Υπόμνημα αναφορικά με το σχέδιο νόμου του υπουργείου Τουρισμού με τίτλο «Ειδικές μορφές τουρισμού και διατάξεις για την τουριστική ανάπτυξη» κατέθεσε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων. Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση στο σχέδιο νόμου εμπεριέχονται ρυθμίσεις που έρχονται σε αντίθεση με τον αρχαιολογικό νόμο.
Διαβάστε αναλυτικά όσα αναφέρουν:
Τον Μάρτιο 2020, οπότε και η αρχική μορφή του σχεδίου νόμου αναρτήθηκε στη διαβούλευση, ο ΣΕΑ συμμετείχε με παρατηρήσεις που αφορούσαν την προστασία των ενάλιων μνημείων και κυρίως τις διατάξεις που προσπαθούσαν να φέρoυν «από το παράθυρο» τη δυνατότητα να υπάρχει «άλλος φορέας» (εκτός του ΥΠΠΟΑ) που θα διαχειρίζεται επισκέψιμο ενάλιο αρχαιολογικό χώρο (ΕΕΑΧ), κάτι που απαγορεύεται με βάση το άρθρο 7 του Αρχαιολογικού Νόμου (Ν.3028/2002), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, καθώς δεν υπάρχει κανένας άλλος φορέας διαχείρισης αρχαίων μνημείων, χερσαίων και ενάλιων, εκτός από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ.Α.
Χθες, (20-5-2020) ο ΣΕΑ κλήθηκε και εξέφρασε τις απόψεις του στην ακρόαση φορέων της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου, επί της τελικής μορφής του σ.ν. με τίτλο «Ειδικές μορφές τουρισμού και διατάξεις για την τουριστική ανάπτυξη».
Με τη συμμετοχή του στην Ολομέλεια αυτή ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων διευκρίνισε γενικότερα ότι για τους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους και τα ενάλια μνημεία ισχύει και εφαρμόζεται ό,τι ισχύει για τους χερσαίους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία. Αρμόδιος φορέας για την προστασία, την ανάδειξη και την κήρυξη όλων των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, χερσαίων και ενάλιων, είναι το Υπουργείο Πολιτισμού, σύμφωνα με την ισχύουσα Αρχαιολογική Νομοθεσία και τις θεμελιώδεις διατάξεις του Συντάγματος.
Με βάση τα παραπάνω ο ΣΕΑ τοποθετήθηκε ειδικότερα επί των παρακάτω άρθρων
Άρθρο 2, παρ.5
«5. Η οριοθέτηση των θαλάσσιων περιοχών ενάλιων αρχαιολογικών χώρων πραγματοποιείται με κοινή απόφαση των αρμοδίων οργάνων των Υπουργείων Πολιτισμού και Αθλητισμού και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής».
Η κήρυξη-οριοθέτηση όλων των αρχαιολογικών χώρων (και των ενάλιων) γίνεται με βάση αποκλειστικά τα αρχαιολογικά δεδομένα και αποτελεί αρμοδιότητα αποκλειστικά του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αυτό άλλωστε προβλέπουν και τα άρθρα 12 και 15 του Ν. 3028/02, που αναφέρονται παραπάνω στο ίδιο άρθρο.
Να επισημάνουμε ότι οι χρήσεις που επιτρέπονται ή απαγορεύονται σε ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους προϋποθέτουν ΚΥΑ, η οποία ειδικά για τους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους έχει ήδη εκδοθεί από τα συναρμόδια Υπουργεία (Γεωργίας, ΥΠΠΟΑ, ΥΠΕΝ) και ισχύει σε εφαρμογή του άρθρου 15 παρ. 2 του Ν. 3028/02 (ΦΕΚ 336/Β/2004). Ως εκ τούτου καμία χρεία δεν υπάρχει για εμπλοκή του ΥΝΑΝΠ σε διαδικασίες που αφορούν αποκλειστικά τις αρχαιότητες, αντιθέτως αυτό θα προκαλέσει καθυστέρησηστην έκδοση των σχετικών αποφάσεων, ενώ υπονομεύει την αρχαιολογική νομοθεσία και την αποκλειστική αρμοδιότητα του ΥΠΠΟΑ.
