Το Documento βρέθηκε στο Στρασβούργο και στην απονομή του δημοσιογραφικού βραβείου Daphne Caruana Galizia. Το τελευταίο αποδίδεται στη μνήμη της δολοφονημένης Μαλτέζας δημοσιογράφου που ερευνούσε υψηλόβαθμα πρόσωπα που βρέθηκαν να εμπλέκονται στην υπόθεση των Panama Papers. Φετινοί νικητές του βραβείου ήταν οι Κλέμεντ Ντι Ρόμα και Κάρολ Βαλάντ και το ντοκιμαντέρ τους «η Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία υπό τη ρωσική επιρροή» που δημοσιεύτηκε στο τηλεοπτικό δίκτυο Arte Reportage, ενώ σχετικό ρεπορτάζ δημοσιεύθηκε στη γαλλική εφημερίδα Le Monde.
Ένα σεμινάριο για την ελευθεροτυπία και τον ρόλο της Ε.Ε.
Προτού βραβευτούν οι δύο δημοσιογράφοι, προηγήθηκε το δημοσιογραφικό σεμινάριο «Διασφαλίζοντας την ελευθεροτυπία: ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης», όπου παρευρέθηκε ο γιος της Γκαλίτσια, Μάθιου, μαζί με τη πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου Ρομπέρτα Μετσόλα και την αντιπρόεδρο Πίνα Πινιέρο. Επίσης την εκδήλωση πλαισίωσαν η Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης Ντούνια Μιγιάτοβιτς και η Βιέρα Γιούροβα Επίτροπος Αξιών και Διαφάνειας. Ενώ παρέμβαση έκαναν δημοσιογράφοι απ’ την Ουγγαρία, την Ρωσία, την Ουκρανία και την Ιταλία.
Μάθιου Γκαλίτσια: «Δεν έχουμε δει κάποια δίωξη για τις υποθέσεις διαφθοράς που ερευνούσε η μητέρα μου»
Από τη μεριά του, ο γιος της δολοφονημένης δημοσιογράφου, Μάθιου Καρουάνα Γκαλίτσια, δήλωσε πως «ο θάνατος της μητέρας μου δεν οφείλεται σε δυσανεξία ως προς τη δουλειά της. Ο θάνατος της συνδεόταν με την διασυνοριακή διαφθορά». Εξάλλου, «η έρευνα της αφορούσε υψηλά ιστάμενα πολιτικά πρόσωπα». Ο ίδιος ανέφερε πως «αναμένει περισσότερες πρωτοβουλίες για τη καταπολέμηση της διασυνοριακής διαφθοράς», συμπληρώνοντας πως «δεν έχουμε δει κάποια δίωξη για τις υποθέσεις διαφθοράς που ερευνούσε η μητέρα μου», παρόλο που υπάρχουν καταδίκες για τους φυσικούς αυτουργούς.
Για τον Μάθιου, «ο θάνατος των δημοσιογράφων συνδέεται πάντοτε με τη διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα» ενώ ζήτησε από τους παρευρισκόμενους ιθύνοντες να δώσουν μεγαλύτερες εξουσίες στις αρμόδιες ευρωπαϊκές υπηρεσίες για τη καταπολέμηση της διαφθοράς ώστε να μπορούν να διώκουν και να καταδικάζουν τους ηθικούς αυτουργούς.
Επίτροπος Μιγιάτοβιτς: «Η δικαιοσύνη δεν είναι ευθύνη μιας οικογένειας αλλά των κρατών»
Έπειτα, τον λόγο έλαβε η Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Μιγιάτοβιτς, η οποία μεταξύ άλλων σημείωσε πως «έχω δει από πρώτο χέρι το πώς απειλούνται οι δημοσιογράφοι», κάνοντας στη συνέχεια εκτενής αναφορά στα ονόματα των δολοφονημένων δημοσιογράφων που έχουν συγκλονίσει την Ευρώπη, «ξεχνώντας» πάντως τον Γιώργο Καραϊβάζ. Για την ίδια, «η δικαιοσύνη δεν είναι ευθύνη μιας οικογένειας αλλά των κρατών». Τέλος, η Βόσνια πολιτικός συμπλήρωσε λέγοντας ότι «αυτοί που θέλουν να κάνουν τους δημοσιογράφους να σιωπήσουν δε θα τα καταφέρουν ποτέ».
