Το Ιράν και η Σαουδική Αραβία συμφώνησαν την Παρασκευή να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές σχέσεις τους και να ανοίξουν ξανά τις πρεσβείες τους μετά από χρόνια εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών, συμπεριλαμβανομένης μιας καταστροφικής επίθεσης στην καρδιά της παραγωγής πετρελαίου του σαουδικού βασιλείου που αποδίδεται στην Τεχεράνη.
Η Κίνα αναπληρώνει το κενό των ΗΠΑ
Η συμφωνία, που επήλθε υπό την αιγίδα της Κίνας και συνήφθη στο Πεκίνο, αντιπροσωπεύει μια σημαντική διπλωματική νίκη για τους Κινέζους καθώς τα κράτη του Αραβικού Κόλπου αντιλαμβάνονται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρονται από την ευρύτερη Μέση Ανατολή. Έρχεται επίσης καθώς οι διπλωμάτες προσπαθούν να τερματίσουν έναν πολυετή πόλεμο στην Υεμένη, μια σύγκρουση στην οποία τόσο το Ιράν όσο και η Σαουδική Αραβία είναι βαθιά μπλεγμένες, σε αντίθετες πλευρές.
Η κοινή δήλωση κάνει έκκληση να αποκατασταθούν οι δεσμοί και να ανοίξουν ξανά οι πρεσβείες «μέσα σε δύο μήνες το πολύ».
Η Κίνα, η οποία φιλοξένησε πρόσφατα τον πρόεδρο του Ιράν, Εμπραχίμ Ραϊσί, είναι επίσης κορυφαίος πελάτης της Σαουδικής Αραβίας, από την οποία προμηθεύεται πετρέλαιο. Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος ξεκινά τη δίχως προηγούμενο τρίτη πενταετή θητεία του ως πρόεδρος, επισκέφθηκε το Ριάντ τον Δεκέμβριο για να συμμετάσχει σε συναντήσεις με πλούσιες σε πετρέλαιο αραβικές χώρες του Κόλπου που είναι ζωτικής σημασίας για τον ενεργειακό εφοδιασμό της Κίνας.
Εντάσεις μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας
Η ένταση μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας ήταν κορυφώθηκε το 2016 μετά την εισβολή διαδηλωτών σε διπλωματικά γραφεία της Σαουδικής Αραβίας. Η Σαουδική Αραβία λίγες μέρες νωρίτερα είχε εκτελέσει έναν εξέχοντα σιίτη κληρικό, πυροδοτώντας τις διαδηλώσεις.
Τα τελευταία χρόνια, οι εντάσεις έχουν αυξηθεί δραματικά στη Μέση Ανατολή από τότε που οι ΗΠΑ αποχώρησαν μονομερώς από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν με τις παγκόσμιες δυνάμεις το 2018. Το Ιράν έχει κατηγορηθεί για μια σειρά επιθέσεων από τότε, συμπεριλαμβανομένης μιας που είχε στόχο την καρδιά της Σαουδικής Αραβίας, το 2019, μειώνοντας προσωρινά στο μισό την παραγωγή αργού του βασιλείου.
Υεμένη
Αν και οι αντάρτες Χούτι της Υεμένης που υποστηρίζονται από το Ιράν ανέλαβαν αρχικά την ευθύνη για την επίθεση, χώρες από τη Δύση και ειδικοί έχουν κατηγορήσει την Τεχεράνη για την επίθεση. Το Ιράν αρνείται εδώ και καιρό ότι εξαπέλυσε την επίθεση. Επίσης, αρνήθηκε ότι διεξήγαγε άλλες επιθέσεις που αποδόθηκαν αργότερα στην Ισλαμική Δημοκρατία.
Οι Χούτι κατέλαβαν την πρωτεύουσα της Υεμένης, Σαναά, τον Σεπτέμβριο του 2014 και ανάγκασαν τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση να εξοριστεί στη Σαουδική Αραβία. Ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, οπλισμένος με αμερικανικά όπλα και πληροφορίες, μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό της εξόριστης κυβέρνησης της Υεμένης τον Μάρτιο του 2015. Χρόνια ατελών μαχών δημιούργησαν μια ανθρωπιστική καταστροφή και ώθησαν το φτωχότερο έθνος του αραβικού κόσμου στα πρόθυρα της σιτοδείας.
Μια εξάμηνη εκεχειρία στον πόλεμο της Υεμένης, η μεγαλύτερη της σύγκρουσης, έληξε τον Οκτώβριο παρά τις διπλωματικές προσπάθειες για ανανέωσή της. Αυτό οδήγησε σε φόβους ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να κλιμακωθεί ξανά. Περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν στην Υεμένη κατά τη διάρκεια των μαχών, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 14.500 αμάχων.
Τους τελευταίους μήνες, συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις, στις οποίες συμμετέχει και το Ομάν, που αποτελεί μακροχρόνιο διαμεσολαβητή μεταξύ του Ιράν και των ΗΠΑ. Ορισμένοι ήλπιζαν για μια συμφωνία ενόψει του ιερού μουσουλμανικού μήνα νηστείας του Ραμαζανιού, ο οποίος θα ξεκινήσει αργότερα τον Μάρτιο.
Δεν έχει αντιδράσει η Ουάσινκγτον
Το πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ και οι σύμμαχοί της έχουν κατασχέσει μια σειρά αποστολών όπλων πρόσφατα που περιγράφουν ότι προέρχονταν από το Ιράν με κατεύθυνση την Υεμένη. Το Ιράν αρνείται ότι εξόπλισε τους Χούτι, παρά τα όπλα που κατασχέθηκαν και αντικατοπτρίζουν άλλα στο πεδίο της μάχης στα χέρια των ανταρτών. Ένα εμπάργκο όπλων των Ηνωμένων Εθνών απαγορεύει στα κράτη να στέλνουν όπλα στους Χούτι.
Παραμένει, ωστόσο, ασαφές τι σημαίνει αυτή η συμφωνία για την Αμερική. Αν και θεωρείται από καιρό ως εγγυητής της ενεργειακής ασφάλειας στη Μέση Ανατολή, οι περιφερειακοί ηγέτες γίνονται όλο και πιο επιφυλακτικοί για τις προθέσεις της Ουάσιγκτον μετά τη χαοτική απόσυρσή της το 2021 από το Αφγανιστάν. Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ δεν έχει εκδώσει κάποια ανακοίνωση μέχρι στιγμής ώστε να σχολιάσει την ανακοινωθείσα συμφωνία.
Joint Trilateral Statement by the Kingdom of #Saudi Arabia, the Islamic Republic of #Iran, and the People’s Republic of #China. pic.twitter.com/MyMkcGK2s0
— Foreign Ministry 🇸🇦 (@KSAmofaEN) March 10, 2023
