Οι παραστάσεις και οι συναυλίες που ξεχωρίζουν στο φετινό πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα σε Ηρώδειο, Επίδαυρο και Πειραιώς 260
Το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου περιλαμβάνει πολλές κλασικές επιλογές και πιο ανατρεπτικές προσεγγίσεις στο θέατρο, στον χορό και στη μουσική, με 76 παραγωγές, ελληνικές και διεθνείς. Το φεστιβάλ θα «καταλάβει» φέτος και το Ωδείο Αθηνών με το SubSet Festival (από τις 21 έως τις 25 Ιουνίου), σε επιμέλεια του Σταύρου Γασπαράτου, με διαφορετικές εκδοχές σύγχρονης μουσικής γραφής και παρουσίασης, ενώ θα συνεχιστούν και αυτήν τη χρονιά οι απολαυστικές τζαζ βραδιές στην Πειραιώς 260. Στο Ηρώδειο θα ακούσουμε James, Waterboys, Kraftwerk, Σταύρο Ξαρχάκο, ενώ στη Μικρή Επίδαυρο θα απολαύσουμε τον επιβλητικό Ψαραντώνη και τον ερωτικό Κραουνάκη. Ο Ρώσος σκηνοθέτης Κιρίλ Σερεμπρένικοφ θα ανοίξει το πρόγραμμα της Πειραιώς με το «Βίι», ενώ στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου ο διευθυντής της βερολινέζικης Φολκσμπίνε, Φρανκ Κάστορφ, θα ανεβάσει τη «Μήδεια» του Ευριπίδη.
Η παρουσίαση του προγράμματος στην Πειραιώς συνέπεσε με την κορύφωση των κινητοποιήσεων των σωματείων και των σπουδαστών/ στριών ενάντια στο προεδρικό διάταγμα 85/22 και την υποτίμηση των πτυχίων τους από την κυβέρνηση. Ισως μάλιστα τις αντιδράσεις γι’ αυτό ή μια πιθανή σχετική ερώτηση να φοβήθηκαν η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και ο υφυπουργός Νικόλας Γιατρομανωλάκης και έλαμψαν φέτος διά της απουσίας τους.
Ηρώδειο: Ξαρχάκος Kraftwerk και Κέιλ
Οι συναυλιακές βραδιές μας έλειψαν ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, γι’ αυτό και από πέρυσι αγκαλιάζονται με ενθουσιασμό από το κοινό σε όλα τα φεστιβάλ. Το φετινό πρόγραμμα περιλαμβάνει κλασικές επιλογές, τζαζ βραδιές και σύγχρονη μουσική. Το άνοιγμα του Ηρωδείου πραγματοποιείται με τη «Μαντάμα Μπατερφλάι» του Πουτσίνι σε σκηνοθεσία Ολιβιέ Πι (1, 4, 7, 10/6). Από τις πιο δημοφιλείς post-rock μπάντες του πλανήτη, οι Ισλανδοί Sigur Ros περιοδεύουν με ορχήστρα και έρχονται στην Ελλάδα με τα ατμοσφαιρικά ηχητικά τοπία τους (27/6). Ο Τζον Κέιλ, ο Ουαλός μουσικός που έγραψε ιστορία με τους Velvet Underground, θα κάνει μουσική αναδρομή σε μια πορεία που καλύπτει πάνω από έξι δεκαετίες με κλασικές επιλογές αλλά και τραγούδια από τον νέο του δίσκο «Mercy» (19/06). Ο Βερολινέζος πιανίστας, συνθέτης και παραγωγός Νιλς Φραμ κινείται μεταξύ κλασικής και ηλεκτρονικής μουσικής και συνδυάζει το πιάνο με ηλεκτρονικούς ήχους, άμπιεντ στοιχεία και drum machines (23/06). Με δύο βραβεία Οσκαρ, τρία Σεζάρ, τρία BAFTA, δύο Χρυσές Σφαίρες και δύο Γκράμι ο Γάλλος, ελληνικής καταγωγής, Αλεξάντρ Ντεσπλά, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους συνθέτες κινηματογραφικής μουσικής, θα μας μαγέψει με τις μελωδίες του (1/7).
Η ανακοίνωση της εμφάνισης των Kraftwerk –για πρώτη φορά στο Ηρώδειο– έχει ήδη προκαλέσει ενθουσιασμό. Το εμβληματικό συγκρότημα από το Ντίσελντορφ αναμένεται να «ηλεκτρίσει» το κοινό και τους φανατικούς θαυμαστές του (16/7). Κορυφαία μορφή της σύγχρονης μουσικής, ο εμβληματικός τζαζ πιανίστας Χέρμπι Χάνκοκ έχει τιμηθεί με αμέτρητα βραβεία, μεταξύ των οποίων 14 Γκράμι και ένα Οσκαρ, και έχει στο ενεργητικό του συνεργασίες με τους Ντόναλντ Μπερντ, Μάιλς Ντέιβις αλλά και τον Τσικ Κορία (11/7). Το φετινό φεστιβάλ θα φιλοξενήσει μεταξύ άλλων και τον Βραζιλιάνο θρύλο της tropicália Ζιλμπέρτο Ζιλ, ενώ οι James και οι Waterboys έχουν στην Ελλάδα το δικό τους φανατικό
κοινό. Ο σταρ του πόντιουμ Θεόδωρος Κουρεντζής έρχεται με την ορχήστρα Utopia, ένα διεθνές σύνολο αποτελούμενο από κορυφαίους σολίστες του κόσμου (15/6). Θα διευθύνει την 3η Συμφωνία του Μάλερ, έναν ύμνο στη φύση και στις στοιχειακές δυνάμεις των όντων. Το Ηρώδειο υποδέχεται φέτος και τη βιολονίστρια-θρύλο Ανε-Ζοφί Μούτερ (12/6) η οποία θα παίξει σόλο σε τρία κοντσέρτα και στο αφιερωμένο στην ίδια «Νονέτο» (έργο μουσικής δωματίου για εννέα όργανα) του Αντρέ Πρεβέν, που θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Θα διευθύνει η ίδια η Μούτερ.
Και στα… καθ’ ημάς και ελληνικά, στις 18 Ιουνίου περιμένουμε με ανυπομονησία τον Σταύρο Ξαρχάκο. «Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα» θα οδηγήσουν στην «Καισαριανή», ενώ το «Μεγάλο μας τσίρκο» του Ιάκωβου Καμπανέλλη θα μας ταξιδέψει στην «Ιθάκη» του Μάνου Ελευθερίου με οδηγούς-ερμηνευτές τη Μαρία Φαραντούρη, τον Γιάννη Κότσιρα και την Ηρώ Σαΐα. Ξεχωρίζουμε μία ακόμη συναυλία. Ο Γιάννης Αγγελάκας παρουσιάζει τραγούδια από όλη την πορεία του και σάουντρακ για ταινίες, με μια διαφορετική προσέγγιση προσαρμοσμένη (ή και απροσάρμοστη) στον χώρο του Ηρωδείου (3/7).
Πειραιώς 260 – Καινοτομίες, χορός και πολιτικό θέατρο
Το αγαπημένο στέκι των φεστιβαλιστών παραμένει η Πειραιώς 260 με προτάσεις που απευθύνονται στο πιο «ανήσυχο» και νεανικό κοινό. Φέτος θα δούμε 28 παραστάσεις Ελλήνων και ξένων δημιουργών. Ο χορός ευτυχώς έχει σημαντική παρουσία. Στο θέατρο παρουσιάζονται για πρώτη φορά έργα από το Ιράν, την Αργεντινή, τη Ρωσία και άλλες χώρες, ενώ οι παραστάσεις θίγουν επίκαιρα και διαχρονικά ζητήματα όπως ο πόλεμος, η καταστολή, η διαφορετικότητα και η έμφυλη βία.
Το πρόγραμμα της Πειραιώς ανοίγει με τη νέα παράσταση του πρωτοπόρου Ρώσου σκηνοθέτη του θεάτρου και του κινηματογράφου Κιρίλ Σερεμπρένικοφ, ο οποίος έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα (7, 8/6). Το «Βίι» είναι μια φανταστική νουβέλα τρόμου που έγραψε το 1835 ο Νικολάι Γκόγκολ εμπνευσμένος από ένα λαϊκό σλαβικό θρύλο. Με μεγάλο ενδιαφέρον περιμένουμε και την παράσταση «La obra» του Αργεντινού σκηνοθέτη Μαριάνο Πενσότι που εμπνέεται από την «πραγματική ιστορία» του Σίμον Φρανκ, ενός Πολωνοεβραίου και τελευταίου επιζήσαντα του Ολοκαυτώματος (14, 15/6). Ο θεατρικός σκηνοθέτης και συγγραφέας Αμίρ Ρεζά Κουεστανί από το Ιράν έρχεται στην Πειραιώς με το έργο «Τυφλός δρομέας» (20, 21/6). Ενας άντρας γράφει στον λογαριασμό του στο Ιnstagram ότι έχει δώσει την υπόσχεση με τη γυναίκα του, η οποία βρίσκεται στη φυλακή ως πολιτική κρατούμενη, να τρέχουν κάθε βράδυ παράλληλα, αυτή μέσα από τον τοίχο της φυλακής κι αυτός απέξω.
Στο πρόγραμμα ξεχωρίζουν και ελληνικές παραστάσεις όπως το «Καζανόβα/Δον Ζουάν: Η ερωτική περιπλάνηση» του Στάθη Λιβαθινού (14 έως 18/6). Μια παράσταση που συντίθεται πάνω στον ποιητικό παραλληλισμό του λόρδου Μπάιρον με τη Μαρίνα Τσβετάγεβα. Για όσους δεν πρόλαβαν να δουν πέρυσι το sold out «Ο σκύλος, η νύχτα και το μαχαίρι» του Γιώργου Κουτλή θα ξαναπαιχτεί (7 έως 10/6). Ο «Θυέστης» του Σενέκα σε σκηνοθεσία του Θάνου Παπακωνσταντίνου ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα (10,11/7).
Οι παραστάσεις που φωτίζουν κοινωνικά θέματα, πραγματικές ιστορίες και προσφέρουν «λοξές» ματιές στα κυρίαρχα αφηγήματα βρίσκονται πάντοτε ανάμεσα στις επιλογές μας. Το έργο «Οι γυναίκες επιστρέφουν» σε σκηνοθεσία της Μαγδαλένας Ζήρα εστιάζει στο διαχρονικό θέμα της απουσίας της γυναικείας οπτικής και εμπειρίας από την ιστορική αφήγηση (15, 16/6). Το 1975, ένα χρόνο μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, 30.000 γυναίκες βάδισαν σιωπηλά προς την κατεχόμενη Αμμόχωστο. Το 1987 και το 1989 χιλιάδες γυναίκες πέρασαν την Πράσινη Γραμμή και ήρθαν αντιμέτωπες με τον κατοχικό στρατό. Το 1988 εκατό γυναίκες της Κύπρου κατέλαβαν την Ακρόπολη της Αθήνας ως πράξη διαμαρτυρίας. Η παράσταση βασίζεται σε αυθεντικές μαρτυρίες.
Στο πρόγραμμα ξεχωρίζει και «Το ρόδο είναι ρόδο» του Παντελή Δεντάκη (30/6 έως 2/7). Η Διονυσία, η ηρωίδα του πρωτότυπου έργου της Κατερίνας Λούβαρη-Φασόη, ζει σε ένα παλιό σπίτι με μόνη συντροφιά τις γάτες της αυλής· τραγουδάει και ονειρεύεται, φοράει πολύχρωμα ρούχα, ανοίγει το σπίτι σε ξένους και ντόπιους, ενώ δέχεται τον χλευασμό τους. Το έργο είναι εμπνευσμένο από την πραγματική ιστορία της Δήμητρας της Λέσβου από τη Σκάλα Συκαμιάς και έχει οδηγό το βιβλίο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ «Η δύναμη της αγάπης». Οι «Βάκχες» της Ελλης Παπακωνσταντίνου αποτελούν μια πρωτότυπη ανάγνωση της ευριπίδειας τραγωδίας που παντρεύει τον αρχαίο μύθο με την έρευνα πάνω στη ρευστότητα των φύλων, αξιοποιώντας τα νέα μέσα, τον χορό και τον ήχο (4 έως 6/7). Ο Γιάννης Σκουρλέτης με τους bijoux de kant παρουσιάζουν «Τραγούδια του ελληνικού λαού – Drag ορατόριο» σε μια διαφορετική προσέγγιση της ελληνικής ταυτότητας και της παράδοσης (18 έως 20/7). Αντλεί έμπνευση από τον σπουδαίο Μικρασιάτη συνθέτη, μαέστρο και πιανίστα Γιάννη Κωνσταντινίδη (1903-1984), που διέπρεψε στον χώρο του ελαφρού τραγουδιού με το ψευδώνυμο Κώστας Γιαννίδης. Ξεχωρίζουμε ακόμη τα «Run» από τον Γιώργο Βαλαή, «Σπυριδούλες» των 4Frontal και «Taverna Miresia – Mario, Bella, Anastasia» από τον ταλαντούχο Mάριο Μπανούσι.
Η παρουσία του χορού στο φετινό πρόγραμμα είναι ιδιαίτερα πυκνή με πολλές επιλογές από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ξεχωρίζουμε το «The dancing public» από τη Δανέζα Μέτε Ινγκβαρτσεν που αντλεί έμπνευση από ιστορικά φαινόμενα «χορευτικής μανίας» και δημιουργεί ένα συλλογικό καλλιτεχνικό βίωμα, κάτι ανάμεσα σε πάρτι και συναυλία (17, 18/6).
Με άρωμα γυναίκας στην αρχαία Επίδαυρο
Οι παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου προκαλούν διαχρονικά συζητήσεις, αναλύσεις και «παράπονα» σε σχέση με τα περιεχόμενα, με τους σκηνοθέτες, με τις κλασικές ή πειραματικές προσεγγίσεις πάνω στο αρχαίο δράμα. Το ίδιο ισχύει και φέτος, κάποιες επιλογές όμως κεντρίζουν σίγουρα το ενδιαφέρον. Να σημειώσουμε πάντως ότι φέτος έχουμε γερή γυναικεία παρουσία. Η Kατερίνα Ευαγγελάτου, σκηνοθέτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ, επανέρχεται στην Επίδαυρο με το Εθνικό Θέατρο και τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη (7, 8/7). Η παρουσία του Γερμανού Φρανκ Κάστορφ για πρώτη φορά στην Επίδαυρο –ο οποίος σκηνοθετεί τη «Μήδεια» του Ευριπίδη– δίνει το διεθνές στίγμα του προγράμματος. Ο διευθυντής της βερολινέζικης Φολκσμπίνε θα συνεργαστεί με σπουδαίους ηθοποιούς του θεάτρου συνδυάζοντας τον «αναρχικό» τρόπο παιξίματος, τον αυτοσχεδιασμό και την υποκριτική ελευθερία με τη σύγχρονη ελληνική σκηνή (21, 22/7). Τις υπόλοιπες παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου σκηνοθετούν η Εφη Μπίρμπα, ο Γιώργος Σκεύας, ο Σίμος Κακάλας, η Ιώ Βουλγαράκη, η Λένα Κιτσοπούλου και ο Χρήστος Σουγάρας.
Σύγχρονες προσεγγίσεις στη Μικρή Επίδαυρο
Ο Ψαραντώνης θα ζωντανέψει με τη λύρα του τον αρχέγονο ήχο της Κρήτης (8/7) και ο Σταμάτης Κραουνάκης θα στήσει ατμόσφαιρα με ερωτικά τραγούδια τα οποία, όπως λέει ο ίδιος, «κάνανε παρέα στις συντροφιές των Ελλήνων στις μοναξιές, στις συνάξεις, στις ιδιωτεύσεις» (12/8).
Στη Μικρή Επίδαυρο συνεχίζεται ο κύκλος Contemporary Ancients με νέα ελληνικά έργα σύγχρονων συγγραφέων εμπνευσμένα από το αρχαίο δράμα, μια ενδιαφέρουσα ιδέα που όμως δεν έχει προσφέρει μέχρι τώρα τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Περιμένουμε σίγουρα την παράσταση του Παντελή Φλατσούση –εξαιρετικό το «Εθνικό ντεφιλέ» που παρουσίασε στο πλαίσιο του κύκλου 1821– με το έργο «Θήβα: A global civil war» εμπνευσμένο από τους «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου (21, 22/7). Το πρόγραμμα κλείνει… κινηματογραφικά με τη «Φαίδρα» με τη Μελίνα Μερκούρη και τον Αντονι Πέρκινς, σε μία από τις πιο γνωστές και αγαπημένες ταινίες του Ζιλ Ντασέν (19/8).