Οταν ο άνθρωπος κατασκεύασε τα πρώτα πλοία, ταυτόχρονα κατασκεύασε και τον κίνδυνο να υπάρχει ναυάγιο.
Με τον ίδιο τρόπο η ύπαρξη της κρατικής διαφήμισης γεννά την ύπαρξη του κινδύνου διασπάθισης του δημόσιου χρήματος. Οταν το κράτος αποφασίζει να χρηματοδοτήσει τα μέσα ενημέρωσης, τότε ο κίνδυνος ελέγχου της ενημέρωσης αυξάνεται. Ειδικά αν αυτό γίνει με πρόχειρο και αδιαφανή τρόπο και δίχως αυστηρούς κανόνες και αυστηρά κριτήρια.
Στην Ελλάδα ο νεοπλουτισμός πολλών εκδοτών και ιδιοκτητών μέσων ενημέρωσης προέκυψε σε μεγάλο βαθμό από την οικονομική θαλπωρή και την ανοχή του κράτους και των τραπεζών. Συγκεκριμένα εκδοτικά συγκροτήματα, ραδιόφωνα, τηλεοπτικοί σταθμοί και εφημερίδες με ανύπαρκτες ή αισθητά λιγότερες πωλήσεις από ανταγωνιστές τους συνήθιζαν να λαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος της κρατικής διαφήμισης. Ταυτόχρονα τράπεζες, τηλεπικοινωνιακοί οργανισμοί και άλλες μεγάλες επιχειρήσεις που ενδιαφέρονταν να προωθήσουν τις δουλειές τους ή να εξυπηρετήσουν τους φίλους τους στην κυβέρνηση έδιναν χρήματα με αντάλλαγμα διαφημίσεις και καλά λόγια.
Η αδιαφάνεια στην κρατική διαφήμιση διευρύνθηκε με την ύπαρξη του διαδικτύου και απέκτησε μόνιμα χαρακτηριστικά, φτάνοντας στο σημείο να θεωρείται από κάποιους ισχυρούς κανονικότητα και κεκτημένο. Πρόκειται για μια βαθιά εμπεδωμένη κληρονομημένη κουλτούρα διακυβέρνησης, η οποία ακολουθεί τη λογική του δούναι και λαβείν μεταξύ της κυβέρνησης και των μέσων ενημέρωσης.
Αυτή η κουλτούρα διακυβέρνησης όμως υπέστη σοβαρό πλήγμα κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ. Αντί για «ανταλλαγές δώρων» μπαίνουν κανόνες και φρένο στην ανομία, σταματούν τα δάνεια με «αέρα», η κρατική διαφήμιση και η στήριξη προς τον Τύπο και την οπτικοακουστική παραγωγή καθορίζονται από κριτήρια, διαδικασίες και μέτρα που έχουν κοινό παρονομαστή τη διαφάνεια.
Η επιστροφή της ΝΔ στην εξουσία επαναφέρει με απίστευτο κυνισμό τις ρουσφετολογικές και χαριστικές ρυθμίσεις στον χώρο της ενημέρωσης και ταυτόχρονα διακόπτει τις πρωτοβουλίες ενίσχυσης του κλάδου με οριζόντιου
χαρακτήρα πολιτικές και κίνητρα υγιούς επιχειρηματικότητας. Κατά τη διάρκεια των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης εξαιτίας της πανδημίας είδαμε ρεπορτάζ που ξεπερνούν τα όρια της γελοιότητας, όπως το κούρεμα Πέτσα στο σπίτι του και το πόσο Randy Savage «Μacho Μan» είναι ο υφυπουργός Χαρδαλιάς.
Ταυτόχρονα το πρωθυπουργικό ζεύγος και διάφοροι υπουργοί της κυβέρνησης εξακολουθούν να επιβεβαιώνουν το «You can be a star» στα κεντρικά δελτία ειδήσεων, σε εκπομπές ελαφράς και τρυφηλής ψυχαγωγίας και σε πλήθος διαδικτυακών αναρτήσεων. Για πολλούς μήνες τα κόμματα της αντιπολίτευσης εξαφανίζονται από τα πάνελ, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) αδυνατεί να μελετήσει την πολυφωνία και σχεδόν κάθε 15 ημέρες δημοσιοποιείται μια δημοσκόπηση που δείχνει τη ΝΔ να προηγείται με διπλάσια σχεδόν ποσοστά. Τα επιλεκτικού χαρακτήρα ευεργετήματα της κυβέρνησης Μητσοτάκη προς τα ΜΜΕ προκαλούν την κοινωνία:
01 Απαλλαγή των μετόχων μέσων ενημέρωσης από την υποχρέωση του πόθεν έσχες. Τα ΜΜΕ μετατρέπονται δυνητικά σε πλυντήρια μαύρου χρήματος.
02 Προσωρινή (;) απαλλαγή των καναλαρχών από την καταβολή του ετήσιου τιμήματος για τις άδειες με αφορμή την Covid-19.
03 Μείωση κατά 50% του τιμήματος που πρέπει να δώσει η Digea για τη χρήση του δικαιώματός της ως παρόχου δικτύου για τρεις μήνες.
04 Η Ελλάδα απορρίπτει το πρότυπο Τ2 ενόψει του δεύτερου ψηφιακού μερίσματος, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι η Digea θα αποζημιωθεί για συχνότητες που ενδεχομένως δεν χρησιμοποίησε ποτέ και δεν ήταν κατοχυρωμένες.
05 Φυτρώνει «λεφτόδεντρο» 20 εκατομμυρίων στου Μαξίμου για να δοθούν χρήματα ακόμη και σε λαθρόβιες ιστοσελίδες δίχως περιεχόμενο.
Ολα τα παραπάνω συνιστούν επιλογή και όχι απλώς ένδειξη ανικανότητας. Ολα τα παραπάνω αποσκοπούν στην επίτευξη ενός διπλού στόχου: την εξαγορά μιντιακής υποστήριξης και τον οικονομικό αφανισμό όσων μέσων ενημέρωσης ασκούν κριτική στην κυβέρνηση, όπως το Documento. Η κυβέρνηση της ΝΔ βρήκε πόρους, βρήκε δημοσιευμένα σχέδια υπουργικών αποφάσεων, βρήκε μητρώα και άλλα εργαλεία, αλλά προτίμησε τις θολές και σκανδαλώδεις ρυθμίσεις από επιλογή. Το ψέμα έχει όμως κοντά ποδάρια.
Ο Λευτέρης Κρέτσος είναι πρώην υφυπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης
