Τι είναι το Πάσχα µας; Μην είν’ προσκύνηµα στην εκκλησιά;
Μην είναι οι σούβλες; Μην είν’ τα κόκκινα βαµµένα αυγά;
Μην είν’ τα τσουρέκια και οι πετσούλες;
Μην είν’ ο Αδωνης µε τα αρνιά;
Ολα είναι Πάσχα µας. Κι αυτά κι εκείνα.
Κι ο Γαϊτάνος που ’χουµε µες στην καρδιά.
Και ο Κουτσούµπας λαµπάδα, σαν ήλιου αχτίνα.
Κι οι υποψήφιοι που κράζουν σ’ όλους, εµπρός παιδιά.
Εκτός από το κιτς που έγινε πλέον κανόνας, στο φετινό Πάσχα θα υπερισχύσουν οι πολιτικές αντιπαραθέσεις έναντι της θρησκευτικής κατάνυξης. Ο πρωθυπουργός θα προσευχηθεί µε τη ρήση του ευαγγελιστή Ματθαίου «απελθέτω απ’ εµού το ποτήριον τούτο» αναφερόµενος στο ενδεχόµενο ενός debate και οι βουλευτές θα τάζουν κάτω από τις ανθισµένες πασχαλιές λαγούς µε σοκολατένια πετραχήλια.
Κι όµως αυτό το γλυκύ έαρ δεν έδυσε ποτέ ως πίστη και ο χριστιανισµός επικράτησε γιατί ο εκδικητικός Γιαχβέ, που νοιαζόταν µόνο για τον περιούσιο λαό του, αντικαταστάθηκε από τον καλοσυνάτο γιο που κήρυττε την αγάπη. Οι Ελληνες ειδικά φάνηκαν πολύ ευφυείς, γιατί ενσωµάτωσαν στη νέα λατρεία αρκετά στοιχεία από τον παγανισµό.
Ετσι, ο νεκρός Χριστός που αναστήθηκε θύµιζε τον Αδωνη και την αναγέννηση της φύσης. ∆εν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το Πάσχα γιορτάζεται την πρώτη πανσέληνο µετά την εαρινή ισηµερία, ακριβώς όπως συνέβαινε και µε τις τελετουργίες για τον Αδωνη. Ο Σικελιανός «Στ’ Οσιου Λουκά το µοναστήρι» γράφει: «Οσες µοιρολογήτρες, συµµαζευτήκαν τον Επιτάφιο να στολίσουν, ποια να στοχάστη πώς, κάτου απ’ τους ανθούς, τ’ ολόαχνο σµάλτο του πεθαµένου του Αδωνη ήταν σάρκα που πόνεσε βαθιά».
Σε ολόκληρη την ελληνική λογοτεχνία ο Ιησούς εξανθρωπίζεται. Στον Καζαντζάκη ονειρεύεται πάνω στον σταυρό πως είναι παντρεµένος και ζει µια φυσιολογική ζωή. Στον Βάρναλη η Παναγία αφήνει στην άκρη την αγιοσύνη της και είναι απλώς µια µάνα που θρηνεί τον χαµό του παιδιού της. «Πού να σε κρύψω, γιόκα µου, να µη σε φτάνουν οι κακοί». Στον Παπαδιαµάντη τα Θεία Πάθη εξισώνονται µε τα ανθρώπινα των ξωµάχων και η Ανάσταση είναι η µέρα η Λαµπρή που γεννά την προσδοκία.
Σε αντίθεση µε την ήπια oρθοδοξία, ο καθολικισµός είναι σκληρός και ο Θεός τιµωρός. Στο βιβλίο του Σαραµάγκου «Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιο» ο Χριστός ρωτάει τον πατέρα του τι νόηµα θα είχε η θυσία του. Εκείνος µε µια σοκαριστική ειλικρίνεια του εξιστορεί όλα όσα θα επακολουθήσουν, µε αποκορύφωµα τις σταυροφορίες και την Ιερά Εξέταση. «Θα πεθάνουν εκατοντάδες χιλιάδες άνδρες και γυναίκες, η γη θα γεµίσει από κραυγές πόνου, βογκητά αγωνίας, ο καπνός των καµένων θα σκεπάσει τον ουρανό, το λίπος τους θα τσιτσιρίσει πάνω στις θράκες, κι όλα µε ευθύνη δική µου. “Πατέρα, πάρε αυτό το ποτήρι από µένα”. “Απ’ το αν θα το πιεις, εξαρτάται η δική µου εξουσία και η δική σου δόξα”. “∆εν τη θέλω αυτή τη δόξα”. “Εγώ όµως τη θέλω αυτή την εξουσία”».
Σε περίπου ενάµιση µήνα θα σηµάνουν οι καµπάνες της κάλπης και τότε θα φανεί ποιος θα αποκτήσει την εξουσία, για ποιον θα ακουστεί το ωσαννά και για ποιον το τετέλεσται.
*H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος – ιστορικός Τέχνης