Παραδόθηκε το πόρισμα για τις επικουρικές, ο Γ. Βρούτσης ετοιμάζει νομοσχέδιο εφ’ όλης της ύλης και συζητείται αύξηση των χαμηλών εισφορών
Εκ βάθρων αναθεώρηση του νόμου Κατρούγκαλου ετοιμάζει η υπό τον Γιάννη Βρούτση ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κρατώντας ως βασικά στοιχεία μόνο την ενοποίηση όλων των ταμείων κύριας ασφάλισης στον ΕΦΚΑ και των επικουρικών στον ΕΤΕΑΕΠ. Αλλά και τη διατήρηση –κατά βάση– των ορίων ηλικίας.
Η ασφαλιστική αντιμεταρρύθμιση θα αφορά τις εισφορές και το ύψος τους, τον υπολογισμό της σύνταξης –για τις μετά το 2016 απονομές– αλλά και την εκ βάθρων αλλαγή της επικουρικής ασφάλισης και της παροχής εφάπαξ. Ηδη έχει ξεκινήσει η κατάρτιση σχετικού νομοσχεδίου, στο οποίο πιθανώς θα περιλαμβάνεται και ρύθμιση για την καταβολή
Η ασφαλιστική αντιμεταρρύθμιση στην οποία προχωρούν αφορά τις εισφορές και το ύψος τους, τον υπολογισμό των απονομών συντάξεων μετά το 2016, την επικουρική σύνταξη αλλά και το εφάπαξ των αναδρομικών σε πολύ μεγάλο αριθμό δόσεων.
Επιβάρυνση μικρομεσαίων
Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση θα επαναφέρει το παλιό σύστημα των ασφαλιστικών κλάσεων για τους πάσης φύσεως αυτοαπασχολούμενους, κάτι που θα προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις, καθώς μέγα μέρος των επαγγελματιών (μικρέμποροι, ταξιτζήδες, ανεξάρτητοι επαγγελματίες κ.ά.) είχε ευνοηθεί τα μάλα από τη μεταρρύθμιση Κατρούγκαλου, σε αντίθεση με τους επιστήμονες ελεύθερους επαγγελματίες που είχαν διαμαρτυρηθεί εντονότατα. Αλλαγές αναμένονται και στο σύστημα κρατήσεων αλλά και στο ύψος των ασφαλιστικών εισφορών τόσο για τους μισθωτούς όσο και για τους εργοδότες (ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε υποσχεθεί μειώσεις προεκλογικά).
Με τη μεταρρύθμιση Κατρούγκαλου είχε δοθεί η δυνατότητα σε εκατοντάδες χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους να επιλέγουν την κατώτατη ασφαλιστική κατηγορία μειώνοντας σημαντικά τη σχετική τους δαπάνη. Τώρα η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας προσανατολίζεται στην επαναφορά των ασφαλιστικών κλάσεων, αυξάνοντας όμως σημαντικά την κατώτατη σε επίπεδο 12-15% υψηλότερα σε σχέση με την ισχύουσα. Η χαμηλότερη κλάση αναμένεται να προσδιοριστεί στην περιοχή των 185 ευρώ έναντι 160 ευρώ που είναι σήμερα.
Οι επικουρικές
Επιπλέον στο υπό διαμόρφωση νομοθέτημα θα πρέπει να δίνεται λύση βάσει της απόφασης του ΣτΕ που θεώρησε αντισυνταγματική τη ρύθμιση του νόμου Κατρούγκαλου ως προς 260.000 συνταξιούχους που έλαβαν επικουρική με περικοπές μετά τον Αύγουστο του 2016. Η θεραπεία θα κοστίζει σε ετήσια βάση 300 εκατ. ευρώ και το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν έχει περιληφθεί τέτοιο κονδύλι στον προϋπολογισμό του 2020 που παρουσίασε στις Βρυξέλλες η κυβέρνηση. Πιθανολογείται ότι θα υπάρξει χρηματοδότηση από το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ) το οποίο παρέλαβε σούπερ πλεονασματικό η κυβέρνηση Μητσοτάκη (109 εκατ. ευρώ ετήσιο πλεόνασμα για το 2019 και περιουσία 2,5 δισ. ευρώ). Βεβαίως πρέπει να προηγηθεί αναλογιστική μελέτη επειδή το ΣτΕ είχε κρίνει αντισυνταγματική τη ρύθμιση Κατρούγκαλου για τις επικουρικές λόγω έλλειψης σχετικής μελέτης.
Το πόρισμα
Παραδόθηκε σύμφωνα με πληροφορίες στον αρμόδιο υφυπουργό Νότη Μηταράκη το πόρισμα της ειδικής επιτροπής που είχε συσταθεί προ διμήνου για τις επικουρικές συντάξεις και ειδικότερα τη μετατροπή των επικουρικών σε ατομικούς επενδυτικούς λογαριασμούς. Τις βασικές κατευθυντήριες προς την επιτροπή είχε αποκαλύψει σε παλαιότερο φύλλο το Documento και σύμφωνα με τις υφιστάμενες πληροφορίες το τελικό πόρισμα της επιτροπής δεν διαφοροποιείται σημαντικά. Αφήνει όμως κάποιες σημαντικές εκκρεμότητες κυρίως ως προς τους ήδη εργαζόμενους-ασφαλισμένους.
Παράλληλα στο πόρισμα δεν δίνεται σαφής εικόνα για το κόστος μετάβασης στο νέο σύστημα, το οποίο τα ίδια τα στελέχη της κυβέρνησης έχουν υπολογίσει –σε βάθος 50 χρόνων– κοντά στα 40 δισ. ευρώ ενώ η απελθούσα ηγεσία του υπουργείου Εργασίας σε 55 δισ. ευρώ.
Κατά τις πρώτες εκτιμήσεις της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, ελλείμματα στον κλάδο διανεμητικής επικουρικής σύνταξης φαίνεται ότι θα αρχίσουν να εμφανίζονται από το 2030 και έπειτα (μετά την πρώτη δεκαετία λειτουργίας του νέου συστήματος), με το σωρευτικό κόστος στον κλάδο μέχρι το τέλος της προβολής (το 2070) να εκτιμάται ότι δεν θα ανάγεται σε «κρίσιμα και ανησυχητικά επίπεδα».
Βασικά σημεία
Ως αναμενόταν, στο πόρισμα που παραδόθηκε στους Γ. Βρούτση και Ν. Μηταράκη η επιτροπή εισηγείται την υποχρεωτική υπαγωγή όλων των πρωτοασφαλιζομένων, από την 1η Ιανουαρίου 2021 και μετά, στο νέο καθεστώς ιδιωτικής επικουρικής ασφάλισης που θα αντικαταστήσει το αναδιανεμητικό με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, μετατρέποντας την επικουρική ασφάλιση σε επενδυτικό – χρηματιστηριακό λογαριασμό.
Η επιτροπή εισηγείται την καταβολή εισφοράς ίσης με το 6,5% του μισθού ή του καθαρού εισοδήματος (όταν πρόκειται για αυτοαπασχολούμενους) ενώ ως όριο εξόδου εισηγείται τις ηλικίες μεταξύ 62ου και 70ού έτους.
Μία από τις καινοτομίες που εισηγείται η επιτροπή αφορά τη δυνατότητα εφάπαξ προκαταβολής έως 25% της αξίας του συνολικού καλαθιού επενδυτικών προϊόντων όπως θα έχει διαμορφωθεί κατά τη χρονική στιγμή θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Η σχετική εισήγηση μάλιστα προτείνει το ποσό αυτό να είναι αφορολόγητο ή να φορολογείται με ειδικό τρόπο.
Η επιτροπή δεν είναι σαφής ως προς το καθεστώς που θα διέπει τη δυνατότητα ένταξης στο νέο καθεστώς ήδη ασφαλισμένων ενώ δεν υπάρχει λέξη ως προς την εγγύηση απονομής τελικώς επικουρικής σύνταξης με βάση τους σημαντικούς επενδυτικούς κινδύνους που ελλοχεύουν όχι μόνο για τα διάφορα επενδυτικά προϊόντα αλλά ακόμη και για τις απλές καταθέσεις. Δεν διασαφηνίζεται τι θα γίνει σε περίπτωση μείζονος οικονομικής κρίσης που θα «εξατμίσει» τα κεφάλαια του ατομικού επενδυτικού λογαριασμού του ασφαλισμένου. Δηλαδή δεν θα παρέχεται καμία εγγύηση παροχής της σύνταξης. Υπενθυμίζεται ότι όταν το 2008 χρεοκόπησε στις ΗΠΑ η AIG, η μεγαλύτερη ασφαλιστική εταιρεία παγκοσμίως, που διαχειριζόταν πάνω από το 50% των συντάξεων των Αμερικανών εργαζομένων, το αμερικανικό δημόσιο αναγκάστηκε να την ανακεφαλαιοποιήσει για να αποφευχθεί η κοινωνική έκρηξη.
