Την περασµένη ∆ευτέρα, 12.08.24, γίναµε για άλλη µια φορά µάρτυρες της καταστροφής του µοναδικού και πολύτιµου φυσικού µας περιβάλλοντος –ευνοούµενης από τις συνθήκες καύσωνα και την ξηρασία–, µε αποτέλεσµα την απώλεια µίας ανθρώπινης ζωής και τουλάχιστον 100.000 στρεµµάτων δάσους, πέραν των υλικών καταστροφών σε σπίτια και επιχειρήσεις. Παρά τις πραγµατικά ηρωικές προσπάθειες των πυροσβεστών και των εθελοντών, σταθήκαµε αδύναµοι µπροστά στην καταστροφική δύναµη της πύρινης λαίλαπας και τις συνέπειές της.
Οπως και κατά το παρελθόν, το Γεωπονικό Πανεπιστήµιο µε το εξειδικευµένο προσωπικό του, ιδιαίτερα του τµήµατος ∆ασολογίας και ∆ιαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος, καταθέτει εκ νέου τις προτάσεις του για την αποκατάσταση των καµένων δασικών οικοσυστηµάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρούµε κρίσιµα τα ακόλουθα ενδεικτικά µέτρα για την προστασία των δασικών περιοχών και των γειτονικών σε αυτές οικιστικών περιοχών, την αποκατάσταση της βλάστησης των καµένων περιοχών και τη µελλοντική αντιπυρική διαχείριση των δασών µας ενόψει και της εξελισσόµενης κλιµατικής αλλαγής.
Βασικό στοιχείο στην ολιστική και αειφόρο διαχείριση των δασικών οικοσυστηµάτων αποτελεί κατ’ αρχάς η προστασία τους από τους κινδύνους που τα απειλούν. Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να ληφθούν δραστικά µέτρα και να γίνουν ουσιαστικές ενέργειες για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, όπως παρακάτω:
Αµεση στελέχωση της ∆ασικής Υπηρεσίας για την ορθολογική διαχείριση των δασών µας βάσει της αειφόρου ανάπτυξης, την πρόληψη και καταπολέµηση των δασικών πυρκαγιών και την παρακολούθηση της ανθεκτικότητας των ελληνικών δασικών οικοσυστηµάτων στις επιπτώσεις της κλιµατικής κρίσης.
Χρηµατοδότηση της διαχείρισης του δάσους µε έµφαση στη βιοµάζα. Ο σχεδιασµός θα πρέπει να είναι ολοκληρωµένος και στη σωστή κλίµακα και να συµπεριλαµβάνει όλα τα στοιχεία των δασικών συστάδων και τις άλλες χρήσεις γης, το δασικό οδικό δίκτυο, τις αντιπυρικές λωρίδες και αναπτυξιακές προοπτικές, όπως για παράδειγµα την αξιοποίηση της βιοµάζας των δασών για ενέργεια. Στην αρχή της αντιπυρικής περιόδου και στο τέλος κάθε έτους να αξιολογούνται από τις αρµόδιες διευθύνσεις σε περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο των κρατικών υπηρεσιών η υλοποίηση της διαχείρισης της βιοµάζας και η εφαρµογή των αντιπυρικών σχεδίων και να κατατίθενται ειδικές απολογιστικές εκθέσεις.
Επανεξέταση της δασικής νοµοθεσίας σε ό,τι αφορά το περιεχόµενο και τις προδιαγραφές των διαχειριστικών µελετών λαµβάνοντας υπόψη την κλιµατική κρίση, την εγκατάλειψη της υπαίθρου και τη συσσώρευση της καύσιµης ύλης στα δασικά οικοσυστήµατα.
Θεσµοθέτηση Πιστοποιητικού Πυρανθεκτικότητας για τις κατοικίες και γενικά τα κτίρια εντός της ζώνης µείξης αστικών περιοχών – βλάστησης, το οποίο θα εκδίδεται από ιδιώτες δασολόγους µετά την εκπόνηση και εφαρµογή ειδικής µελέτης πυροπροστασίας σχετικά µε τη µείωση της καύσιµης ύλης εντός του οικοπέδου. Ως κίνητρο, κανένα οίκηµα χωρίς πιστοποιητικό δεν θα δικαιούται αποζηµίωσης από το κράτος σε περίπτωση καταστροφής από πυρκαγιά. Το κόστος µπορεί να επιµεριστεί είτε στο Πράσινο Ταµείο είτε στα ανταποδοτικά τέλη που λαµβάνουν οι τοπικοί δήµοι από έργα ΑΠΕ είτε σε κάποιο νέο ταµείο, αλλά όχι στον ιδιοκτήτη γιατί θα αποτελούσε αντικίνητρο.
Εγκαιρη πυρανίχνευση. Στην εποχή της 4ης βιοµηχανικής επανάστασης η πυρανίχνευση, επιπλέον της κλασικής φύλαξης µέσω δικτύων πυροφυλακίων και µεικτών περιπολιών, θα πρέπει να στηρίζεται στην αποτελεσµατική ιχνηλάτηση των νέων αναφλέξεων, µέσω αξιοποίησης των σύγχρονων τεχνολογιών, όπως είναι τα ευφυή δίκτυα επίγειων αισθητήρων και ειδικά εξοπλισµένα µη επανδρωµένα αεροχήµατα. Η εισαγωγή νέων ώριµων τεχνολογιών στην πράξη σχετικά µε την προσοµοίωση της εξάπλωσης των πυρκαγιών σε πραγµατικό χρόνο, θα µπορούσε να συµβάλει σηµαντικά στην αντιµετώπιση των δασικών πυρκαγιών και τη µείωση των καταστροφών από αυτές.
Εγκαιρος εντοπισµός και χαρτογράφηση επικίνδυνων περιοχών µε τη χρήση σύγχρονων µεθόδων χαρτογράφησης των δασών και προσοµοίωσης των δασικών πυρκαγιών.
Οσον αφορά την αποκατάσταση της βλάστησης µετά τις πυρκαγιές, είναι απαραίτητο να συνταχθούν οι σχετικές µελέτες και να ξεκινήσουν άµεσα αφενός τα έργα αποτροπής των άµεσων κινδύνων που ακολουθούν τις δασικές πυρκαγιές, όπως οι πληµµύρες και η διάβρωση του εδάφους, και αφετέρου η αποκατάσταση της βλάστησης. Εργα αυτού του είδους είναι τα κορµοδέµατα στις καµένες πλαγιές παράλληλα µε τις ισοϋψείς καµπύλες του εδάφους και τα κορµοφράγµατα στα ρεύµατα των πληγεισών περιοχών, καθώς επίσης και µεγαλύτερα έργα διευθέτησης ορεινών υδάτων, όπως φράγµατα συγκράτησης στερεών υλικών όταν απαιτείται. Οι καθαρισµοί από την καµένη βιοµάζα σε µια ζώνη παράλληλα στο οδικό δίκτυο γύρω από σπίτια και άλλες εγκαταστάσεις θα πρέπει να προηγηθούν για την ασφάλεια των πολιτών.
Παράλληλα θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην αναγέννηση των κατεστραµµένων δασών. Τα µεσογειακά δασικά οικοσυστήµατα έχουν αναπτύξει µηχανισµούς ανανέωσής τους µετά την επέλαση της φωτιάς, οπότε σε αυτές τις περιπτώσεις το µόνο µέτρο που επιβάλλεται να εφαρµοστεί είναι η προστασία από διάβρωση, βόσκηση και παράνοµες καταπατήσεις. Απαραίτητη θεωρείται η παρακολούθηση των περιοχών αυτών ώστε να καταγράφεται η πορεία της φυσικής αναγέννησης. Σε ενδεχόµενη αποτυχία εγκατάστασης της φυσικής αναγέννησης θα πρέπει να επιζητείται η δηµιουργία µεικτών συστάδων κωνοφόρων και αυτοφυών πλατύφυλλων ειδών, που είναι περισσότερο πυρανθεκτικά και λιγότερο ευπαθή σε ασθένειες.