Άρθρο 6 – Επισκέψιμοι Ενάλιοι Αρχαιολογικοί Χώροι
Η παράγραφος 3 αναφέρει: «Εάν για τους ιδρυόμενους ΕΕΑΧ δεν έχει ορισθεί φορέας διαχείρισης με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού ή με προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, ως φορέας διαχείρισης νοείται η Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού».
Η διάταξη αυτή προσπαθεί να φέρει «από το παράθυρο» τη δυνατότητα να υπάρχει άλλος φορέας που διαχειρίζεται επισκέψιμο ενάλιο αρχαιολογικό χώρο, κάτι που απαγορεύεται με βάση το άρθρο 7 του Αρχαιολογικού Νόμου, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, καθώς δεν υπάρχει κανένας άλλος φορέας διαχείρισης αρχαίων μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, εκτός από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ. Οι επισκέψιμοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι είναι στην αποκλειστική αρμοδιότητα του ΥΠΠΟΑ, διά της αρμόδιας Υπηρεσίας που είναι η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, για τη δημιουργία, την προστασία, τη συντήρηση, τη φύλαξη, την εποπτεία των επισκέψεων και την είσπραξη εισιτηρίου προς όφελος του ΤΑΠΑ, όπως συμβαίνει και με κάθε άλλο οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο!
Να επισημάνουμε ότι το 2019, με ευθύνη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, έγιναν οι πρώτες πιλοτικές καταδύσεις κοινού στο σπουδαίο κλασικό ναυάγιο της Περιστέρας Αλοννήσου και το 2020 το ΥΠΠΟΑ έχει ανακοινώσε ιτη δίμηνη πιλοτική λειτουργία του Επισκέψιμου Ενάλιου Αρχαιολογικού Χώρου της Αλοννήσου.
Το σημείο αυτό του ν.σ. είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, καθώς εισάγει τη δυνατότητα «συνδιαχείρισης» αρχαιολογικών χώρων με ΟΤΑ και με ιδιώτες! Η προσπάθεια δια του «φορέα διαχείρισης» να περάσουν ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι σε ιδιώτες, προσπάθεια που αντιβαίνει και τις διατάξεις του Συντάγματος, είναι ακόμη πιο εμφανείς στις ρυθμίσεις του άρθρου 13 του ίδιου νομοσχεδίου.
Άρθρο 9 – Ενημέρωση αρχής για καταδύσεις σε ΕΕΑΧ και καταδυτικά πάρκα
και τέλη φωτογράφισης
1. Σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Κανονισμό Λειτουργίας του ΕΕΑΧ και τουλάχιστον δύο (2) ώρες πριν από τη διενέργεια καταδύσεων ή περιήγησης σε καταδυτικά πάρκα του άρθρου 13 του ν. 3409/2005 (Α’ 273) και ΕΕΑΧ, οι πάροχοι καταδυτικών υπηρεσιών αναψυχής υποχρεούνται να ενημερώνουν εγγράφως, έντυπα ή ηλεκτρονικά, τον φορέα διαχείρισης με αναφορά και του χρόνου και της διάρκειας της κατάδυσης.
2. Για τη φωτογράφιση ή κινηματογράφηση στους επισκέψιμους ενάλιους, μεσοποτάμιους ή ενδολιμναίους αρχαιολογικούς χώρους ή ιστορικούς τόπους και σε ναυάγια εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις του ν. 3028/2002 (Α΄153). Η φωτογράφιση ή κινηματογράφηση στους χώρους του προηγούμενου εδαφίου, η οποία διενεργείται για μη εμπορικούς σκοπούς, πραγματοποιείται ατελώς.
Το άρθρο αυτό περιττεύει.
