Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Αργύρης Ξάφης γράφει στο Docville για την εποχή της πανδημίας και ποιος θα είναι ο άνθρωπος που θα διαμορφωθεί μετά από αυτή.
Όταν η µικρότερη φυσική απόσταση που µπορούµε να έχουµε για να συνεχίσουµε να υπάρχουµε είναι δύο µέτρα, αρχίζουν να γίνονται ξανά ενδιαφέροντα τα υπονοούµενα.
Οι υποσχέσεις. Και αρχίζουµε να βγάζουµε από τη χειµερία νάρκη τις κεραίες εκείνες που θα επιτρέψουν ξανά να νιώσουµε την ενέργεια του άλλου, να καταλάβουµε µέσα από την καινούργια µας αναπηρία την παλιά µας υπερδύναµη.
Ευκαιρία, θα έλεγε κάποιος. Ή «Αργύρη, σκέφτεσαι θετικά µάλλον». Καθόλου. Απόλυτα απαισιόδοξος είµαι για το γεγονός ότι χρειάζεται µια πανδηµία για να συµβεί –µάλλον– κάτι τέτοιο. Που σηµαίνει ότι εµείς, οι καλλιτέχνες, αποτύχαµε στο να απευθυνθούµε συνολικά στον κόσµο, αποτύχαµε να κρατήσουµε αυτές τις κεραίες ζωντανές µέσα από την τέχνη µας.
Ο Αντρέι Ταρκόφσκι και η προτηγανισµένη ζωή
Και µετά έρχεται και ο χρόνος µε τον εαυτό µας. ∆εν φοβόµαστε τα παιδιά, δεν φοβόµαστε τη/τον σύζυγό µας, φοβόµαστε τον εαυτό µας. Μέχρι τώρα ίσως τελικά βόλευε ότι γεµίζαµε τον χρόνο µας µε δουλειά, µε προετοιµασία, µε µικρές εξόδους για ξεκούραση από τη δουλειά. Τώρα τέλος. Ησυχία. Και ο «εγώ». Τι θέλω; Εγώ; «Πείτε, ρε παιδιά, καµιά καλή σειρά» είναι η Νο1 ερώτηση στα κοινωνικά δίκτυα, «τις έχω δει όλες τις γνωστές». ∆ες Ταρκόφσκι, εδώ και χρόνια δωρεάν. «Μπα, είναι βαρύς». Και ύστερα από µερικές εβδοµάδες αποµόνωσης και µε το βάρος µερικών δεκάδων νεκρών –στο αισιόδοξο σενάριο– στην πλάτη µας είναι πια απλώς «επίκαιρος, προφητικός, ανθρώπινος, τόσο µέσα, ΕΓΩ σχεδόν». Ο Ταρκόφσκι είναι φυσικά ένα παράδειγµα της προτηγανισµένης ζωής στην οποία είχαµε υποκύψει όλο αυτό το διάστηµα. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι αναγκαστικά πρέπει να βρούµε το γούστο µας. Την αισθητική µας. Για να βρούµε τι είµαστε, να βρούµε τον τρόπο που ο εαυτός µας δεν θα είναι τόσο βαρετός όσο είµαστε εµείς.
Εχουν γραφτεί ήδη δεκάδες άρθρα από ανθρώπους σίγουρα σοφότερους από µένα για την ευκαιρία που ανοίγει ο ιός και τα επακόλουθά του στο ανθρώπινο είδος και στην εξέλιξή του. Και συµφωνώ. Βλέπω και εγώ πως παρά την αδιέξοδη πορεία που έµοιαζε να ακολουθεί η ανθρωπότητα σε σχέση µε την ποιότητα ζωής για όλους, τελικά δεν επιλέχτηκε η απανθρωπιά. Που βέβαια δεν σηµαίνει ότι στην επόµενη γύρα –αν είναι στη φύση µας ο τόσος εγωισµός, το να σφυράµε αδιάφορα πάνω από ένα πανέρι παραγεµισµένο µε αντισηπτικά για να µη δώσουµε στον διπλανό µας από την καβάτζα µας– δεν θα πέσουµε ο ένας πάνω στον άλλο να τον φάµε για να επιζήσουµε. Η ατοµική ευθύνη που τόσο εξυµνήθηκε το περασµένο διάστηµα πρέπει να αντικατασταθεί πάραυτα από την ευθύνη για το σύνολο. Υπάρχει ευκαιρία να το δούµε, µακάρι να συµβεί. ∆εν το πιστεύω.
Το χρήµα είναι µέσο για να εκπληρωθεί το εγώ, δεν είναι αυτό το ίδιο το κέντρο. Το εγώ και η λυσσαλέα του ανάγκη επιβίωσης µε κάθε κόστος είναι το κέντρο. Η σηµαντικότερη οδηγία που άκουσα αυτό το διάστηµα είναι «να συµπεριφέρεστε σαν να έχετε µόνιµα την αρρώστια» και αυτό αρκεί να κρατήσουµε για να υπάρξουµε φωτεινότερα αύριο.
Μια γενιά λουόµενη σε καύσιµα πυραύλων
Το τελευταίο διάστηµα δουλεύαµε πάνω σε ένα κείµενο µε τίτλο «Ετσι πεθαίνουµε». Είναι άγρια αστείο πόσο τωρινή ήταν η στιγµή του, γι’ αυτό και θα σας παραθέσω ένα απόσπασµά του ελπίζοντας κιόλας ότι θα βρεθεί ο χώρος του και ο χρόνος του να υπάρξει ακόµη και µε στολές πυρηνικής καταστροφής, µέσα σε µια τέντα τύπου Mad Max, σε µια ερειπωµένη Οµόνοια: «Σκοτώνουµε τον εαυτό µας προσεγγίζοντας την κόλαση. Μια γενιά –για πάντα– µωρών λουόµενη σε ραδιοκύµατα και καύσιµα πυραύλων. Υπό δορυφορική παρακολούθηση και ναρκωµένοι – πού πήγε η παράνοια που είχαµε;
Ζούµε στην εποχή του ενός φύλου, της µίας φυλής, της µίας οµογενούς, υπεργαλαξιακής, ανεκτικής σε όλα ολότητας. Εγώ και εσύ, αγορίνα, είµαστε ακριβώς το ίδιο γιατί είµαστε εδώ και µοιραζόµαστε τον ίδιο χώρο και τον ίδιο χρόνο. Οποιαδήποτε διαφορά νιώθεις είναι λάθος προγραµµατισµός που πρέπει να εξαλειφθεί, µια επιθετικά καρκινογόνα σκέψη που απλώνει τα νήµατά της µέσα στον εγκέφαλό σου, που θα ξηλωθεί απ’ την κυβερνητική βελόνα. Χειρουργική λαβίδα που µπαίνει για λαπαροσκοπική εγχείρηση µέσα από ένα καινούργιο µουνάκι, ειδικά ανοιγµένο στην κορυφή του κεφαλιού σου, ανιχνεύοντας παρεκκλίνοντα νήµατα σκέψεων πίσω στις πρωταρχικές παρορµήσεις τους και ξηλώνοντάς τα, 100 σκέψεις το δευτερόλεπτο, συµπλέγµατα ολόκληρα µη εξουσιοδοτηµένων παρορµήσεων και εµπνεύσεων µπλεγµένα σαν νουντλς σε τσόπστικ, αναµασηµένα από το καινούργιο µουνάκι στο κεφάλι σου και επεξεργασµένα κάτω από λάµπα φθορίου. Πρόσεχε αυτά τα νήµατα σκέψης να µην είναι πολύ µακριά γιατί θα σ’ τα τυλίξουν θηλιά γύρω απ’ τον λαιµό και θα σε κρεµάσουν. Τους το ’χω».
Ο Αργύρης Ξάφης είναι ηθοποιός – σκηνοθέτης