Η παρέμβαση για την Ουγγαρία του Ορμπάν
Πάντως, μεγάλο ενδιαφέρον συγκέντρωσε η τοποθέτηση του Ούγγρου δημοσιογράφου Σάμπολτς Ντουλ, ο οποίος έκανε εκτενή αναφορά στη κατάσταση του Τύπου στην Ουγγαρία του Ορμπάν. Ειδικότερα, ο Σάμπολτς είχε απολυθεί από το μέσο που εργαζόταν διότι κατήγγειλε πολιτικές πιέσεις στη δουλειά του. Σε ένδειξη συμπαράστασης οι συντάκτες του μέσου παραιτήθηκαν μαζικά και όλοι μαζί δημιούργησαν το ανεξάρτητο ΜΜΕ Telex. Χαρακτηριστικά ανέφερε πως «ο Ορμπάν δε δίνει συνεντεύξεις σε εμάς, ενώ δεν μας καλούν ούτε στις συνεντεύξεις Τύπου (…) ενώ οι ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι θεωρούνται πράκτορες των Αμερικανών ή των Βρυξελλών». Ακόμα, «τα δημόσια ΜΜΕ έχουν μετατραπεί σε κρατικά, ενόσω το γραφείο Τύπου του πρωθυπουργού ελέγχει το αφήγημα».
Η Γιούροβα για το νέο ευρωπαϊκό νόμο για τον Τύπο
Εν συνεχεία, τον λόγο έλαβε η Επίτροπος Αξιών και Διαφάνειας Γιούροβα και αφότου ανέλυσε τη συγκυρία στην οποία κατατίθεται ο νέος ευρωπαϊκός νόμος για τον Τύπο (European Media Freedom Act), ανέφερε πως στην Ουκρανία διαδραματίζεται «ο πρώτος ψηφιακός πόλεμος» με την προπαγάνδα να παίζει καθοριστικό ρόλο. Μάλιστα, αποκάλυψε πως συναντήθηκε με τους διευθυντές της Facebook και της Google και τους ζήτησε «να διαλέξουν πλευρά». Όσον αφορά την «Ευρωπαϊκή Πράξη για την ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης» δήλωσε πως αυτή η πρωτοβουλία θα «κρατήσει ζωντανή την ανεξαρτησία των επαγγελματικών ΜΜΕ» ενώ θα μειώσει τις «πιέσεις στους συντάκτες, θα αντιμετωπίσει τη χρήση των λογισμικών παρακολούθησης, θα προστατέψει τις δημοσιογραφικές πηγές, θα διασφαλίσει τους κανόνες για τον ανταγωνισμό και θα επιβάλλει την διαφάνεια στην κρατική διαφήμιση». «Δεν ρυθμίζουμε τα ΜΜΕ. Ρυθμίζουμε τον χώρο που λειτουργούν τα ΜΜΕ» ανέφερε καταληκτικά η Γιούροβα.
Η τελετή απονομής
Η τελετή απονομής του βραβείου πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα Τύπου Daphne Caruana Galizia του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Την τελετή άνοιξε η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μετσόλα, ενώ τον λόγο έλαβαν επίσης η αντιπρόεδρος Πινιέρο, καθώς και ο Αντονί Μπελανζέ, γενικός γραμματέας της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων και εκπρόσωπος της 29μελούς ανεξάρτητης πανευρωπαϊκής κριτικής επιτροπής του βραβείου.
Ενδεικτικά, η Μετσόλα δήλωσε: «Το βραβείο δημοσιογραφίας Daphne Caruana Galizia στέλνει ηχηρό μήνυμα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συντάσσεται με την αλήθεια και τη δικαιοσύνη, με την ανεξάρτητη δημοσιογραφία. (…) Προϋπόθεση για μια ισχυρή δημοκρατία είναι να υπάρχει ισχυρός Τύπος. Δεν νοείται δημοκρατία χωρίς ελευθερία του Τύπου. Στη Ευρώπη, τα δικαιώματα και οι ελευθερίες αποτελούν στόχους για τους οποίους παλεύουμε, όχι εμπόδια».
