Ο ρυθμός της καρδιάς προκαλείται από ηλεκτρικά σήματα που παράγονται στον φλεβόκομβο, το φυσιολογικό καρδιακό βηματοδότητη που βρίσκεται στον δεξιό κόλπο της καρδιάς. Φυσιολογικά η καρδιά στην ηρεμία λειτουργεί με 60 έως 100 παλμούς το λεπτό.
Οι αρρυθμίες είναι διαταραχές στη συχνότητα ή στην κανονικότητα του καρδιακού ρυθμού που κάνουν την καρδιά να χτυπάει, είτε πιο γρήγορα (ταχυκαρδίες), είτε πιο αργά (βραδυκαρδίες) ή άλλες φορές εντελώς άρρυθμα όπως π.χ. στην κολπική μαρμαρυγή.
Η διάγνωση των αρρυθμιών γίνεται με απλές εξετάσεις όπως το ιστορικό και η κλινική εξέταση, το ηλεκτροκαρδιογράφημα, το Holter ρυθμού και το υπερηχογράφημα (Triplex) καρδιάς. Κάποιες φορές μπορεί να χρειαστεί δοκιμασία κοπώσεως, άλλες απεικονιστικές καρδιακές εξετάσεις ή ήπια επεμβατικές διαγνωστικές μέθοδοι (εμφυτεύσιμο Holter, ηλεκτροφυσιολογική μελέτη).
Έκτακτες συστολές
Πολλές φορές αρρυθμίες συμβαίνουν σε άτομα με φυσιολογική καρδιά.
Η πιο συχνή διαταραχή ρυθμού σε άτομα με φυσιολογική καρδιά είναι οι έκτακτες συστολές, δηλαδή πρώιμες- πριν τον αναμενόμενο χρόνο- συστολές που παρεμβάλλονται στον φυσιολογικό ρυθμό με αποτέλεσμα μικρές, στιγμιαίες διακοπές και τις έχουμε νιώσει οι περισσότεροι από εμάς.
Οι έκτακτες συστολές μπορεί να μην προκαλούν συμπτώματα και να βρεθούν σε τυχαία ιατρική εξέταση, μπορεί όμως να είναι εξαιρετικά ενοχλητικές, να δημιουργούν το αίσθημα ότι η καρδιά χάνει έναν παλμό (skipped beat), ένα αίσθημα “κενού” στο στήθος ή στο στομάχι ή να δίνουν την αίσθηση ότι κάποιοι παλμοί είναι πιο δυνατοί. Συχνά προκαλούνται από έντονα συναισθήματα ή παράγοντες όπως υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, καφέ ή νικοτίνης αν και τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει σαφής εκλυτικός παράγοντας.
Οι έκτακτες συστολές σε φυσιολογική καρδιά έχουν άριστη πρόγνωση και οι εξεταζόμενοι θα πρέπει να καθησυχάζονται και να τους εξηγείται ότι εχουν μια αθώα κατάσταση από την οποία δεν κινδυνεύουν. Πολλές φορές αυτό αρκεί για την ανακούφιση από τα ενοχλήματα. Μόνο όταν οι έκτακτες συστολές είναι πολύ συχνές (σταθερά πάνω από δέκα χιλιάδες το 24/ωρο) μπορεί να χρειαστεί αντιμετώπιση με φάρμακα ή κατάλυση (Ablation).
Φλεβοκομβική Ταχυκαρδία
Μια επίσης αθώα διαταραχή ρυθμού σε φυσιολογική καρδιά είναι η Φλεβοκομβική Ταχυκαρδία όπου τα ηλεκτρικά σήματα παράγονται φυσιολογικά, στον φλεβόκομβο, αλλά με συχνότητα μεγαλύτερη από 100 παλμούς το λεπτό. Συνήθως προκαλείται από άγχος, ένταση, πυρετό ή άσκηση και ουσιαστικά πρόκειται για μια φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς και όχι για πραγματική αρρυθμία.
Εντελώς αθώα είναι και η Φλεβοκομβική Βραδυκαρδία που βλέπουμε σε αθλητές και είναι ενδεικτική καλής φυσικής κατάστασης.
Παροξυσμικές Υπερκοιλιακές Ταχυκαρδίες
Μια άλλη ομάδα αρρυθμιών που απαντούν σε φυσιολογική καρδιά είναι οι Παροξυσμικές Υπερκοιλιακές Ταχυκαρδίες. Προκαλούνται από μια κυκλική κίνηση του ηλεκτρικού ερεθίσματος στο πάνω μέρος της καρδιάς σε άτομα με προδιάθεση για τέτοιες ταχυκαρδίες, με αποτέλεσμα ένα γρήγορο καρδιακό ρυθμό. Η ταχυκαρδία σταματά απότομα είτε από μόνη της, είτε με τους λεγόμενους βαγοτονικούς χειρισμούς (σφίξιμο, πίεση των καρωτίδων, βήχα κ.ά.) ή με φάρμακα. Συχνά οι ταχυκαρδίες αυτές είναι έντονα συμπτωματικές και προκαλούν αίσθημα παλμών (φτερούγισμα) στο στήθος, ζάλη ή τάση για λιποθυμία. Έχουν καλή πρόγνωση και, παρότι μπορούν να ελεγχθούν σε ένα βαθμό με φάρμακα, συνήθως θεραπεύονται με κατάλυση (Ablation) με πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας.
Κολπική Μαρμαρυγή
Η Κολπική Μαρμαρυγή είναι ένας χαοτικός κολπικός ρυθμός που προκαλεί μια ακανόνιστη ταχυαρρυθμία. Αυτή η κατάσταση μπορεί να είναι παροδική ή επιμένουσα. Η κολπική μαρμαρυγή σε φυσιολογική καρδιά είναι σχετικά αθώα αν και μπορεί να προκαλεί πολύ ενοχλητικά συμπτώματα. Η κατάλυση (Ablation) τείνει να γίνει θεραπεία πρώτης επιλογής με υψηλή ασφάλεια και αρκετά υψηλά ποσοστά επιτυχίας.
Κοιλιακή Ταχυκαρδία
Η Κοιλιακή Ταχυκαρδία είναι μια ρυθμική ταχυκαρδία κατά την οποία τα ηλεκτρικά σήματα ξεκινούν από τις κοιλίες της καρδιάς και, σε ανθρώπους χωρίς καρδιακή νόσο, δεν είναι επικίνδυνη. Εμφανίζεται συνήθως με σύντομες ριπές και μπορεί να προκαλεί αίσθημα παλμών, ζάλη ή τάση για λιποθυμία. Τα φάρμακα έχουν μέτρια επιτυχία ενώ η κατάλυση (Ablation) προσφέρει μονιμότερη λύση με υψηλή αποτελεσματικότητα.
Πρωτοπαθή Ηλεκτρικά Νοσήματα της Καρδιάς
Βέβαια υπάρχουν περιπτώσεις κοιλιακής ταχυκαρδίας που εμπνέουν ανησυχία, χωρίς να υφίσταται δομική καρδιακή νόσος. Τέτοιες παθήσεις είναι τα Πρωτοπαθή Ηλεκτρικά Νοσήματα της Καρδιάς, όπως τo Σύνδρομο Μακρού QT, η Αρρυθμιογόνος Δυσπλασία Δεξιάς Κοιλίας, το Σύνδρομο Brugada και η Κατεχολαμινεργική Πολύμορφη Κοιλιακή Ταχυκαρδία (CPVT). Τα άτομα με τέτοιες παθήσεις συνήθως αναφέρουν επεισόδια συγκοπής, ενώ πολλές φορές υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό καθώς οι παθήσεις αυτές έχουν γενετική βάση και είναι κατά κανόνα κληρονομούμενες. Στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται εκτεταμένη διαγνωστική διερεύνηση και επιθετική θεραπεία, φαρμακευτική ή και επεμβατική.
Συμπερασματικά
Οι αρρυθμίες σε άτομα με φυσιολογική καρδιά είναι γενικά αθώες. Αν τα συμπτώματα είναι ανεκτά μπορεί να μην απαιτείται καμία θεραπεία, όπως στην περίπτωση των εκτάκτων συστολών. Στις περιπτώσεις των υπερκοιλιακών και κοιλιακών ταχυαρρθμιών τα αντιαρρυθμικά φάρμακα μπορεί να είναι μερικώς αποτελεσματικά αλλά απλώς καταστέλλουν την αρρυθμία και δεν την θεραπεύουν οριστικά ενώ είναι πιθανή η εμφάνιση ανεπιθυμήτων ενεργειών.
Αντίθετα η κατάλυση (Ablation) που γίνεται με ειδικούς καθετήρες που εισάγονται στο εσωτερικό της καρδιάς μπορεί να προσφέρει μόνιμη θεραπεία των ταχυαρρυθμιών με ασφάλεια και υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Η νοσηλεία είναι συνήθως 24ωρη, ο ασθενής κινητοποιείται λίγες ώρες μετά το πέρας της επέμβασης και εξέρχεται την επόμενη ημέρα. Για τους λόγους αυτούς η Κατάλυση (Ablation) μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν θεραπεία πρώτης εκλογής, δηλαδή πριν καν χορηγηθούν φάρμακα, καθώς αποτελεί μια ριζική θεραπεία των αρρυθμιών με υψηλή αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.
“Οι αρρυθμίες σε φυσιολογική καρδιά έχουν γενικά πολύ καλή πρόγνωση. Στην περίπτωση των εκτάκτων συστολών αρκεί κατά κανόνα η ενημέρωση και ο καθησυχασμός του εξεταζόμενου ενώ στις επιμένουσες αρρυθμίες (παροξυσμικές υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες, κολπική μαρμαρυγή, κοιλιακή ταχυκαρδία) τα φάρμακα και ιδιάιτερα η επεμβατική κατάλυση (Ablation) προσφέρουν αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης”.
Γράφει ο
Νίκος Δ. Γεωργακόπουλος
Επεμβατικός Καρδιολόγος- Ηλεκτροφυσιολόγος
Επιστημονικός Συνεργάτης ΥΓΕΙΑ
