Είναι ο Κώστας Καραμανλής προδότης; Με βάση τις κατηγορίες που απευθύνουν στην κυβέρνηση η ΝΔ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και φυσικά ο Αντώνης Σαμαράς ότι έδρασε προδοτικά εκχωρώντας το όνομα «Μακεδονία» στους βόρειους γείτονες, είναι προδότης και της Ελλάδας και του κόμματος.
Μόλις μερικές μέρες αφότου ο πρώην πρωθυπουργός, ύστερα από δεκαετή σιωπή, μίλησε κατηγορώντας και ο ίδιος την κυβέρνηση πως δεν εκμεταλλεύτηκε τα κεκτημένα στη σύνοδο του Βουκουρεστίου, το Documento αποκαλύπτει επιστολή του Κώστα Καραμανλή προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους τον νεότερο, στην οποία δέχεται να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με βάση συζήτησης να αποκαλείται η πΓΔΜ (σημερινή Βόρεια Μακεδονία) Δημοκρατία της Μακεδονίας-Σκόπια ή με τη συνταγματική της ονομασία, δηλαδή σκέτο Μακεδονία. Το 2005 ακόμη, δηλαδή πολύ πριν από τη σύνοδο του Βουκουρεστίου το 2008, όπου Καραμανλής και Ντόρα Μπακογιάννη συμφωνούσαν για «Βόρεια Μακεδονία, Ανω Μακεδονία, οτιδήποτε Μακεδονία», ο πρώην πρωθυπουργός είχε αποδεχθεί το «Μακεδονία» χωρίς ουσιαστικά άλλο προσδιορισμό. Τα κράτη μάλιστα που είχαν αναγνωρίσει την πΓΔΜ ως «Μακεδονία», μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ, δεν δεσμεύονταν στο πώς θα αποκαλούν τη γείτονα χώρα. Το 2005 υπήρξαν διαρροές στα μέσα ενημέρωσης που μιλούσαν για την επιστολή Καραμανλή στον Τζορτζ Μπους, χωρίς ωστόσο να σχολιαστούν επισήμως. Ολόκληρη η επιστολή που φέρνουμε σήμερα στη δημοσιότητα αποκαλύπτει το παρασκήνιο εκείνης της εποχής και την υποκρισία Καραμανλή ο οποίος εμφανίζεται ως «μακεδονομάχος» ενώ είχε συμφωνήσει για την εκχώρηση του ονόματος «Μακεδονία».
Η επιστολή του Κώστα Καραμανλή στάλθηκε από το πρωθυπουργικό γραφείο προς «την Αυτού Εξοχότητα Τζορτζ Γ. Μπους» στις 8 Απριλίου 2005. Η ελληνική πλευρά έχει ενημερωθεί για όσα προβλέπει το σχέδιο του διαπραγματευτή Μάθιου Νίμιτς το οποίο έχει κατατεθεί ως προσχέδιο απόφασης. Ο Κ. Καραμανλής τοποθετείται ο ίδιος επί του προσχεδίου και εκ των πραγμάτων εκφράζει την άποψη της ελληνικής πλευράς. Τον Νοέμβριο του 2004 οι ΗΠΑ έχουν ήδη αναγνωρίσει την πΓΔΜ με το συνταγματικό της όνομα, δηλαδή ως Δημοκρατία της Μακεδονίας.
Πέρα από το περιεχόμενο της επιστολής, το οποίο είναι αποκαλυπτικό, έχει σημασία ότι ο Κ. Καραμανλής έχει πάρει την απόφαση να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις που κατοχυρώνουν το όνομα Μακεδονία για τους γείτονες, να προκαταλάβει δηλαδή την ελληνική θέση χωρίς μάλιστα οποιαδήποτε ενημέρωση και συναίνεση των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Ενώ έως τότε το αφήγημα της ΝΔ προς τους… ιθαγενείς προτάσσει μη διαπραγμάτευση του ονόματος και πολιτική συναίνεση μεταξύ των κομμάτων, ο Καραμανλής έχει ήδη αποφασίσει ακριβώς τα αντίθετα.
«Μακεδονία» ούτε καν Βόρεια
Ο Καραμανλής παίρνει θέση πολύ γρήγορα και ίσως βεβιασμένα για το σχέδιο Νίμιτς, του οποίου μάλιστα περιγράφει τους όρους, απευθυνόμενος στον Μπους. Η απάντησή του είναι σαφής: «Αυτή η πρόταση απέχει από τις θέσεις μας, αλλά θα ήμασταν έτοιμοι να την αποδεχθούμε ως βάση για την επίτευξη λύσης. Οπως είχα την ευκαιρία να σε ενημερώσω στην επιστολή μου με ημερομηνία 29 Νοεμβρίου 2004, η Ελλάδα είναι έτοιμη να ολοκληρώσει γρήγορα τις συνομιλίες της Νέας Υόρκης. Επί 15 χρόνια, διάφοροι παράγοντες εμπόδιζαν την επίτευξη λύσης μεταξύ των δύο κρατών. Προσωπικά, είμαι έτοιμος να στηρίξω μια συμφωνία τώρα».
Δηλαδή αποδέχεται το σχέδιο Νίμιτς ως βάση για συμφωνία, του οποίου τις προβλέψεις για τα επίμαχα θέματα παραθέτει ο ίδιος προς τον Αμερικανό πρόεδρο. Ιδού τι προβλέπει ο Νίμιτς για την ονομασία της πΓΔΜ όπως περιγράφει ο Ελληνας πρωθυπουργός:
«Συγκεκριμένα, η προτεινόμενη ονομασία από τον ειδικό διαμεσολαβητή είναι “Republika Makedonija-Skopje” με σκοπό να χρησιμοποιείται αμετάφραστη. Αυτή η ονομασία θα χρησιμοποιείται για κάθε επίσημη χρήση εντός του συστήματος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Επιπλέον, η πρόταση ενθαρρύνει και άλλους διεθνείς οργανισμούς, καθώς και κράτη να επιλέγουν το προαναφερθέν όνομα για κάθε διεθνή επίσημη χρήση.
Το συνταγματικό όνομα “Republika Makedonija” θα συνεχίσει να χρησιμοποιείται για εσωτερική χρήση εντός της FYROM, κάτι που σημαίνει ότι δεν απαιτείται καμία συνταγματική αλλαγή η οποία θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες στη Συμφωνία της Οχρίδας του 2001».
Ο Καραμανλής λέει «ναι» και στα τρία πράγματα που προβλέπει ο Νίμιτς, τα οποία χωρίς καμία αμφιβολία παραχωρούν το όνομα «Μακεδονία» στους γείτονες. Το πρώτο είναι ότι η επίσημη ονομασία στον ΟΗΕ είναι «Μακεδονία-Σκόπια». Το δεύτερο, πως οι χώρες της υφηλίου μπορούν να ονομάζουν όπως θέλουν την πΓΔΜ και απλώς ο ΟΗΕ θα ενθαρρύνει (δεν θα απαιτήσει) τα κράτη-μέλη να βάζουν και τη λέξη Σκόπια και το τρίτο ότι δεν χρειάζεται καμιά αλλαγή του συντάγματος της πΓΔΜ. Το τελευταίο σημείο, δηλαδή της μη υποχρέωσης της γείτονος χώρας για αλλαγή του συντάγματός της, ήταν και η απόλυτη παραδοχή εκ μέρους της ελληνικής πλευράς των αλυτρωτισμών που τότε σαφώς διατυπώνονταν σε άρθρα του συντάγματος της πΓΔΜ.
Η αποδοχή των προβλέψεων Νίμιτς ως βάσης συζήτησης χωρίς διαφωνίες για το όνομα θα οδηγούσε είτε στην τελική ονομασία της πΓΔΜ ως Μακεδονίας είτε –σε περίπτωση που η υπόθεση δεν προχωρούσε– (πράγμα που συνέβη) στη διαμόρφωση των ελληνικών θέσεων για το μέλλον.
Υποκρισία και τα περί γλώσσας και Μακεδόνων
Αναμφίβολα ο Καραμανλής θέλει να λύσει το πρόβλημα κάνοντας υποχωρήσεις στο όνομα, πράγμα το οποίο δηλώνει και στην επιστολή γράφοντας:
«Η πρόταση [Νίμιτς] παρέχει και στις δύο πλευρές ένα μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας το οποίο θα συνεισφέρει στην περαιτέρω σταθεροποίηση της περιοχής. Είναι, επομένως, ζωτικής σημασίας σε αυτό το στάδιο και οι δύο πλευρές να στηρίξουν το σχέδιο πρότασης του ΟΗΕ».
Είναι σημαντικό ότι ο Κ. Καραμανλής εντοπίζει την εποχή εκείνη θέμα συζήτησης μόνο στο όνομα της χώρας. Πουθενά δεν θέτει θέμα για το πώς θα ονομάζονται οι πολίτες της πΓΔΜ ή η γλώσσα τους. Την εποχή εκείνη το σύνολο του Τύπου στην Ελλάδα αναφερόμενο στο σχέδιο Νίμιτς εμφανίζει ως σημαντικό αγκάθι το γεγονός ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τη γλώσσα και την εθνότητα. Γράφουν τα «Νέα» στις 13 Απριλίου 2005: «Σύμφωνα με τις πληροφορίες των “Νέων”, το πλέον επώδυνο σημείο για την Ελλάδα, ρητώς αναφέρεται ότι οι κάτοικοι της χώρας θα ονομάζονται “Μακεδόνες” και η γλώσσα τους “μακεδονική”. Μάλιστα, ο κ. Νίμιτς υποστηρίζει πως αυτό θα εμποδίσει Ελληνες και Σκοπιανούς να αντιπαρατίθενται για το ποιος είναι Μακεδόνας».
Στην επιστολή του Καραμανλή προς τον Μπους δεν υπάρχει καμιά ένσταση του Ελληνα πρωθυπουργού για το πώς θα ονομάζονται οι πολίτες της πΓΔΜ, πράγμα που σημαίνει πως δεν αποτελούσε πρόβλημα στην διαπραγμάτευση.
Μακεδονία να ’ναι και ό,τι να ’ναι
Τρία χρόνια μετά την επιστολή του Καραμανλή προς τον Μπους, το 2008, τόσο ο ίδιος όσο και ο πρέσβης Πέτρος Μολυβιάτης αλλά και η τότε υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη, όπως έχει αποκαλύψει το Documento, έχουν δηλώσει στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις κυρίως με τους Αμερικανούς ότι δεν έχουν κανένα πρόβλημα με ονομασία που περιέχει το «Μακεδονία» για την πΓΔΜ. Ο Καραμανλής μάλιστα σε συνάντησή του με τον Αμερικανό πρέσβη δηλώνει τόσο έντονα πως δεν τον ενδιαφέρει το «Μακεδονία», χρησιμοποιώντας τη φράση «whatever Macedonia».
O τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής συναντιέται με τον Αμερικανό πρεσβευτή Ντάνιελ Σπέκχαρτ στις 5 Ιανουαρίου 2008, πριν από τη σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, όπου θα εξεταζόταν το αίτημα εισόδου της πΓΔΜ στη Συμμαχία. Σε αυτήν τη συνάντηση αναφέρεται ο Αμερικανός πρέσβης στο απόρρητο τηλεγράφημά του στις 12.58 ώρα Ελλάδας με θέμα «PM KARAMANLIS TOUGH ON MACEDONIA NAME»: «Η Ελλάδα ήταν ανοιχτή σε μια σύνθετη ονομασία, “Νέα, Βόρεια, Ανω, οποιαδήποτε Μακεδονία”»
H θέση Καραμανλή και της κυβέρνησης της ΝΔ γίνεται ξεκάθαρη στο Βουκουρέστι. Στη συνάντηση κορυφής του ΝΑΤΟ στη ρουμανική πρωτεύουσα, στη συζήτηση μεταξύ των αρχηγών κρατών μελών της Συμμαχίας που έγινε στο δείπνο εργασίας στις 2 Απριλίου 2008, ο Ελληνας πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής τοποθετήθηκε για το αίτημα εισόδου της πΓΔΜ. Στην τοποθέτησή του δεν μιλά για «τη Μακεδονία που είναι ελληνική» αλλά, αντιθέτως, για τρεις Μακεδονίες που είναι μέρη ισάριθμων κρατών. Λέει ο Καραμανλής:
«Χωρίς λύση στο θέμα του ονόματος δεν μπορούμε να απευθύνουμε πρόσκληση στην πΓΔΜ. Τότε θα δίναμε ισχυρή υποστήριξη. Χωρίς λύση θα εισήγετο στη Συμμαχία πηγή συνεχούς τριβής. Ούτε θα ήταν δυνατή η είσοδος με προσωρινή ονομασία πΓΔΜ που θα οδηγούσε σε μονοπώλιο του όρου “Μακεδονία” που ανήκει σε δύο άλλα κράτη επίσης».
Η προσπάθεια του Κ. Καραμανλή να εμφανιστεί ως «μακεδονομάχος» που θεωρεί ότι υπήρξε υποχωρητική η στάση της ελληνικής κυβέρνησης για τη συμφωνία των Πρεσπών όχι μόνο διαψεύδεται από τα έγγραφα, αλλά δυστυχώς γι’ αυτόν αποκαλύπτουν ότι πρόκειται για τον Ελληνα πρωθυπουργό που πρώτος δέχθηκε να χρησιμοποιηθεί η ονομασία Μακεδονία για την πΓΔΜ, δημιουργώντας τετελεσμένα.
Ακολουθεί το μεταφρασμένο κείμενο της επιστολής Καραμανλή
ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ Αθήνα, 8 Απριλίου 2005
Αγαπητέ Τζορτζ,
Σε ευχαριστώ για το μήνυμά σου και τα ευγενικά σου λόγια, τα οποία μου μετέφερε ο υπουργός Εξωτερικών, [Πέτρος] Μολυβιάτης.
Στην επιστολή σου με ημερομηνία 16 Νοεμβρίου 2004 επιβεβαίωσες τη στήριξή σου στις συνεχιζόμενες προσπάθειες του ΟΗΕ να βρει λύση στο ζήτημα της ονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, καθώς και την ετοιμότητά σου να ενστερνιστείς οποιαδήποτε λύση προκύψει από αυτές τις διαπραγματεύσεις. Θα ήθελα, λοιπόν, να σε ενημερώσω για τις πρόσφατες εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις, οι οποίες πραγματοποιούνται υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (FYROM). Για πρώτη φορά από την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας από τα δύο συμβαλλόμενα μέρη στις 13 Σεπτεμβρίου 1995, ο ειδικός απεσταλμένος του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, κ. Μάθιου Νίμιτς, προχώρησε στην υποβολή πρότασης, υπό τη μορφή ενός πλήρους προσχεδίου απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίον αφορά την τελική διευθέτηση του εκκρεμούς αυτού ζητήματος.
Συγκεκριμένα, η προτεινόμενη ονομασία από τον ειδικό διαμεσολαβητή είναι «Republika Makedonija-Skopje» με σκοπό να χρησιμοποιείται αμετάφραστη. Αυτή η ονομασία θα χρησιμοποιείται για κάθε επίσημη χρήση εντός του συστήματος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Επιπλέον, η πρόταση ενθαρρύνει και άλλους διεθνείς οργανισμούς, καθώς και κράτη, να επιλέγουν το προαναφερθέν όνομα για κάθε διεθνή επίσημη χρήση.
Το συνταγματικό όνομα «Republika Makedonija» θα συνεχίσει να χρησιμοποιείται για εσωτερική χρήση εντός της FYROM, κάτι που σημαίνει ότι δεν απαιτείται καμία συνταγματική αλλαγή η οποία θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες στη Συμφωνία της Οχρίδας του 2001.
Αυτή η πρόταση απέχει από τις θέσεις μας, αλλά θα ήμασταν έτοιμοι να την αποδεχθούμε ως βάση για την επίτευξη λύσης. Οπως είχα την ευκαιρία να σε ενημερώσω στην επιστολή μου με ημερομηνία 29 Νοεμβρίου 2004, η Ελλάδα είναι έτοιμη να ολοκληρώσει γρήγορα τις συνομιλίες της Νέας Υόρκης. Επί 15 χρόνια διάφοροι παράγοντες εμπόδιζαν την επίτευξη λύσης μεταξύ των δύο κρατών. Προσωπικά, είμαι έτοιμος να στηρίξω μια συμφωνία τώρα.
Η Ελλάδα είναι, επομένως, διατεθειμένη να εισέλθει σε αυτό το τελευταίο στάδιο των διαπραγματεύσεων διατηρώντας θετική και εποικοδομητική στάση, για να επιτύχει μια αμοιβαία αποδεκτή λύση. Αυτό δεν θα επιτρέψει μόνο την πλήρη ομαλοποίηση των διμερών σχέσεων, αλλά θα συμβάλει επίσης αποφασιστικά στη σταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής και θα άρει ένα μείζον εμπόδιο που βρίσκεται στο δρόμο της ενσωμάτωσης της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στις ευρωατλαντικές δομές.
Η πρόταση [Νίμιτς] παρέχει και στις δύο πλευρές ένα μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας το οποίο θα συνεισφέρει στην περαιτέρω σταθεροποίηση της περιοχής. Είναι, επομένως, ζωτικής σημασίας σε αυτό το στάδιο και οι δύο πλευρές να στηρίξουν το σχέδιο πρότασης του ΟΗΕ.
Λαμβάνοντας υπόψη τη δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη σταθεροποίηση της περιοχής εν γένει, καθώς και τις προκλήσεις που προκύπτουν από τον εν αναμονή προσδιορισμό του μελλοντικού καθεστώτος του Κοσόβου, εύχομαι ειλικρινά οι ΗΠΑ να στηρίξουν ενεργά την πρόταση του ΟΗΕ.
Ειλικρινά δικός σου,
Κώστας Καραμανλής
Προς την Α.[υτού] Ε.[ξοχότητα] George W. Bush
