Ισως είναι πολύ νωρίς να αποτιμήσουμε το εύρος και την ποιότητα των εκδηλώσεων που έχουν προγραμματιστεί για την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821. Τόσο όμως απ’ αυτές που λειτουργούν ήδη –έστω σε διαδικτυακή μορφή– όσο και από κείμενα μελών της επιτροπής μπορούμε να πάρουμε μια γεύση για το εθνοκίτς αλαλούμ. Από μια άποψη είναι τυχεροί οι διοργανωτές που λόγω συνθηκών, με κλειστά ακόμη μουσεία και καταστήματα, το κοινό δεν θα μπορεί εύκολα να εντοπίσει τις ανυπόστατες θεωρίες, τις μπίζνες που στήθηκαν, τον ιδεολογικό (απο)προσανατολισμό που επιμελώς ετοιμάστηκε. Ολα αυτά συνοψίζονται στην πρόσφατη παρουσία της Γιάννας Αγγελοπούλου στην Αρεόπολη φορώντας μανιάτικο γιλέκο και κρατώντας τσαντάκι-τσαρούχι γνωστής εταιρείας.
Ας ξεκινήσουμε από κάποια στοιχεία φαινομενικά ήσσονος σημασίας, ενδεικτικά ωστόσο της συμπόρευσης των εθνικών φαντασιώσεων με τη χωριάτικη σαλάτα. Στα χαρτοσχολικά είδη π.χ. συναντούμε το απόφθεγμα του Κολοκοτρώνη «Οι Ελληνες είναι τρελλοί, αλλά έχουν Θεόν φρόνιμον», το οποίο προτιμήθηκε αντί του «Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους». Παραποιημένη η φράση του Μακρυγιάννη «Γι’ αυτά τα μάρμαρα επολεμήσαμε», αφού ο στρατηγός στα «Απομνημονεύματά» του αναφέρεται σε δύο αρχαιοελληνικά αγάλματα που ετοιμάζονταν κάποιοι στρατιώτες να τα πουλήσουν σε ξένους. Τι θέλει επομένως να πει ο «ποιητής» της εταιρείας που εμπορεύεται τα επετειακά προϊόντα; Να τα συνδέσει με την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα ή να προβεί σε μια μικρή προβοκάτσια της διάταξης του υπουργείου Πολιτισμού που επιτρέπει τον εκπατρισμό αρχαιοτήτων για 50 χρόνια; Απουσιάζει εκκωφαντικά η φιγούρα του Ρήγα Φεραίου, καθώς φυσικά και το απόσταγμα των προοδευτικών ιδεών του «Ολον το έθνος αδικείται, όταν αδικείται ένας μόνος πολίτης».
Το ίδιο ηχηρές είναι οι απουσίες των Νικηταρά, Παπαφλέσσα και Καραϊσκάκη από τις πολυδιαφημισμένες νομισματικές συλλογές, αλλά σ’ αυτό το ακατανόητο συνονθύλευμα χώρεσαν ο Βιζυηνός και η κυρά της Ρω. Ευκαιρίας δοθείσης, σε ποια πορτοφόλια απευθύνονται οι πολυτελείς κασετίνες των νομισμάτων; Με 7.680 ευρώ αγοράζεται εθνική υπερηφάνεια ή γκαρσονιέρα στην Ομόνοια;
Παραχάραξη της Ιστορίας παρατηρούμε και στην έκθεση «Αρχαιολατρεία και φιλελληνισμός. Συλλογή Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου» που οργάνωσε το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Αντιγράφουμε από το σκεπτικό του μουσείου: «Η αρχαιολατρεία των Ευρωπαίων κατά την Επανάσταση μετασχηματίστηκε σε φιλελληνισμό». Γιατί άραγε παραλείπονται οι υπόλοιπες αιτίες, όπως ο αποτροπιασμός της Δύσης για τις οθωμανικές βιαιότητες, ο απόηχος
της Γαλλικής Επανάστασης, το κίνημα του ρομαντισμού και η διάθεση για περιπέτεια, οι ανταγωνισμοί των μεγάλων δυνάμεων κ.λπ.; Μήπως μόνο για να δικαιολογηθούν τα εκθέματα, ιδιοκτησίας του εφοπλιστή και συλλέκτη Θ. Μαρτίνου;
Αλαλούμ συνέχειας και στη διαδικτυακή έκθεση «Επέτειος» στο περιθώριο της Ελλάδας 2021, όπου διαβάζουμε ότι εκτός από τα 200 χρόνια «μνημονεύουμε και την επέτειο του ενός έτους από την έναρξη του lockdown». Προλογίζει ο Στέλιος Ράμφος λέγοντας ότι δεν έχει σημασία η ημερολογιακή θέση του γεγονότος αλλά να απομακρυνθούμε απ’ αυτό ανεπιστρεπτί.
Οσονούπω θα αρχίσουν τα κανάλια να προβάλλουν τα μεγκαπίξελ χαμόγελα, ο κόσμος θα προαυλίζεται στις οθόνες του, ίσως σιγοτραγουδώντας το «Ομορφη και παράξενη πατρίδα» με το πικρό ρεφρέν από την Μπουμπουλίνα στη Γιάννα ένα τσαρούχι δρόμος.
Θα επανέλθουμε…
H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης
