τους Αγώνες του Πεκίνου (όπου τερμάτισε ένατη). Το χρυσάφι της Αθήνας είναι ένα κατόρθωμα που ουδείς μπορεί να αμαυρώσει.
Στα 38 της, προπονήτρια, σύμβουλος άσκησης και αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, η Ηπειρώτισσα πρωταθλήτρια έχει ξαναβρεί το χαμόγελό της. Μητέρα της 14χρονης Στεφανίας και του 11χρονου Ιάσονα, δηλώνει «αθλούμενη και όχι αθλήτρια» αλλά «πρώτα απ’ όλα μαμά». Συγγράφει ιδίοις χερσίν τα απομνημονεύματά της, σπουδάζει θέατρο και συμμετέχει στον δεύτερο κύκλο της σειράς «Ετερος εγώ» στον ρόλο μιας καθηγήτριας!
Πρωτοήρθες στην Αθήνα όταν ήσουν άμαθη κοπελίτσα 18 χρόνων.
Φαντάσου ότι είπα ψέματα στους γονείς μου ότι τάχα πέρασα στο πανεπιστήμιο! Μου τηλεφωνούσε ο μπαμπάς μου να ρωτήσει πώς πάνε τα μαθήματα και έπλαθα ψέματα γιατί δεν ήξερα τι να του πω. «Εχει πολλά καλά εδώ στην Αθήνα, έλα να φάμε κρέπες» μου έλεγε μια φίλη που είχε μόλις μετακομίσει, αλλά εγώ δεν ήξερα τι σημαίνει κρέπα. Εκανα νόημα στο τραμ να σταματήσει μέσα στην Ομόνοια, δεν καταλάβαινα ότι έπρεπε να πάω στη σωστή στάση.
Και πότε έμαθαν οι δικοί σου την αλήθεια;
Τους το ομολόγησα λίγο πριν παντρευτώ! Εκανα αθλητισμό για να ξεκολλήσω από τις δυσκολίες των παιδικών μου χρόνων. Λένε ότι κανείς δεν μπορεί να κάνει πρωταθλητισμό στον στίβο αν δεν αντιμετωπίσει προβλήματα στο σπίτι του. Πάσχιζα να μπω στην εξάδα του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος ώστε να εισαχθώ στο πανεπιστήμιο και να σταματήσω τα ψέματα. Στο μεταξύ δούλευα delivery για να βγαίνει το χαρτζιλίκι. Στην Πρέβεζα έμαθα να καθαρίζω ψάρια, να τυλίγω σουβλάκια, να στοκάρω πλακάκια. Ημουν σκληραγωγημένη. Για μένα άξιος είναι όποιος μπορεί να κάνει τα πάντα. Τα χέρια μου έβγαλαν ρόζους από τα 20-25 μου, αλλά καμαρώνω γι’αυτό.
Εχει λοιπόν τη δύναμη ένα επαρχιωτόπουλο να κατακτήσει τον κόσμο;
Την έχει! Ενα χοντρούλικο χωριατάκι «αμπτ’ Πρέβεζα» (γελάει). Επιστρέφαμε από ταξίδι και έλεγα «θα βάλω έναν σάκο για πλύμα» και με κοίταζαν σαν να μιλούσα ξένη γλώσσα. «Θα φτιάξω στ’φάδο μ’ κουνέλ’», πωωω! Με ευχαριστούν η πολυτέλεια και η χλίδα, δεν λέω, αλλά δεν έγινα ποτέ Αθηναία. Πηγαίνω κάμπινγκ, μου αρέσει το αλλιώς. Ξέρεις, τα ταξίδια ανοίγουν το μυαλό.
Εχεις αέρα πρωτευουσιάνας πάντως. Και μοιάζεις κατασταλαγμένη, σαν να τα έχεις καλά με τον εαυτό σου.
Τον αγαπώ τον εαυτό μου και νιώθω γεμάτη ως άνθρωπος. Μεγαλώνοντας ωριμάζω. Προσπαθώ να είμαι χαμογελαστή και θετική κάθε πρωί μπροστά στον καθρέφτη. Εμείς οι γυναίκες είναι μέρες που σηκωνόμαστε, βαφόμαστε και λέμε: «Μου αρέσω σήμερα». Αλλες φορές νιώθουμε άσχημες. Ποτέ μου δεν ένιωθα ότι έκανα θυσίες. Η ζωή μετά τον αθλητισμό είναι τέλεια. Συναντώ κόσμο, επικοινωνώ, γίνομαι εξωστρεφής, δεν είμαι πια μόνη μου. Συχνά γίνομαι ο καραγκιόζης της παρέας, αυτός που πειράζει τους πάντες για να γελάσουν. Στα 25 μου ντρεπόμουν πολύ και έδειχνα συνεσταλμένη. Και τώρα βέβαια όταν κλείνει η πόρτα πολλά αλλάζουν. Προσπαθώ να γίνω πιο ήρεμη και να δείχνω πιο εύκολα την αγάπη μου. Ακόμη και στην ίδια μου τη μάνα…
Και ποιο είναι το καταφύγιό σου;
«Αθανασία, πρέπει να γίνεις πρωταγωνίστρια του εαυτού σου» μου είπε πρόσφατα ένας ψυχολόγος. Πιστεύω ότι το «εγώ» υπάρχει για να εξυπηρετεί το «εμείς». Τον καιρό του πρωταθλητισμού αφιέρωνα μία ώρα κάθε βράδυ στον διαλογισμό, ενώ τώρα διαβάζω. Θεατρικά έργα, αυτοβιογραφίες, τα πάντα. Παλιά δεν άντεχα να διαβάσω ούτε ένα μικρό άρθρο στην εφημερίδα. Χρειάζομαι διαρκώς νέα ερεθίσματα. Μπορώ να αποστηθίσω κείμενα και να τα αποδώσω σωστά; Το θέατρο, που σπούδασα για δύο χρόνια πριν από το διαζύγιό μου, είναι μια καινούργια πρόκληση. Βλέπω τους ηθοποιούς να στέκουν πολύ ψηλά, ενώ εγώ ξεκινάω από χαμηλά. Δεν με ενδιαφέρει να διακριθώ αλλά να λάμπω μέσα μου. Το είχα απωθημένο από μικρή, αλλά γονείς και παππούδες δεν ήθελαν ούτε να το ακούσουν. «Κόρη μου, θα φιλιέσαι με όποιον να ’ναι και θα σε κοιτάζει όλος ο κόσμος; Να πας να μάθεις μια δουλειά» μου έλεγαν.
Πού βρίσκεται το μετάλλιο; Τι συναισθήματα σου προκαλούν οι φωτογραφίες από το 2004;
Συγκίνηση, πολλή συγκίνηση. Βλέπω εκείνο το 22άχρονο παιδάκι με τη φαρδιά μπλε φόρμα και στο πρόσωπό του αναγνωρίζω την προσπάθεια που κατέβαλε και τα «πρέπει» που αντιμετώπισε. Το περίμενα ότι θα κέρδιζα! Μάλιστα βάζαμε στοιχήματα ότι δεν θα κλάψω στο βάθρο, αλλά τελικά πλάνταξα, εγώ η σκληροπυρηνική. Το μετάλλιο το έχω στην τράπεζα αλλά δεν δίνω σημασία στα υλικά σύμβολα. Θα μπορούσε να είναι ένα κομμάτι πέτρα, το ίδιο μου κάνει. Το έχω δείξει στα παιδιά μου, αλλά αρχικά το απέφευγα, όπως και το βίντεο από το 2004. Στο σχολείο ένιωθαν την πίεση να κερδίζουν την πρώτη θέση παντού και έφτασαν να αποφεύγουν κάθε είδους διαγωνισμό. Τελικά τους έβαλα μπότες. Καλούπια. Ηθελα να καταλάβουν ότι πίσω από το μετάλλιο βρίσκονται χίλιες σφαλιάρες. Το μυαλό του πρωταθλητή περνάει από πολλά υπόγεια. Τώρα πια είναι έτοιμα να ακούσουν και να καταλάβουν ότι ο πρωταθλητισμός χρειάζεται πάλη, όραμα, δουλειά. Αποτυχίες.
Δεν φοβάσαι για το αύριο των παιδιών σου;
Τρέμω τα ναρκωτικά και τα δίκυκλα! Αυτά που σκοτώνουν ακαριαία. Οσο με θυμάμαι να καβαλάω μηχανή ανάποδα χωρίς κράνος και να κάνουμε σπινιές… Οποιος έχει αγάπη μέσα του γίνεται καλός γονιός. Θέλω τα παιδιά μου να γίνουν άξια, να μη με έχουν ανάγκη για τίποτε μεγαλώνοντας. «Εμείς οι δύο μαζί καταφέρνουμε τα πάντα» μου λέει η κόρη μου. Νιώθω τυχερή που έγινα μητέρα σε μικρή ηλικία. Ωστόσο έχανα στιγμές από τη ζωή τους. Από αυτή την άποψη το μετάνιωσα. Ευτυχώς η Στεφανία μου ήταν καλόβολη και δεν είχε πρόβλημα να κοιμηθεί ακόμη και σε έναν πάγκο στα αποδυτήρια.
Παράξενο αγώνισμα το βάδην.
Η κούρσα των 20 χιλιομέτρων είναι σαν μικρογραφία ολόκληρης ζωής. Περιέχει φόβο, εντάσεις, εναλλαγές, τεχνάσματα του μυαλού. Και πέφτει και πολύ ξύλο, μελανιάζουν τα πλευρά με τις αγκωνιές στις στροφές. Παριστάνουμε και τις πολιτισμένες μετά, «σόρι» λέμε η μία στην άλλη. Τι σόρι, μωρή, αφού το έκανες επίτηδες! Είναι σαν μεθύσι το τρέξιμο. Ο εγκέφαλος αισθάνεται σαν να πίνει ουζάκι, που μου αρέσει κιόλας. Τα καλύτερα μυστικά τα γνωρίζουν οι συναθλητές! Συχνά λες: «Δεν μπορώ άλλο». Τη διαφορά την κάνει η ψυχολογία, το κλικ που μετατρέπει την απογοήτευση σε πείσμα. «Οχι, θα τους δείξω εγώ»! Το 2004 βάδιζα με κλειστά μάτια για να μην καίει ενέργεια το κεφάλι μου. Δεν βογκούσα για να μη με ακούνε οι άλλες ότι υπέφερα. Οταν βέβαια ήμουν μακριά από αδιάκριτα αυτιά μούγκριζα σαν τρακτέρ…
«Αυτός που είναι ντοπέ το ξέρει»
Εστω ότι μπαίνει ο παροιμιώδης μέσος ανθρωπάκος σε ένα καφέ και σε βλέπει να κάθεσαι μαζί με τον Κεντέρη, τη Χαλκιά και τη Θάνου. Τι θα σκεφτεί;
Εγώ τους θεωρώ πρότυπα αυτούς τους αθλητές. Αισθάνομαι ότι είμαι κατώτερή τους. Τον περαστικό που λες θα τον ρωτούσα το εξής: «Εσύ μπορείς να γίνεις Κεντέρης; Νομίζεις ότι ο πρωταθλητής γίνεται τυχαία πρωταθλητής;». Κρίνει τους άλλους και τους μειώνει όποιος δεν τα έχει καλά με τον εαυτό του.
Μου λες έμμεσα ότι έτσι παίζεται το παιχνίδι.
Δυστυχώς δεν το έχω μάθει καλά το παιχνίδι. Μπορούσα να το μάθω, αν ήθελα, το 2004. Αργότερα έφτασε στα αυτιά μου αυτή η ίντριγκα, «φαντάσου πόσο ψηλά μπορείς να φτάσεις εάν…». Είναι σαν να σου βάζουν κάτι στο μυαλό και να σου ανακατεύουν το κεφάλι. Θα σου αρέσει πολύ το βιβλίο που γράφω. Θα περιμένω να μεγαλώσουν τα παιδιά μου πριν το εκδώσω. Θα προκύψουν συγκρούσεις και δεν είναι η κατάλληλη ώρα.
Οσοι πιάστηκαν ντοπέ στην Ελλάδα δήλωσαν αθώοι. Είναι λοιπόν όλοι αθώοι;
Ναι. Είναι. Εκείνος που θέλει να γίνει πρώτο όνομα ίσως τύχει να μπλεχτεί σε κάτι για να φτάσει πιο ψηλά από εκεί που προϋποθέτει το ταλέντο του. Αυτό μπορεί να συμβεί σε μια τυχαία στιγμή. Ή να προσδοκά ο ίδιος να πιαστεί από κάπου.
Νομίζω ότι η κοινή γνώμη θα ήθελε να ακούσει μια ομολογία ενοχής. Να πει δηλαδή ένας αθλητής που πιάστηκε ότι «ναι, παρασύρθηκα, θαμπώθηκα και το έκανα, αναλαμβάνω το μερίδιο ενοχής που μου αναλογεί». Στη δήλωση αποχώρησης έγραψες ότι είσαι υπόλογη για ό,τι υπάρχει στο σώμα σου. «Εγώ δεν θέλω τέτοιον πρωταθλητισμό, η απογοήτευσή μου είναι μεγάλη» πρόσθεσες.
Την ατομική ευθύνη την αναλαμβάνεις με μια υπογραφή σε ένα χαρτί και αναγκαστικά αφήνεσαι στα χέρια αυτών που σε μετράνε. Πρόκειται για ιδιωτική επιχείρηση, όχι για κρατικό οργανισμό. Τι να πιστέψουμε εμείς οι μικροί και αθώοι; Ο κόσμος δεν γνωρίζει τη διαδικασία, ότι το πρώτο και το δεύτερο μπουκαλάκι προέρχονται από το ίδιο δείγμα. Και εγώ τα έμαθα πολύ μετά. Ημουν ένα χωριατάκι από την Πρέβεζα που έφτασε μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Ακολούθησε η δικαίωση το 2019 από το Εφετείο Αθηνών. Μπορεί ένας αθλητής να είναι ντοπέ χωρίς να το ξέρει;
Οχι, δεν μπορεί. Δεν γίνεται αυτό. Εκτός αν δεν ρωτάει καν τι του δίνουν, αν εθελοτυφλεί. Ή σε περίπτωση δολιοφθοράς. Αλλος ισχυρίζεται ότι πήρε την ουσία τυχαία κάνοντας στοματικό σεξ στη γυναίκα του (γελάει)!
Προσωπικά εισπράττεις περισσότερη αγάπη παρά περιφρόνηση από τον απλό κόσμο;
Αγάπη και ευγνωμοσύνη. Θέλω να με εκτιμήσει ο άλλος όχι γιατί κέρδισα έναν αγώνα αλλά γι’ αυτό που αντιπροσωπεύω ως πρότυπο εφ’ όρου ζωής. Ας μην ξεχνάμε ότι οι μπαμπάδες και οι μαμάδες είναι αυτοί που απαιτούν να γίνουν τα παιδιά τους πρωταθλητές.
