Παρακολουθήσαμε τις προηγούμενες ημέρες το επικοινωνιακό κρεσέντο του πρωθυπουργού για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Από τις επίσημες δηλώσεις και την κυβερνητική ενημέρωση αποσιωπήθηκαν, βέβαια, οι αδιέξοδοι χειρισμοί της κυβέρνησης Σαμαρά για δικαστική διεκδίκηση που είχαν οδηγήσει σε τέλμα στα τέλη του 2014. Οπως εξαφανίστηκαν, σαν να μην υπήρξαν ποτέ, και οι ευφάνταστες προτάσεις του κ. Μητσοτάκη για «δανεισμό των Γλυπτών» αμέσως μετά τις εκλογές του 2019. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι αποτελούν ατυχή επεισόδια που δεν θα τα ξαναζήσουμε.
Η αλήθεια, που επιχειρείται να διαγραφεί από τη μνήμη είναι ότι την περίοδο 2015-19, μετά το αδιέξοδο της δικαστικής διεκδίκησης που είχε προηγηθεί, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ με πολυδιάστατη προετοιμασία και ανάληψη πρωτοβουλιών πέτυχε την ολική επαναφορά του ζητήματος σε όλα τα επίπεδα, αποκαθιστώντας τη γραμμή της διεκδίκησης σε πολιτιστική και ηθική βάση μέσω της διπλωματικής και πολιτικής οδού. Συγκεκριμένα:
• Τα ομόφωνα ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ του 2015 και του 2018 για την επιστροφή ή απόδοση πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσης συμπεριέλαβαν για πρώτη φορά έμμεση παραπομπή στα Γλυπτά του Παρθενώνα.
• Η Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO για την προώθηση της επιστροφής των πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσης στη σύσταση που υιοθέτησε το 2018 για εντατικοποίηση των προσπαθειών επίλυσης, σε συνέχεια προηγούμενων συστάσεων, για πρώτη φορά αναγνώρισε τι ς ιστορικές, πολιτιστικές, νομικές και ηθικές διαστάσεις του ζητήματος. Ταυτόχρονα τονίστηκε ότι πρόκειται για ένα εμβληματικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, θέτοντας έτσι το θέμα της ακεραιότητας των Γλυπτών με βάση τις αρχές της UNESCO. Ανοιξε έτσι ο δρόμος ώστε να φτάσουμε στη φετινή απόφαση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του Σεπτεμβρίου, την οποία χαιρετίσαμε ως βήμα προόδου στη στρατηγική που και εμείς ακολουθούσαμε.
• Το ζήτημα τέθηκε στο ανώτερο επίπεδο από τον Αλέξη Τσίπρα στη συνάντησή του με τη Βρετανίδα ομόλογό του στο Λονδίνο τον Ιούνιο του 2018.
• Είχε προηγηθεί συνάντηση των υπουργών Πολιτισμού Ελλάδας και Βρετανίας, όπου επίσης είχε τεθεί το ζήτημα. Εστιάζοντας στην ανάγκη διαλόγου, προβλήθηκαν οι πολιτιστικές και ηθικές διαστάσεις, αξιοποιώντας τη Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO. Ενδεικτικά αναφέρθηκαν ιδέες που θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος μιας αμοιβαία επωφελούς λύσης, όπως συνεχείς περιοδικές εκθέσεις ελληνικών αρχαιοτήτων στις αίθουσες του Βρετανικού Μουσείου.
• Ακολούθησε η επιστολή της Ελληνίδας υπουργού με την οποία ζητήθηκε και επίσημα η εκκίνηση του διαλόγου, προσκαλώντας σε συνάντηση για τον σκοπό αυτό. Μετά την αρνητική απάντηση του Βρετανού υπουργού, ζητήθηκε ξανά με νέα υπουργική επιστολή η έναρξη του διαλόγου.
• Διοργανώθηκε Διεθνής Ημερίδα για την επανένωση των Γλυπτών στο Μουσείο της Ακρόπολης τον Απρίλιο του 2019, με τη φροντίδα της Προεδρίας της Δημοκρατίας, του υπουργείου Πολιτισμού, της Διεθνούς Ενωσης για την επανένωση των Γλυπτών και του Μουσείου της Ακρόπολης.
Τι περισσότερο πρόσφεραν οι πρόσφατοι χειρισμοί του πρωθυπουργού που αντιγράφουν πρωτοβουλίες που είχαν γίνει το 2018; Επί της ουσίας τίποτα, αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα. Σε επικοινωνιακό επίπεδο, βέβαια, επιχειρήθηκε να διαγραφούν όλα τα παραπάνω και ο κ. Μητσοτάκης να παρουσιαστεί δήθεν ως ο πρώτος που τρέχει το ζήτημα μετά τη Μελίνα Μερκούρη και συνεχιστής της. Αλλά και να στραφεί η κοινή γνώμη μακριά από τη νέα έξαρση της πανδημίας με δεκάδες νεκρούς καθημερινά. Δηλαδή, με «ξαναζεσταμένο φαγητό» το τεράστιο αυτό οικουμενικό ζήτημα υποτάχτηκε σε επικοινωνιακές στοχεύσεις εσωτερικής κατανάλωσης, υποτιμώντας τη νοημοσύνη των πολιτών.
Αποτιμώντας τη σχεδόν σαραντάχρονη πορεία του ζητήματος, απαιτείται νέα πνοή με εμπλουτισμό του αφηγήματος και της στρατηγικής της διεκδίκησης, ώστε να επιτευχθεί η εκκίνηση του διαλόγου που ακόμη αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο.
Με κλίμα ενότητας και υπερκομματική συνεννόηση να περάσουμε από την κλιμάκωση της διμερούς αντιπαράθεσης Ελλάδας – Βρετανίας στην εμβάθυνση της διεθνοποίησης. Χωρίς να απεμπολούμε την ιδιαίτερη φόρτιση που έχει για τη χώρα μας η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, να τονιστεί πρωτίστως όχι η εθνική διάσταση αλλά η οικουμενική. Με βάση την ακεραιότητα που αποτελεί θεμελιώδη αρχή της UNESCO να προταχθεί ως επιχείρημα η οριστική επανένωση ενός εμβληματικού μνημείου μοναδικής παγκόσμιας αξίας και συμβόλου της δημοκρατίας στον φυσικό του χώρο. Να αναδειχθεί ως το κορυφαίο διεθνώς ζήτημα πολιτιστικής κληρονομιάς, αναζητώντας λύσεις συνεργασίας των εμπλεκόμενων μερών που θα υπερβαίνουν τις αντιδικίες και θα είναι αμοιβαία επωφελείς.
Μια διεθνής επιτροπή με προσωπικότητες κύρους που θα έχει διακομματική στήριξη στο εσωτερικό και θα συνεργάζεται με τις εθνικές επιτροπές που υπάρχουν σε πολλές χώρες στο εξωτερικό θα ήταν εξαιρετικά σημαντική σε αυτή την κατεύθυνση. Να μην είναι ο εκάστοτε Ελληνας πρωθυπουργός μόνος του αλλά η διεθνής κοινή γνώμη, τα περισσότερα και σημαντικότερα κράτη και οι διεθνείς οργανισμοί που θα θέτουν το ζήτημα και μάλιστα για λογαριασμό της ανθρωπότητας.