Οι προτάσεις των ειδικών για τις νέες επικουρικές
• Υποχρεωτική υπαγωγή στο νέο καθεστώς επικουρικής ασφάλισης όλων των νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας από 1ης Ιανουαρίου 2021.
• Υποχρεωτική υπαγωγή στην επικουρική ασφάλιση για τα ασφαλιστέα πρόσωπα, ανεξαρτήτως επαγγελματικού κλάδου.
• Σύνταξη μελέτης για προαιρετική ένταξη στην επικουρική ασφάλιση των προ της 1.1.2021 ασφαλισμένων που δεν είχαν επικουρική.
• Εξέταση της εξαίρεσης όσων ήδη υπάγονται στο υφιστάμενο σύστημα υποχρεωτικής επαγγελματικής ασφάλισης.
• Διατήρηση των εισφορών για τους μισθωτούς και ελεύθερους επαγγελματίες στο 6,5%.
• Το ΕΤΕΑΕΠ θα είναι ο υπεύθυνος φορέας για την είσπραξη των ασφαλιστικών επικουρικών εισφορών.
• Διατήρηση των ίδιων ηλικιακών ορίων με αυτά που ισχύουν στην κύρια σύνταξη.
• Για την περίπτωση της
αναπηρίας υπήρξε συμφωνία ότι τα προβλεπόμενα ποσοστά θα πρέπει να διατηρηθούν στα υφιστάμενα επίπεδα, ήτοι άνω του 67%.
• Τα είδη των συνταξιοδοτικών παροχών να διαχωριστούν σε συντάξεις γήρατος (με μεταβίβαση δικαιώματος στα δικαιοδόχα μέλη), συντάξεις αναπηρίας και συντάξεις χηρείας.
• Μέρος του συσωρευμένου ποσού (μέχρι ποσοστού
25%) να εισπράττεται –με τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος– ως εφάπαξ προκαταβολή.
• Ο ασφαλισμένος θα δύναται να επιλέγει ανάμεσα σε τρία επενδυτικά πακέτα διαφοροποιημένου επενδυτικού κινδύνου: χαμηλού, μεσαίου και υψηλού. Η απουσία επιλογής επενδυτικού πακέτου από τη μεριά του ασφαλισμένου θα σημαίνει κατάταξη στην κατηγορία χαμηλού ρίσκου, ενώ θα δίνεται η δυνατότητα κατά τη διάρκεια του ασφαλιστικού βίου να αλλάζει επενδυτική κατηγορία ο ασφαλισμένος.
• Μετά την είσπραξη των εισφορών ο ΕΤΕΑΕΠ θα τις κατανέμει στους ατομικούς κ ε φα λα ι ο ποιητικούς λογαριασμούς του κάθε ασφαλισμένου.
• Τα κεφάλαια θα επενδύονται από πιστοποιημένους από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και την Τράπεζα Ελλάδος διαχειριστές επενδύσεων κατ’ εντολή και για λογαριασμό του ΕΤΕΑΕΠ βάσει σύμβασης.
• Ο ΕΤΕΑΕΠ οφείλει να αναπτύξει επενδυτικούς κανόνες που θα ισχύουν για τον διαχειριστή κεφαλαίων και θα περιγράφονται αναλυτικά στην εκάστοτε σύμβαση.
• Απαραίτητος κρίνεται ο ορισμός θεματοφύλακα του ΕΤΕΑΕΠ.
• Ο ασφαλισμένος δύναται να τηρεί την επιλογή καταβολής της σύνταξης σε μηνιαία βάση τόσο από το ΕΤΕΑΕΠ όσο και από κάποιον εναλλακτικό πάροχο (ασφαλιστικές εταιρείες, ΑΕΔΑΚ, ΕΠΕΥ, τράπεζες και άλλες εταιρείες που θα αδειοδοτηθούν σχετικά).