Τι αφορά η δημοσιογραφική έρευνα
Η έρευνα των δύο δημοσιογράφων επικεντρώθηκε στην καταγραφή της ρωσικής ήπιας ισχύος στην εν λόγω χώρα και συγκεκριμένα γύρω τη ρωσική ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία Wagner. Οι δύο έμπειροι ρεπόρτερ με ειδικότητα θέματα της γαλλόφωνης δυτικής Αφρικής, στη χώρα την επαύριον της γαλλικής αποχώρησης. Οι Γάλλοι έφυγαν μια και δε μπορούσαν να κερδίσουν σε έναν μακροχρόνιο και απόμακρο πόλεμο (2013-6) εναντίον των φονταμενταλιστών ανταρτών της υπαίθρου. Καθώς όμως ένα νέο αφρικανικό Βιετνάμ διαδραματιζόταν, η εκεί κυβέρνηση στρεφόταν στους Ρώσους, με τους οποίους σύναψε αμυντικές και οικονομικές συμφωνίες.
Η Wagner, λοιπόν, πέραν της στρατιωτικής εμπλοκής, καταγράφεται έντονη πολιτική παρουσία στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, οργανώνοντας φιλικές διαδηλώσεις και ανοίγοντας μέχρι και προξενικό γραφείο εκεί. Στο ντοκιμαντέρ φαίνεται ξεκάθαρα η εμπλοκή της Wagner, καθώς επίσης η αποδοχή που απολαμβάνει από την εξουσία και τον λαό, με ή χωρίς χρηματικά ανταλλάγματα.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε δωρεάν ολόκληρο το βραβευμένο ντοκιμαντέρ, το οποίο είναι διαθέσιμο στα αγγλικά και φιλοξενείται από το France24
Το βραβείο «Daphne Caruana Galizia»
Το βραβείο Daphne Caruana Galizia θεσπίστηκε τον Δεκέμβριο του 2019 με απόφαση του προεδρείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς τιμήν της Μαλτέζας ερευνήτριας δημοσιογράφου και μπλόγκερ, γνωστής για τον αγώνα της κατά της διαφθοράς, η οποία δολοφονήθηκε σε έκρηξη παγιδευμένου αυτοκινήτου το 2017.
Κάθε χρόνο, στην επέτειο της δολοφονίας της Δάφνη Καρουάνα Γκαλίτσια, το βραβείο απονέμεται σε σπουδαίες δημοσιογραφικές έρευνες που προωθούν ή υπερασπίζονται τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Αξίζει να σημειωθεί πως το 2021, το βραβείο είχε απονεμηθεί στους δημοσιογράφους του δημοσιογραφικού δικτύου Forbidden Stories που δημοσίευσαν τη δουλειά τους για το «Pegasus Project», η οποία αφορούσε το κατασκοπευτικό λογισμικό Pegasus της ισραηλινής εταιρείας.
Ποια ήταν η Δάφνη Καρουάνα Γκαλίτσια
Η Γκαλίτσια ήταν Μαλτέζα δημοσιογράφος, μπλόγκερ και ακτιβίστρια κατά της διαφθοράς. Στην επαγγελματική της πορεία είχε αποκαλύψει εκτενείς πληροφορίες για θέματα που αφορούσαν τη διαφθορά, το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, το οργανωμένο έγκλημα, την πώληση «χρυσών διαβατηρίων» σε υπηκόους τρίτων χωρών και την εμπλοκή της μαλτέζικης κυβέρνησης στο σκάνδαλο των «εγγράφων του Παναμά» (Panama Papers). Έχοντας δεχτεί επανειλημμένως παρενοχλήσεις και απειλές, η δημοσιογράφος δολοφονήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2017, όταν εξερράγη βόμβα που είχε τοποθετηθεί στο αυτοκίνητό της. Η κατακραυγή για τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκαν την υπόθεση διερεύνησης της δολοφονίας οι αρχές της χώρας οδήγησε τελικά στην παραίτηση του πρωθυπουργού Τζόζεφ Μούσκατ. Εκφράζοντας την αποδοκιμασία τους για τις παραλείψεις κατά τη διεξαγωγή των ερευνών, οι ευρωβουλευτές κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2019 να αναλάβει δράση.
