Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια διαρκή άνοδο της αρχιτεκτονικής τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας. Υστερα από τη μεγάλη στασιμότητα στις κατασκευές δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων που έφερε η κρίση βλέπουμε πλέον το σκηνικό σταδιακά να αλλάζει.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα δύο τελευταία χρόνια είχαμε στη χώρα μας πολύ μεγάλη αύξηση τόσο στις προκηρύξεις όσο και στον αριθμό των συμμετοχών σε μια σειρά από αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς για κτίρια και επεμβάσεις μεγάλης κλίμακας στον δημόσιο χώρο. Πλέον αναμένεται να ξεκινήσει η υλοποίησή τους, κάτι που όπως φαίνεται θα διαμορφώσει μια νέα ταυτότητα στις ελληνικές πόλεις. Νέα γραφεία, νέοι αρχιτέκτονες, νέοι άνθρωποι είχαν την ευκαιρία να δείξουν τη φιλοσοφία τους και να εκφράσουν μια διαφορετική οπτική η οποία θα δώσει με τη σειρά της νέα πνοή στις πόλεις μας, κάτι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό την εποχή των απευθείας αναθέσεων σε star architects του εξωτερικού.
Οι ιδιωτικές επενδύσεις από την άλλη βλέπουμε να περιορίζονται στην αξιοποίηση του τουρισμού και στην άνοδό του, κάτι που πιθανότατα θα γίνει ακόμη περισσότερο αισθητό τα επόμενα χρόνια. Πώς θα αλλάξει η εικόνα των κτιρίων με την επιθετική εισβολή του τουρισμού στις πόλεις μας; Σε τι βαθμό τις επηρεάζει η ανάγκη της εφήμερης κατοίκησης του Airbnb και της τουριστικής προσέγγισης; Πώς θα καλυφτεί πολεοδομικά και κτιριακά η ανάγκη μόνιμης κατοίκησης όταν τα σπίτια αδειάζουν προκειμένου να είναι ελεύθερα για τις πλατφόρμες του Booking.com και του Airbnb; Ολα αυτά είναι ερωτήματα που θα κληθούμε να απαντήσουμε μέσα στο 2020 αλλά και τα επόμενα χρόνια.
Σίγουρα το σκηνικό φαίνεται να αλλάζει. Καθώς οι επενδύσεις – δημόσιες και ιδιωτικές– αυξάνονται, παρατηρούμε και ένα άλλο φαινόμενο να εξελίσσεται παράλληλα. Οι τάσεις του εξωτερικού «εισβάλλουν» στο εσωτερικό της χώρας και επηρεάζουν την ελληνική αρχιτεκτονική παραβλέποντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου. Αρχιτέκτονες του Λας Βέγκας επιλέγονται για τον σχεδιασμό των πρώτων ουρανοξυστών στην Αθήνα και το Instagram με το Pinterest είναι πλέον οι βασικές αναφορές για κάθε ιδιωτικό έργο μικρής κλίμακας. Θέλει όμως προσοχή.
Τι είναι αρχιτεκτονική τελικά; Είναι κάτι το αχρονικό και διεθνές που μπορεί απλώς να ακολουθεί τις τάσεις; Ή μήπως παραμένει ένα προϊόν – αγαθό που έχει άρρηκτη σχέση με τον χρόνο και τον τόπο;
Εμείς θεωρούμε πως η αρχιτεκτονική δεν είναι μόδα και η πόλη δεν είναι εμπόρευμα. Κάθε κτίριο και κάθε μελέτη αποτελούν τμήμα της πόλης και κατ’ επέκταση του δημόσιου χώρου. Κτίριο και τοπίο συνδιαλέγονται, συχνά συγκρούονται και τελικά διαμορφώνουν τη συνολική εικόνα της πόλης. Η ευθύνη λοιπόν που βαραίνει τον αρχιτέκτονα είναι μεγάλη. Ο σχεδιασμός μας πρέπει να αρχίσει πάλι να απαντά με ουσιαστικό τρόπο και σε κοινωνιολογικά, περιβαλλοντικά και ανθρωπιστικά ερωτήματα.
Πιστεύουμε πως ήρθε η ώρα να ασχοληθούμε ξανά με την ουσία του επαγγέλματος: τον τρόπο με τον οποίο ο χώρος βιώνεται από τον χρήστη ως εμπειρία και όχι τον τρόπο με τον οποίο προβάλλεται ως εικόνα στα social media.
*Ο Αριστείδης Ντάλας είναι αρχιτέκτονας, ιδρυτής των AD Architects