Σχετικά με την παράγραφο 1: Η επίσκεψη σε ΕΕΑΧ, με αναφορά και του χρόνου και της διάρκειας της κατάδυσης, θα πρέπει να γίνεται ύστερα από ραντεβού και για περιορισμένο αριθμό αυτοδυτών ανά κατάδυση για λόγους προστασίας αρχαιοτήτων, με ηλεκτρονική προπληρωμή εισιτηρίου. Άρα η ειδοποίηση δεν μπορεί να γίνεται 2 ώρες πριν, αλλά τουλάχιστον 24 ώρες πριν από την προγραμματισμένη κατάδυση ή όποτε ορίσει η αρμόδια Εφορεία στον Κανονισμό που θα εκδώσει το ΥΠΠΟΑ.
Σχετικά με την παράγραφο 2:η καταβολή τελών, υπέρ του ελληνικού δημοσίου, σε περίπτωση εμπορικής χρήσης ή ατελώς σε περίπτωση μη εμπορικής χρήσης, ρυθμίζεται ευχερώς από τον Αρχαιολογικό Νόμο και τις Υπουργικές Αποφάσεις που έχουν εκδοθεί σε εφαρμογή του και ισχύουν για όλους τους αρχαιολογικούς χώρους, χερσαίους και ενάλιους.
Άρθρο 13 – Τροποποίηση διατάξεων περί καταδυτικών πάρκων
Παρ.1, τελευταίο εδάφιο «Σε περίπτωση που εντός του καταδυτικού πάρκου περιλαμβάνονται ΕΕΑΧ ή μνημεία ή ιστορικοί τόποι απαιτείται προηγούμενη σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Πολισμού και Αθλητισμού μετά από γνώμη του αρμόδιου κεντρικού συμβουλίου»
Παρ. 6, τελευταίο εδάφιο «Στον χώρο των καταδυτικών πάρκων μπορούν να περιλαμβάνονται ναυάγια και ΕΕΑΧ. Καταδυτικά πάρκα δύναται να χωροθετηθούν σε περιοχή οριοθετημένου ενάλιου αρχαιολογικού χώρου με απόφαση του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού τα καταδυτικά πάρκα επιτρέπεται να περιλαμβάνουν στο θαλάσσιο χώρο τους και κηρυγμένους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους, στους οποίους απαγορεύονται η είσοδος και οι καταδύσεις, καθώς και ΕΕΑΧ, εφόσον η λειτουργία αυτών των χώρων διέπεται από ειδικό κανονισμό σύμφωνο με τις προβλέψεις της εν λόγω διάταξης».
Τα χωρία αυτά ανοίγουν ευθέως το δρόμο για την παραχώρηση αρχαιολογικών χώρων, και μάλιστα αρχαίων ναυαγίων και επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων, σε διαχείριση ιδιωτών, και έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το άρθρο 7 του Αρχαιολογικού Νόμου 3028/02, όπως ισχύει.
Τα Καταδυτικά Πάρκα, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3409/05, μπορούν να ιδρυθούν από Δήμους, από Νομικά Πρόσωπα ή από ιδιώτες (εταιρείες ή φυσικά πρόσωπα). Με τη συγκεκριμένη διάταξη προσπαθεί το Υπουργείο Τουρισμού να περιληφθούν εντός των καταδυτικών Πάρκων και Επισκέψιμοι Ενάλιοι Αρχαιολογικοί Χώροι! Είναι αδιανόητο να υπάρχει προσπάθεια διά του νομοσχεδίου του Υπουργείου Τουρισμού να περάσουν οι επισκέψιμοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι –και τα έσοδα από την επίσκεψη σε αυτούς!- στη διαχείριση ΟΤΑ ή ιδιωτών και βεβαίως η διάταξη αυτή έρχεται σε αντιπαράθεση με τον Ν. 3028/02 και το Σύνταγμα της χώρας, κι ακόμη κι αν προωθηθεί για ψήφιση, θα καταρρεύσει νομικά και δεν θα εφαρμοστεί ποτέ.
Οι παραπάνω διατάξεις στο άρθρο 6 και στο άρθρο 13 πρέπει να απαλειφθούν εξ ολοκλήρου από το νομοσχέδιο.
Άρθρο 16- Μεταβολή του φορέα ίδρυσης και εκμετάλλευσης Περιοχής Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης
Για περιπτώσεις εξαγοράς δημοσίων κτημάτων για τουριστικούς σκοπούς, θα πρέπει να υπάρχει η σύμφωνη γνώμη και του Υπουργείου Πολιτισμού, ύστερα από διενέργεια αυτοψίας, όπως ισχύει και για άλλες εξαγορές, διότι ενέχεται ο κίνδυνος να βλάπτονται άμεσα ή έμμεσα αρχαιολογικοί χώροι.
Άρθρο 25 -Διαγωνιστική διαδικασία για την παραχώρηση της χρήσης και εκμετάλλευσης της ίδιας ζώνης αγκυροβολίου ή καταφυγίου τουριστικών σκαφών καιΆρθρο 27 – Ρύθμιση για προβλήτες έμπροσθεν τουριστικών εγκαταστάσεων
Για τις περιπτώσεις των άρθρων 25 και 27 που οι εγκαταστάσεις βρίσκονται εντός κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων απαιτείται η άδεια και τουΥπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ – ΣΗΜΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ GLAMPING- Άρθρα 38-42 – Άλλα θέματα χορήγησης Σήματος Glampingκαι κυρίως το άρθρο 42
παρ. 2: Mε απόφαση του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Τουρισμού, μετά από γνωμοδότηση του ειδικού συλλογικού οργάνου της παρ. 2 του άρθρου 42, δύναται να χορηγείται Σήμα Glamping σε επιχειρήσεις, που κατά παρέκκλιση των κατά περίπτωση ισχυουσών τεχνικών και λειτουργικών προδιαγραφών, θα υλοποιήσουν έργα σε προστατευόμενες περιοχές του ν. 3937/2011 (Α΄ 60), όπου επιτρέπεται κατά περίπτωση. Για προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura απαιτείται προηγούμενη περιβαλλοντική αδειοδότηση του άρθρου 10 του ν. 4014/2011 (Α΄ 209), βάσει σχετικής απόφασης της αρμόδιας Αρχής, που εκδίδεται κατόπιν υποβολής Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης και δήλωσης υπαγωγής σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ). Σε περίπτωση που η διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής εμπίπτει στην αρμοδιότητα εξειδικευμένου Φορέα Διαχείρισης, απαιτείται προηγουμένως σύμφωνη γνώμη αυτού. Για περιοχές εντός Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου απαιτείται σύμφωνη γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων.
Σε περίπτωση που η διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής εμπίπτει σε κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο ή βρίσκεται πλησίον μνημείου ή εντοπίζονται επιφανειακές αρχαιότητες, απαιτείται προηγουμένως σύμφωνη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Άρθρο 43- Καθορισμός του εμβαδού παραχώρησης της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να παραμένει ελεύθερη έκταση αιγιαλού σε ποσοστό τουλάχιστον πενήντα τοις εκατό (50%) του συνολικού εμβαδού του, ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του αιγιαλού, μη υπολογιζόμενου του χώρου που είναι δυσπρόσιτος και μη αξιοποιήσιμος και με τους περιορισμούς, ως προς το ποσοστό κάλυψης του αιγιαλού, που ορίζονται στην απόφαση παραχώρησης».
Εκτεταμένοι κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι σε παραλιακές περιοχές της χώρας προσφέρονται για τουριστική εκμετάλλευση, όπου έχουν αναπτυχθεί και αναπτύσσονται ακόμη τεράστια ξενοδοχειακά συγκροτήματα, τα οποία βάσει και του προηγούμενου Νόμου περί των Αιγιαλού αλλά και άλλους Νόμους, όπως ο πρόσφατος Νόμος με τίτλο «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις», διευκολύνονται ως επενδύσεις, δυστυχώς σε βάρος του περιβάλλοντος και των δημόσιων αγαθών, όπως είναι τα μνημεία και ο περιβάλλων χώρος τους. Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον Ν. 3028/2002 και το άρθρο 24 του Συντάγματος είναι απαραίτητη η σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και για τις παραπάνω δραστηριότητες.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
