«Ο καλός δημοσιογράφος, δεν έχει φίλους πολιτικούς και επιχειρηματίες – οι ισχυροί επιδιώκουν την επαφή μαζί του, αλλά τον φοβούνται».
Γιάννης Μαρίνος
Στο iEidiseis.gr υπάρχουν άνθρωποι με θητεία δεκαετιών στην ενημέρωση και διακρίνουν πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα στις σχέσεις των πολιτικών με τα ΜΜΕ τα τελευταία χρόνια. Όσοι μάλιστα από αυτούς έχουν αρμοδιότητα γι’ αυτές τις σχέσεις από την πλευρά της δημοσιογραφίας το αποδεικνύουν. Σε όσους πολιτικούς το αγνοούν, ή παραβλέπουν δυο βασικούς κανόνες της δημοσιογραφικής εργασίας.
Ο πρώτος είναι ότι ο δημοσιογράφος απολογείται μόνο στον διευθυντή του και στη συνείδησή του. Ουδείς άλλος νοείται τον ελέγξει, στο παρασκήνιο, με απλό τηλεφώνημα, ή άλλον τρόπο, που δεν είναι δημόσιος. Οι δημοσιογράφοι γράφουν ότι έχουν να γράψουν, με την υπογραφή τους και δεν τηλεφωνούν σε καθέναν από τους αναγνώστες τους. Ακριβώς επειδή υπάρχει ο δεύτερος κανόνας.
Ποιος ακριβώς; Ότι σε ένα δημοσιογραφικό κείμενο, στο οποίο αναφέρονται πολιτικά πρόσωπα και καταστάσεις, υπάρχουν δυο στοιχεία. Πρώτο πληροφορίες ή αναφορές σε γεγονότα και δεύτερο εκτιμήσεις, ή απόψεις.
Όταν το πρώτο στοιχείο, διατυπώνεται ανακριβώς, ή με ελλείψεις- όλοι κάνουν λάθη- ο πολιτικός που θεωρεί ότι θίγεται δεν έχει παρά να το διαψεύσει επισήμως. Και ο δημοσιογράφος οφείλει να προβεί σε διόρθωση- μετά συγνώμης οσάκις χρειάζεται, προς το ευλόγως θιγέντα πολιτικό και προς τους αναγνώστες του… Αν δεν το κάνει και υπάρχει ποινική πλευρά, το λόγο έχει Δικαιοσύνη. Τα περί αυτόνομης «αστικής ευθύνης», προστέθηκαν αργότερα από κάποιον πολιτικό, και μάλλον είναι η κατάρα που δεν τον αφήνει να στεριώσει έκτοτε.
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο στοιχείο του δημοσιεύματος – τη γνώμη, ή την άποψή του δημοσιογράφου που το υπογραφεί, ή του μέσου που το φιλοξενεί- είναι δικαίωμα του και κανείς δεν νοείται να το στερήσει. Όποιος διαφωνεί – ο πολιτικός, ή άλλος, δεν έχει παρά να βάλει την υπογραφή του σε ένα κείμενο το οποίο μάλλον με χαρά θα δημοσίευε οποιοδήποτε ΜΜΕ, με το αυτονόητο δικαίωμα της ανταπάντησης. Έτσι δουλεύει, με τη υγιή μορφή το σύστημα. Με την αρρωστημένη υπάρχουν και οι οχετοί στο Διαδίκτυο.
Με βάση αυτούς τους κανόνες παλαιότερα ουδείς πολιτικός τολμούσε να «καθαρίσει» ένα δημοσίευμα φοβερίζοντας τον δημοσιογράφο, ή ζητώντας από το μέσο που εργάζεται την τιμωρία του. Αν το έκανε απλώς το μέσο θα τιμωρούσε τον ίδιο – καθώς η διεύθυνσή του είχε πλήρη συνείδηση ότι ενημέρωση με… συνδιοίκηση δεν γίνεται.
Γι’ αυτό και οι πολιτικοί οσάκις είχαν λόγο να θίγονται ή να διαφωνήσουν έστελναν επιστολή στο μέσο – ή έστω εξώδικο- βάζοντας την υπογραφή τους. Και τα σκυλιά δεμένα.
Παρένθεση. Ας μου επιτραπεί μια προσωπικά αναφορά. Γνωρίζω καλά τι θα μπορούσε να πάθει από τον Λαμπράκη, τον Καραπαναγιώτη και τον Ψυχάρη, ένας πολιτικός -και κάποιοι το έπαθαν- που θα ζητούσε… ποινές για συντάκτη και δημοσιεύματα του, χωρίς να εμφανιστεί ο ίδιοι στο προσκήνιο. Ασφαλώς υπήρχαν και άλλοι επιτελείς σε άλλες εφημερίδες, με την ίδια αντίληψη. Και γι’ αυτό οι πολιτικοί τους υπολόγιζαν.
Θα προσθέσω επίσης όταν αισθάνθηκε ευτυχής όταν στο μέσο στο όποιο γραφώ τώρα, συνέβη το ίδιο με κάποιους που διαμαρτυρήθηκαν, ή ζήτησαν… εξηγήσεις, αλλά κρυπτόμενοι. Κλείνει η παρένθεση.
