Μπορεί μια χώρα με τόσο πλούσιο ιστορικό παρελθόν να έχει τόσο φτωχές επιδόσεις στη διατήρηση των ιστορικών της αρχείων;
Σε αυτό το ερώτημα, αλλά και στο τρίπτυχο «Εντόπισε – Δήλωσε – Σώσε», στηρίχθηκε η ιδέα για τη δημιουργία του «Archive Alert», μιας πρωτοβουλίας από μια ομάδα ιστορικών που προσκαλεί ιδιώτες, φορείς, συλλογικότητες, καθώς και την Πολιτεία να στρέψουν με μεγαλύτερη θέρμη το ενδιαφέρον τους στο θέμα της διάσωσης του αρχειακού μας υλικού.
Το «Archive Alert» www.archivealert.gr είναι στην ουσία μια διαδικτυακή πλατφόρμα όπου οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δηλώνουν αρχεία και κάθε άλλο υλικό, το οποίο αναδεικνύει την πολιτιστική κληρονομιά (οπτικοακουστικό υλικό, χάρτες, φωτογραφίες, έντυπα, εφημερίδες, αφίσες κ.ά.). Υλικό που κατέχουν ή εντόπισαν ή αντιλήφθηκαν και θεωρούν ότι κινδυνεύει, λόγω άγνοιας, αμέλειας ή έλλειψης εξειδικευμένης γνώσης σχετικά με τη διάσωση και χρήση του. Παράλληλα, υπάρχει η δυνατότητα σε όσους/όσες εγγραφούν στην πλατφόρμα και κατέχουν αρχειακό υλικό και ιστορικά τεκμήρια είτε απλώς να τα δηλώσουν προς ενημέρωση των αρχειακών φορέων, είτε να προσκαλέσουν ειδικό προσωπικό για την καταγραφή, ταξινόμηση, διάσωση και αξιοποίησή του.
Η πλατφόρμα επιτρέπει την καταγραφή και στη συνέχεια, ανάλογα με το υλικό που δηλώνεται, ενημερώνει με αυτόματο τρόπο όλους τους φορείς τους οποίους μπορεί να τους αφορά. Η χρήση της είναι δωρεάν, τόσο για τους χρήστες-πληροφορητές, όσο και για τους αρχειακούς φορείς, ενώ απαγορεύεται κάθε είδους αγοραπωλησία αρχειακού και πολιτιστικού υλικού.
Το «Archive Alert» σχεδίασαν οι ιστορικοί Παναγιώτης Ανδριανόπουλος, Στέφανος Βαμιεδάκης, Γιώργος Γάσιας, Γιάννης Γονατίδης και Χρήστος Χρυσανθόπουλος μέλη του συλλογικού εγχειρήματος της Αρχείων Τάξις. Η Αρχείων Τάξις δραστηριοποιείται από το 2011 στη διάσωση, καταγραφή, τεκμηρίωση και ανάδειξη ιστορικών αρχείων και άλλων πολιτιστικών αγαθών. Όπως υπενθυμίζουν σε ανακοίνωσή τους, «τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο έρχονται στη δημοσιότητα υποθέσεις παραμέλησης και καταστροφής αρχειακών συνόλων (π.χ. δημοτικών και κοινοτικών αρχείων, αρχείων επιχειρήσεων κ.ά.) ή καπηλείας και εμπορίας αρχειακών συλλογών, ακόμα και δημόσιων αρχείων. Στην κατεύθυνση αυτή η πλατφόρμα έρχεται να βοηθήσει ως εργαλείο διαμεσολάβησης με νόμιμο τρόπο για την ενημέρωση των αρμόδιων φορέων και ανάπτυξης συνεργασιών για τη διάσωση του εν λόγω υλικού».
Οι φορείς που μπορούν να εγγραφούν στην πλατφόρμα είναι αναγκαίο να είναι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, να διαθέτουν αρχειακές συλλογές και διαδικασίες ελεύθερης πρόσβασης στο υλικό. Ο πρώτος και βασικός φορέας συνεργασίας είναι η κεντρική υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους. «Η συστηματική συγκέντρωση και διάσωση των αρχείων που κινδυνεύουν δεν αποτελεί επιλογή, αλλά κοινωνική και επιστημονική αναγκαιότητα» σημειώνουν οι εμπνευστές του εγχειρήματος.
Το εργαστήρι επιχειρηματικού πολιτισμού Ματαρόα υποστηρίζει τεχνικά την πλατφόρμα. Η υλοποίηση του έργου χρηματοδοτήθηκε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης επιστημονικών εταιρειών 2016. Η παρουσίαση του «Archive Alert» θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου και ώρα 14.00 στο βιβλιοπωλείο «Ιανός» (Σταδίου 24 – Αθήνα).
