Έξι μήνες εργασίας ως νομική σύμβουλος σε κλειστές δομές φιλοξενίας ανηλίκων ήταν υπέρ του δέοντος επαρκείς για να καταλάβω πως έχουμε εν μέρει την επιθυμία μα καθόλου την ικανότητα αποτελεσματικής οργάνωσης.
Οι ανήλικοι αποτελούν ιδιαίτερα ευαίσθητο πληθυσμιακό κομμάτι, πόσο μάλλον όταν είναι αιτούντες άσυλο. η ισχύουσα σύγχυση, επιτείνει την ανησυχία για τη μετέπειτα εξέλιξη των ανθρώπων αυτών. θέλουμε άτομα στη νομική λίμπο της ανυπαρξίας ή αποτελεσματική διαχείριση των υποθέσεων αυτών στα πλαίσια μιας έννομης τάξης;
Επί του παρόντος ο ν. 4674/2020, που αποτελεί επικαιροποίηση του ν.4636/2019, διευκολύνει μελλοντικές καταδίκες της χώρας μας σε ευρωπαϊκά όργανα. Αυτό, διότι: αφενός δεν αναγνωρίζει καν τις εξευτελιστικές συνθήκες μακρόχρονης κράτησης ανηλίκων, ιδίως σε σημεία πρώτης υποδοχής και προαναχωρησιακά κέντρα, όπως αυτό της Αμυγδαλέζας. Αφετέρου, από τη συνδυαστική μελέτη άρθρων καθίσταται σαφές ότι δεν υπάρχει προτεραιότητα στην εξέταση υποθέσεων ανηλίκων.
Επιπλέον, με την κατάργηση δυνατότητας διερεύνησης έκδοσης άδειας διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους ωθεί στην απόρριψη για τυπικούς λόγους συντριπτικό ποσοστό εκκρεμών υποθέσεων! Ναι, είναι εμφανής η επιθυμία για εκκαθάριση των αιτήσεων όμως χωρίς μηχανισμό εφαρμογής των αποφάσεων αυξάνονται απλώς οι κίνδυνοι. Με τα δεδομένα αυτά, ένα άτομο δεκαέξι ετών, θα λάβει ημερομηνία συνέντευξης ως ενήλικας. Η υποστελέχωση δε υπηρεσιών και κλιμακίων επιφορτισμένων με την εξακρίβωση ανηλικότητας και επακόλουθης ευαλωτότητας μιας υπόθεσης περιπλέκει ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
Πρακτικά, ένας δικηγόρος ασύλου θα λάβει κατά μέσο όρο τρία email εβδομαδιαίως που θα τον ενημερώνουν για την ύπαρξη ενός νέου τμήματος/ φορέα και θα παραπέμπουν σε ανάγκη επικαιροποίησης φακέλου ωφελουμένου. Θα πρέπει επίσης να βοηθήσει σε ερωτήματα όπως η διαχείριση τοξικοεξαρτημένων ανηλίκων. Νομικά, δεν υπάρχουν ειδικές δομές για φιλοξενία τοξικοεξαρτημένων ανηλίκων (υπουργική απόφαση 3295/09.12.2014), όμως χρήστες εκ του νόμου δε μπορούν να φιλοξενηθούν σε κλειστές δομές! Ένα ακόμη ζήτημα που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη τη διερεύνηση του ψυχοκοινωνικού ιστορικού ενός ανηλίκου και τη μετέπειτα υπαγωγή του σε αντίστοιχη αίτηση παροχής προστασίας, οικογενειακής επανένωσης κλπ., είναι η απουσία χρηματοδότησης για ψυχιάτρους. Το ισχύον πλαίσιο, δίνει κονδύλι για ψυχολόγους μόνο καθώς παραπέμπει σε δημόσιες δομές για ζητήματα ψυχιατρικής φύσεως. Θα μπορούσα να επεκταθώ περαιτέρω , όμως τα βασικά προβλήματα είναι όσα περιγράφω παραπάνω.
Συμπερασματικά, η παρούσα πολιτική δείχνει να εντοπίζει τον ελέφαντα στο δωμάτιο μόνο όταν πρόκειται να απευθυνθεί σε ευρωπαϊκά όργανα. Θεωρώ αδήριτη ανάγκη τήρησης της ισχύουσας πολιτικής για τουλάχιστον ένα χρόνο προκειμένου η κοινωνία των πολιτών να μπορέσει μετέπειτα να συμμετάσχει σε αποτελεσματική διαβούλευση νέου νομικού πλαισίου. Δυστυχώς, δεν είμαστε σε θέση να χαρακτηρίσουμε ως επαρκή ή μη την πολιτική που έχει ασκηθεί έως σήμερα καθώς αυτή μεταβάλλεται συνεχώς. Το άμεσο αποτέλεσμα είναι απώλεια προθεσμιών, σύγχυση σε όλες τις πιθανές βαθμίδες και εν τέλει δημιουργείται το ερώτημα: μήπως οι ασυνόδευτοι ανήλικοι είναι μόνο χρήσιμοι για φωτογραφίες;
Η Αλεξάνδρα Σιδέρη είναι νομική σύμβουλος σε δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων