Συμφωνία κυρίων με τις τράπεζες κάνει η κυβέρνηση αντί να προχωρήσει σε νομοθετική αναστολή των πλειστηριασμών.
Από την 1η Ιουνίου, ημέρα κατά την οποία τέθηκαν σε ισχύ οι διατάξεις του νέου Πτωχευτικού Κώδικα για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις, γίνεται πολύς ντόρος για τη δήθεν ευκαιρία που παρέχει το νέο πλαίσιο στα φυσικά πρόσωπα και στους «μικρούς» της επιχειρηματικότητας να ενταχθούν στον εξωδικαστικό μηχανισμό και να ρυθμίσουν τα χρέη τους σε έως και 420 δόσεις, υπό την προϋπόθεση ότι θα συναινέσουν στην άρση του φορολογικού και τραπεζικού τους απορρήτου, η οποία θα δώσει πλήρη εικόνα των οικονομικών τους δυνατοτήτων στους πιστωτές τους.
Αυτό που παραλείπεται πάντως να αναφερθεί είναι ότι οι πιστωτές τους θα αποφασίσουν αν θα τους δώσουν τα πολυπόθητα «κουρέματα» στις οφειλές τους ή όχι κι αν θα τους παραχωρήσουν βιώσιμες ρυθμίσεις ώστε να μπορούν να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους ή αν, εναλλακτικά, θα τους οδηγήσουν ύστερα από δυο μήνες σε πτώχευση, κατάσχοντας κάθε περιουσιακό τους στοιχείο.
Κάτω από όλη αυτή την επικοινωνιακή φασαρία για τις «ευκαιρίες ρύθμισης οφειλών», τις ίδιες ακριβώς μέρες άρχισαν να πυκνώνουν οι καταγγελίες για καταχρηστικές συμπεριφορές των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων, γνωστών ως servicers, σε βάρος των «κόκκινων» δανειοληπτών αλλά και για πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας ευάλωτων οφειλετών, παρά την κυβερνητική δέσμευση ότι ειδικά αυτοί οι πλειστηριασμοί θα ανασταλούν μέχρι να δημιουργηθεί ο ειδικός φορέας απόκτησης και επαναμίσθωσης ακινήτων που θα πάρει τα σπίτια των «φτωχών» και θα τους τα νοικιάζει προκειμένου να αποφευχθούν οι μαζικές εξώσεις.
Για παράδειγμα, στο Documento λάβαμε την καταγγελία ενός δανειολήπτη με παλιό «κόκκινο» καταναλωτικό δάνειο, ο οποίος μας είπε ότι είχε δεχτεί τηλέφωνο από δικηγόρο του servicer ο οποίος του πρότεινε να αρχίσει άμεσα κάποιες «τυφλές» πληρωμές για να κάνει τον «καλοπληρωτή» στην εταιρεία κι αυτή ύστερα από μερικούς μήνες θα εξετάσει αν θα του κάνει πρόταση για «κούρεμα» χρέους και ρύθμιση.
Όταν ο δανειολήπτης απάντησε στον δικηγόρο του servicer ότι δεν ήταν διατεθειμένος να πληρώσει χωρίς να ρυθμιστούν οι οφειλές του με βιώσιμο τρόπο ανάλογα με την εισοδηματική, περιουσιακή και οικογενειακή του κατάσταση ο δικηγόρος τον απείλησε ότι θα του βγάλει εντολή πληρωμής για να αυξηθεί κι άλλο η οφειλή του με την προσθήκη των δικαστικών εξόδων.
Πογκρόμ από την Do Value
To μπούλινγκ που ασκήθηκε σε βάρος του συγκεκριμένου «κόκκινου» δανειολήπτη ήταν ένα από τα εκατοντάδες ίσως περιστατικά παρενόχλησης και καταχρηστικών συμπεριφορών στα οποία επιδόθηκε η Do Value, η οποία έχει αγοράσει τα «κόκκινα» δάνεια της Eurobank στο 5-10% της αξίας τους τον τελευταίο καιρό.