Σε αντίθεση με τις παλιές – καλές ή όχι – εποχές που επικρατούσαν αυτές οι σχέσεις πολιτικής και ενημέρωσης, μια μεταγενέστερη και ανακυκλούμενη γενιά πολιτικών, αντιλαμβάνεται τη σχέση της με τα ΜΜΕ μόνο ως νταραβέρι, φιλικό διακανονισμό, η επιβολή της παρούσας τους με ανταλλάγματα. Και πάντως ως κάτι που διεκπεραιώνεται στο σκοτάδι και προς ωφέλειά τους.
Είναι η γενιά που διαμορφώθηκε- στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ κυρίως- όταν τα ΜΜΕ έφυγαν από τους τυπικούς εκδότες- και γενικά τους ανθρώπους τη ενημέρωσης -και πέρασαν σε επιχειρηματίες. Ήτοι σε όσους τα έχουν πάρεργο ή ως μοχλό πιέσεων, στις περιλαμβάνεται και η χρηματοδότηση με ποικίλους τρόπους. Και αντίστοιχα ο εκβιασμός για τη διακοπής της.
Αυτή η γενιά αντιλαμβάνεται την ενημέρωση που οφείλει να κάνει, ως αποστολή non papers σε ΜΜΕ και δημοσιογράφους. Οι οποίοι συχνά, αντί να τα πετάξουν στο καλάθι, τα δημοσιεύουν αυτούσια και έτσι εξηγείται η ομοιομορφία στη παρουσία γεγονότων και προσώπων. Αυτό μόνο ενημέρωση δεν είναι.
Πρόσωπα που ανήκουν στην ίδια γενιά, συνηθίζουν όταν ενοχλούνται από κάτι – ευλόγως ή όχι- αντί να στείλουν επιστολή αποκατάστασης της αλήθειας, ή να προβούν σε διάψευση- ή αντίλογο- κινούνται πίσω από την κουρτίνα με ποικίλους τρόπους.
Όταν δεν μηχανεύονται κάτι για να βλάψουν το μέσο, καταφεύγουν σε διαβολές για τον συντάκτη στον εργοδότη του. Η έστω σε εκτός δημοσιότητας διαμαρτυρίες, οι οποίες είναι τόσο αξιόπιστες ώστε δεν τολμούν να τις εκθέσουν ενυπόγραφα και δημόσια.
Πλην εξαιρέσεων, το τελευταίο το κάνουν μόνο γι’ αυτό έχει καθιερωθεί – στην επίσημη ευρωπαϊκή νομοθεσία- ως SLAPP. Δηλαδή ως κατάθεση αγωγής, με την οποία ζητούνται υπέρογκες αποζημιώσεις. Με την αλαζονεία ότι οι ίδιοι μπορούν να υποστηρίξουν οικονομικά μια νομική αναμέτρηση, ενώ το μέσο και ο δημοσιογράφος που στοχοποιείται δεν μπορούν.
Με την ευκαιρία, ακριβώς αυτό το θέμα αναδεικνύει αυτές τις μέρες το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, με αφορμή αγωγές και μηνύσεις που κατατέθηκαν πρόσφατα. «Το έργο μας είναι ο έλεγχος της εξουσίας και η έρευνα της αλήθειας και όσοι δεν αποδέχονται τον ρόλο του δημοσιογράφου υποσκάπτουν τα θεμέλια της Δημοκρατίας, που είναι η ελευθερία της πληροφόρησης, η διαφάνεια και η λογοδοσία» – τονίζει η ΕΣΗΕΑ.
Από όλα αυτά προκύπτει ότι, υπάρχει σοβαρός λόγος δημοσίου συμφέροντος και υπεράσπισης της ελεύθερης ενημέρωσης, να συνασπιστεί ο δημοσιογραφικός κλάδος – από τους απλούς συντάκτες, ως τους διευθυντές των ΜΜΕ- στην απόκρουση αυτών των μεθοδεύσεων. Είτε πρόκειται για SLAPPs, είτε για παρεμβάσεις στο παρασκήνιο.
Όποιος πολιτικός διαφωνεί με ότι γράφεται ή μεταδίδεται, να το κάνει με την υπογραφή του και στο φως. Κανείς δεν είναι αλάνθαστος και ειδικά οι δημοσιογράφοι και τα ΜΜΕ και οφείλουν να επανορθώνουν εντίμως. Αν η ένστασή του αγνοηθεί, τότε υπάρχουν νομικά εργαλεία να διεκδικήσει το δίκιο του.
Οι τσαμπουκάδες και οι «αγανακτισμένες», ή «φιλικές» προσεγγίσεις στην ιεραρχία ή την ιδιοκτησία κομμένες. Τουλάχιστον απέναντι σε όσους σέβονται αυτή τη δουλειά και όσους τους παρακολουθούν, ή τους διαβάζουν.
Αν μη τι άλλο, γιατί υπάρχει και ένας ακόμη κανόνας: τα αξιόπιστα ΜΜΕ και οι σοβαροί δημοσιογράφοι, υπήρχαν πριν από τους πολιτικούς της εποχής- και θα υπάρχουν και μετά από αυτούς.
Πηγή: ieidiseis.gr