Σε ένα μακάβριο χορό έχουν βρεθεί Δύση, Ρωσία και Ουκρανία, ανεβάζοντας το θερμόμετρο στα ύψη παρόλο που το παράθυρο της διπλωματίας παραμένει πάντοτε ανοιχτό, ακόμη και έπειτα από μια ενδεχόμενη μεγάλης κλίμακας σύγκρουση. Παράλληλα με τη στρατιωτική κλιμάκωση, η διπλωματική προσπάθεια συνεχίζεται σε έντονους ρυθμούς.
Η ειρήνη στην Ευρώπη κρέμεται από μια κλωστή. Μολονότι οι απανωτές συναντήσεις κορυφής του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και του Γερμανού καγκελάριου Ολαφ Σολτς με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν έδειχναν να οδηγούν σε αποκλιμάκωση, το κλίμα άλλαξε ξανά με τα πυρά πυροβολικού σε όλο το μήκος του μετώπου του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ, το οποίο ελέγχεται από τους ρωσόφωνους αυτονομιστές.
Το είχαν σχεδιάσει
Είναι φανερό ότι η μία από τις δύο πλευρές που ξεκίνησε τις εχθροπραξίες το είχε προσχεδιάσει και δεν υπήρξε αποτέλεσμα κάποιων «θερμοκέφαλων», αφού τα οπλικά συστήματα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν βαρέος τύπου και βρίσκονταν σε αρκετή απόσταση από τη γραμμή επαφής. Συν τοις άλλοις, από το διαμέτρημα των βομβών που εκτοξεύτηκαν αποδεικνύεται ότι αυτές που χρησιμοποιήθηκαν καταπατούν τις διατάξεις των συμφωνιών ειρήνευσης του Μινσκ (2014). Ωστόσο η απάντηση στο ερώτημα «ποιος ξεκίνησε την αντιπαράθεση» δεν μπορεί να δοθεί. Αλλωστε, όπως σημείωνε ο Αισχύλος, «σε έναν πόλεμο η αλήθεια είναι πάντα το πρώτο θύμα», έτσι και τώρα μόνο τις επιβεβαιωμένες συνέπειες μπορούμε να περιγράψουμε.
Το ενδιαφέρον της όλης υπόθεσης όμως είναι ότι προτού υπάρξει αυτή η κλιμάκωση οι Ουκρανοί γιόρτασαν την Ημέρα Ενότητας τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο της χώρας τους και ο Ζελένσκι επισκέφτηκε στρατιωτικές μονάδες στο μέτωπο του Ντονέτσκ. Την ίδια στιγμή, παραστρατιωτικές οργανώσεις, όπως το νεοναζιστικό ουκρανόφωνο τάγμα Αζόφ, πραγματοποιούσαν στρατιωτικές ασκήσεις με την απαραίτητη δόση προπαγάνδας, κυκλοφορώντας υλικό που έδειχνε ακόμη και 70χρονες γυναίκες να εκπαιδεύονται στη χρήση του καλάσνικοφ.
Η ΕΕ, βρισκόμενη στη δίνη του κυκλώνα, μοιάζει ζαλισμένη και δείχνει να ακολουθεί τις εξελίξεις. ΗΠΑ και Ρωσία ορίζουν την ατζέντα και οι Ευρωπαίοι απλώς παρακολουθούν, προσπαθώντας να συμφωνήσουν εάν θα επιβάλουν κυρώσεις στους Ρώσους και ποιο θα είναι το εύρος τους. Αυτές τις κρίσιμες ώρες λείπουν ηγέτες του διαμετρήματος του Σαρλ ντε Γκολ ή του Βίλι Μπραντ που θα μπορούσαν να επιβάλουν ένα μνημόνιο κατανόησης σε ΗΠΑ, Ουκρανία και Ρωσία. Μια τέτοια συμφωνία κυρίων θα έβαζε στο ψυγείο τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς και θα ικανοποιούσε ορισμένες από τις ρωσικές ανησυχίες ασφαλείας.
Μολονότι ο Σολτς είχε αναφέρει στη συνάντησή του με τον Πούτιν ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ δεν βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη και δεν θα βρίσκεται ούτε στο κοντινό μέλλον, δεν είναι σίγουρο ότι η Γερμανία μπορεί να επιβάλει τέτοιου μεγέθους αποφάσεις. Σε κάθε περίπτωση, οι Ευρωπαίοι φαίνεται πως έχουν κατασταλάξει σε διαφορετικά πακέτα κυρώσεων σε περίπτωση ρωσικής εισβολής. Μια περιορισμένη εισβολή, που είναι το επικρατέστερο σενάριο, θα πυροδοτήσει περιορισμένες κυρώσεις.
Αλλωστε, ο ίδιος ο Μπάιντεν πρόσφατα είχε κάνει σχετικές δηλώσεις, προκαλώντας την οργή των Ουκρανών. Στον αντίποδα, μια ολοκληρωτική ρωσική εισβολή θα ανοίξει τις πύλες του φρενοκομείου και η δυναμική της σύγκρουσης έχει τη δυνατότητα να μετακυληθεί και σε άλλες περιοχές – αν και η συγκέντρωση των ρωσικών στρατευμάτων δεν έχει ξεπεράσει τις 150.000 σε όλο το μήκος των συνόρων, αριθμός ιδιαίτερα μικρός για μεγάλης κλίμακας αποστολή που θα περιλαμβάνει π.χ. την πολιορκία του Κιέβου.
Ρητορική κλιμάκωση
Συγχρόνως, ενδιαφέρον παρουσιάζει η ρητορική κλιμάκωση της ρωσικής διπλωματίας που πλέον κάνει λόγο για γενοκτονία των ρωσόφωνων στην ανατολική Ουκρανία, την ώρα που ρεπορτάζ ρωσικών ΜΜΕ αποκαλύπτουν την ύπαρξη μαζικών τάφων θυμάτων του ουκρανικού στρατού. Παράλληλα, η Δούμα, έχοντας ψηφίσει νομοσχέδιο για την αναγνώριση των δύο Λαϊκών Δημοκρατιών του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ, φιλοδοξεί να δώσει στον Πούτιν μία ακόμη επιλογή στη σκακιέρα. Βέβαια, μέχρι στιγμής ο Πούτιν δεν έχει υπογράψει το νομοσχέδιο, παρότι έχουν δοθεί 750.000 ρωσικά διαβατήρια στους ρωσόφωνους της ανατολικής Ουκρανίας, ενώ οι Ουκρανοί φοβούνται μια ρωσική προσάρτηση του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ. Πάντως υπάρχει το προηγούμενο της Κριμαίας, όπου έπειτα από μια ταχεία και συγκαλυμμένη επιχείρηση με τους «μικρούς πράσινους ανθρώπους» οργανώθηκε ένα δημοψήφισμα και η περιοχή ενσωματώθηκε στη Ρωσία. Ωστόσο υπάρχουν και οι περιπτώσεις της Υπερδνειστερίας, της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας, όπου στήθηκαν φιλορωσικά «κράτη» και η σύγκρουση πάγωσε.
Την ίδια στιγμή, σε περίπτωση πολέμου η τιμή του φυσικού αερίου θα εκτιναχθεί ακόμη περισσότερο – μόνο κερδισμένο από μια σύγκρουση σίγουρα θα είναι το εφοπλιστικό κεφάλαιο και δη το ελληνικό. Οι Ελληνες εφοπλιστές διαθέτουν τον μεγαλύτερης αξίας στόλο πλοίων μεταφοράς LNG, που αποτιμάται σε πάνω από 19 δισ. δολάρια, ενώ συνολικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, κατέχουν σχεδόν το 16% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς αερίου (LNG και LPG), που αντιστοιχεί σε πάνω από 170 πλοία. Αλλά ο αριθμός αυτός είναι ραγδαία μεταβαλλόμενος, καθώς στη διάρκεια του 2020-21 το 10% των παραγγελιών νέων πλοίων στα ναυπηγεία της Απω Ανατολής αφορούσε πλοία LNG και η ναύλωση πλέον έχει ανέλθει σε 424.000 δολάρια τη μέρα, που καταγράφηκε ως ιστορικό ρεκόρ από τους Lloyd’s τον περασμένο μήνα, όπως αναφέρει και ρεπορτάζ της «ΕφΣυν» (06.02.2022).