Όπως αναφέρουν πληροφορίες από νομικούς κύκλους, η Do Value έχει εξαπολύσει πραγματικό πογκρόμ καταχρηστικών πρακτικών σε βάρος των υπερχρεωμένων δανειοληπτών από τον περασμένο μήνα, στέλνοντας αδιακρίτως εξώδικα και εξαπολύοντας απειλές για πλειστηριασμούς, ακόμη και σε βάρος ανθρώπων που έχουν ρυθμίσει τα χρέη τους με βάση δικαστικές αποφάσεις του νόμου Κατσέλη, που πληρώνουν κανονικά τις δόσεις τους ή που είχαν εξοφλήσει πλήρως την προσδιορισμένη από το δικαστήριο τελική οφειλή τους, ενώ η ίδια η εταιρεία, παρότι ενοχλούσε τόσο, αρνούνταν να απαντήσει στις επανειλημμένες τηλεφωνικές κλήσεις των δανειοληπτών και των δικηγόρων τους.
Μετά το πλήθος των καταγγελιών και για να μπει φραγμός στην πρωτοφανή αυθαιρεσία της συγκεκριμένης εταιρείας, στις 3 Ιουνίου η ολομέλεια των προέδρων των δικηγορικών συλλόγων προχώρησε στην ασυνήθιστη απόφαση να προτείνει στα ΔΣ όλων των δικηγορικών συλλόγων της χώρας την κήρυξη 15νθήμερης αποχής από την έκδοση διαταγών πληρωμής ειδικά αυτής της εταιρείας στο διάστημα 15-30 Ιουνίου.
Μετά τη διατύπωση της απειλής η Do Value ανέλαβε την πρωτοβουλία για συνάντηση με το συντονιστικό των δικηγορικών συλλόγων και τα… μάζεψε, δεσμευόμενη να μην ενοχλεί τους δανειολήπτες και να επικοινωνεί κανονικά με τους δικηγόρους τους. Έτσι η απόφαση για αποχή ανεστάλη, αν και η Do Value και οι πρακτικές της παρέμειναν υπό παρακολούθηση από τους νομικούς.
Ελάχιστες μέρες αργότερα, στις 9 Ιουνίου, ήρθε νέο χτύπημα, αυτήν τη φορά με τον πλειστηριασμό της πρώτης και μοναδικής κατοικίας ευάλωτου δανειολήπτη, ενός ανέργου 63 ετών με προβλήματα υγείας. Ο πλειστηριασμός είχε γίνει παρά τις κυβερνητικές δεσμεύσεις για αναστολή των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας για τους ευάλωτους δανειολήπτες έως τον Μάρτιο του 2022 και παρότι ο ευάλωτος δανειολήπτης είχε αποστείλει εγκαίρως στην εταιρεία που διαχειριζόταν το δάνειό του τα έγγραφα που τεκμηρίωναν την οικονομική του αδυναμία. Οπως όμως έμαθε η δικηγόρος του δανειολήπτη από επαφές της με όλους τους κρίκους του συστήματος (τράπεζες, servicers, Γενική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους), κανείς δεν είχε ιδέα για τις εξαγγελίες του υπουργείου Οικονομικών.
Παρέμβαση νομικών
Όπως και το μπούλινγκ στον δανειολήπτη της Do Value, ο πλειστηριασμός σε βάρος του ευάλωτου δανειολήπτη ήταν ο μόνος που δημοσιοποιήθηκε αλλά δεν αποτέλεσε μεμονωμένο περιστατικό. Εδώ και κάποιες εβδομάδες έχουν αρχίσει οι πλειστηριασμοί και σύμφωνα με νομικούς κύκλους διεξάγονται κανονικά πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας ευάλωτων οφειλετών.
Για τον λόγο αυτό στις 9 Ιουνίου ακολούθησε νέα κίνηση των δικηγόρων, που οδήγησε στην απόφαση της ολομέλειας των προέδρων των δικηγορικών συλλόγων να προτείνουν στα ΔΣ την αποχή των δικηγόρων όλης της χώρας από τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας των ευάλωτων δανειοληπτών, προκειμένου:
– Πρώτον, να υποχρεωθεί η κυβέρνηση να τους αναστείλει με νομοθετική ρύθμιση.
– Δεύτερον, να θεσπίσει με νόμο έναν δεοντολογικό κανονισμό λειτουργίας των εταιρειών διαχείρισης «κόκκινων» δανείων για να μπει φραγμός στις καταχρηστικές πρακτικές των servicers.
Η πίεση του δικηγορικού κλάδου έφερε ένα κάποιο αρχικό αποτέλεσμα, υποχρεώνοντας την κυβέρνηση να αναζητήσει λύση. Για τον λόγο αυτό την περασμένη Τρίτη και Τετάρτη 15-16 Ιουνίου υπήρξε ένας κύκλος διαδοχικών συναντήσεων του Χρήστου Σταϊκούρα με την Ενωση Ελληνικών Τραπεζών, την Ένωση των Εταιρειών Διαχείρισης και εκπροσώπους όλων των συστημικών τραπεζών και των servicers, η οποία κατέληξε σε «συμφωνία κυρίων» να έρθει «μπροστά» η διαδικασία πτώχευσης και μεταβίβασης της πρώτης κατοικίας των ευάλωτων δανειοληπτών στον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης ακινήτων που θα δημιουργηθεί το 2022, αλλά μέσω μιας ετεροβαρούς και ανορθόδοξης διαδικασίας, η οποία θα επιβαρύνει με τη διαδικασία τους ευάλωτους οφειλέτες και θα μεταβιβάσει το όποιο όφελος υπάρξει στις τράπεζες και στους servicers.
Λύση κυρίων
Η «λύση» που θα δώσει η κυβέρνηση προβλέπει ότι οι ευάλωτοι «κόκκινοι» δανειολήπτες θα κληθούν από τους πιστωτές τους να δηλώσουν πτώχευση στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα και να πάρουν μέσω αυτής βεβαίωση ότι ανήκουν στους «ευάλωτους» (κατηγορία που περιλαμβάνει όσους έχουν ετήσιο εισόδημα από 7.000 ευρώ για ένα άτομο έως 21.000 ευρώ για πενταμελή οικογένεια και αξία ακίνητης περιουσίας από 120.000 ευρώ για ένα άτομο έως 180.000 ευρώ για πενταμελή οικογένεια).
Με τη βεβαίωση αυτή οι ευάλωτοι δανειολήπτες θα πρέπει να απευθυνθούν κατόπιν στην τράπεζα ή στον servicer που διαχειρίζεται το δάνειό τους και να υπογράψουν υπεύθυνη δήλωση, σαν υποσχετική, ότι αποδέχονται τη μεταβίβαση της πρώτης κατοικίας τους στον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης ακινήτων όταν αυτός ξεκινήσει τη λειτουργία του και μόνο τότε θα σταματήσει η διαδικασία του πλειστηριασμού, ενώ παράλληλα θα αρχίζει η καταβολή του στεγαστικού επιδόματος που θα καλύπτει μέρος του ενοικίου από το δημόσιο προς τις τράπεζες, με το υπόλοιπο να πρέπει να το πληρώνει άμεσα ο ευάλωτος οφειλέτης. Όλα αυτά σύμφωνα με την κυβερνητική πρόταση πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέσα σε έναν μήνα.
Ο κίνδυνος παραμένει
Ο προφανής λόγος για τον οποίο προωθείται η ανορθόδοξη και ετεροβαρής αυτή διαδικασία σε βάρος των ευάλωτων δανειοληπτών είναι ότι η κυβέρνηση, παρότι υποσχέθηκε αναστολή των πλειστηριασμών για τους ευάλωτους δανειολήπτες, δυσκολεύεται ή ίσως και δεν μπορεί να τη νομοθετήσει υπό την πίεση των τραπεζών να προχωρήσουν οι πλειστηριασμοί, οι οποίες στο αίτημά τους αυτό στηρίζονται από τους θεσμούς.
Όπως όμως μας επισήμαναν νομικοί κύκλοι, αν η άτυπη συμφωνία κυρίων μεταξύ κυβέρνησης και τραπεζών δεν καλυφθεί με νομοθετική διάταξη, μπορεί εύκολα να αποδειχτεί κενό γράμμα, να βγάλει παγίδες και να σκάσει σαν πυροτέχνημα, σε βάρος φυσικά των ευάλωτων δανειοληπτών.
Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών αποφάσισε τελικά την Πέμπτη να μπλοκάρει τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας των ευάλωτων δανειοληπτών διά της αποχής των μελών του έως τα τέλη Ιουλίου, επιμένοντας στη θέση για αναστολή της συγκεκριμένης κατηγορίας πλειστηριασμών με νομοθετική ρύθμιση, καθώς και για τη θέσπιση, επίσης με νόμο, δεοντολογικού κανονισμού λειτουργίας των εταιρειών διαχείρισης «κόκκινων» δανείων που θα βάλει φραγμό στις καταχρηστικές πρακτικές των servicers.