Από τη στιγμή που ανακοινώθηκε ως κεραυνός εν αιθρία η απόφαση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος να ανακαλέσει δωρεά του προς το Υπουργείο Πολιτισμού για την ανάδειξη και προστασία των αρχαιολογικών ευρημάτων της περιοχής του Φαληρικού Όρμου, το Υπουργείο με ανακοινώσεις του προσπαθεί να δικαιολογήσει το φιάσκο.
Η ανακοίνωση της τομεάρχισσας πολιτισμού Σίας Αναγνωστοπούλου:
“Η διάσωση και ανάδειξη των «Δεσμωτών» αποτέλεσε από την πρώτη στιγμή απόλυτη προτεραιότητα της ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού επί κυβέρνησης Σύριζα και αυτό αποδεικνύεται από όλα τα έγγραφα, τις τεκμηριώσεις και τις διαδικασίες που ακολούθησαν οι υπηρεσίες του υπουργείου.
Είναι κατώτερη των περιστάσεων η σημερινή τοποθέτηση του Γρ. Τύπου πίσω από την οποία κρύβεται για μία ακόμη φορά η υπουργός. Η απόσυρση της χορηγίας του Ιδρύματος Στ. Νιάρχος δεν ξεπλένεται με μετάθεση των ευθυνών και υποκριτικούς όρκους πίστης στις συνεργασίες.
Το σημαντικότερο, η υπουργός φέρει ακέραια την ευθύνη της αλλαγής σχεδίων, καθυστερήσεων, θέσης σε κίνδυνο και καταστροφής του μοναδικού μνημείου και οφείλει να απολογηθεί. Η απόσυρση της χορηγίας αποκάλυψε απλώς με τον σαφέστερο τρόπο όσα η ίδια προσπαθεί να κρύψει για τα όσα συμβαίνουν στο βασίλειο της Δανιμαρκίας και την ουσιαστική αδιαφορία της για την τύχη της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου, την οποία αντιμετωπίζει με τον κυνισμό του ανθρώπου που μιλάει πολύ για την τιμή των πάντων αλλά δεν ξέρει να αναγνωρίζει την αξία που έχει υποχρέωση να υπηρετεί.
Το Ίδρυμα Σ. Νιάρχος ανακαλεί δωρεά του προς το Υπουργείο Πολιτισμού
Πιο συγκεκριμένα:
- Η κατά χώραν διάσωση των ευρημάτων του Φαλήρου είχε τεθεί επιτακτικά και σε απόλυτη προτεραιότητα, με ταυτόχρονη δειγματοληψία σκελετών για επιστημονικούς λόγους. Σύμφωνα με τις αρμόδιες κεντρικές υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ που συστηματικά ασχολούνταν με το θέμα, τα μέτρα που είχαν ληφθεί είχαν περιορίσει την φθορά σε ένα περιβάλλον με μεγάλα ποσοστά υγρασίας και υφάλμυρα ύδατα. Έτσι, τον Ιούνιο του 2019 το ΚΑΣ γνωμοδότησε ομόφωνα για μια σειρά ενδιάμεσων μέτρων που αφορούσαν στην βέλτιστη προστασία του ευρήματος κατά χώραν και το πλέγμα αυτών των μέτρων που πρότειναν οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ είχε παρουσιαστεί ως πρότυπο για παρόμοιες δύσκολες περιπτώσεις.
- Την παραπάνω γνωμοδότηση δεν υπέγραψε η νυν Υπουργός Πολιτισμού αλλά την ανέπεμψε πάλι στο ΚΑΣ, με νέα μέλη πλέον, τον Φεβρουάριο του 2020, μετά από μήνες αδράνειας, και αφού είχε προηγηθεί οξύς καταγγελτικός λόγος από την ίδια που προδίκαζε το αποτέλεσμα. Παρά το ότι οι κεντρικές υπηρεσίες για μια ακόμη φορά υποστήριξαν την κατά χώραν διατήρηση των Δεσμωτών, θεωρώντας την απόσπαση «εξαιρετικά παρακινδυνευμένη», τα νέα μέλη του ΚΑΣ αποφάσισαν κατά πλειοψηφία την προσωρινή απόσπαση.
- Ήταν ένα σοκ προς όλους που γνώριζαν τις πολύ ιδιαίτερες και δύσκολες συνθήκες μιας τέτοιας απόσπασης σε ένα πολύ ρευστό έδαφος. Μετά από 2.5 χρόνια, δυστυχώς, η θέση αυτή δικαιώνεται, καθώς οι πολύ ευαίσθητες αρχαιότητες του Φαλήρου παραμένουν ακόμη στην ίδια κατάσταση, καθώς μόλις πριν λίγες μέρες ξαναήρθε το θέμα στο ΚΑΣ «λόγω αλλαγής μεθοδολογίας μεταφοράς των ευρημάτων». Η λογική της απόσπασης – επανατοποθέτησης που κυριαρχεί σήμερα στο ΥΠΠΟΑ για περιπτώσεις αρχαιοτήτων, για τις οποίες έχουν βρεθεί λύσεις παραμονής κατά χώραν, αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά εγκληματική. Τρανταχτό παράδειγμα οι αρχαιότητες στον Σταθμό Βενιζέλου που πλέον κομματιάστηκαν και αφαιρέθηκαν.
- Δεν γνωρίζουμε τους βαθύτερους λόγους της ρήξης του Ιδρύματος Νιάρχος με το Υπουργείο Πολιτισμού, ενός υπουργείου το οποίο διαρρηγνύει τα ιμάτιά του υπέρ του ιδιωτικού τομέα. Με το Ίδρυμα Νιάρχος δεν είχε συναφθεί σύμβαση κατά το διάστημα διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς το ίδρυμα είχε δηλώσει την πρόθεση του να συμβάλει στη δημιουργία μουσείου με τον όρο να έχει προηγουμένως ολοκληρωθεί το έργο της διάσωσης και συντήρησης των ευρημάτων και οι υπηρεσίες του υπουργείου να έχουν φέρει σε πέρας το σύνολο των εν λόγω διαδικασιών. Όπως πληροφορούμαστε, η ίδια η κυρία Μενδώνη υπέγραψε σύμβαση με το Ίδρυμα Νιάρχος πριν από ένα χρόνο, χωρίς, όπως αποδεικνύεται να έχουν προκύψει τα παραπάνω.
Το ιστορικό των ανακοινώσεων
Η ανακοίνωση της Σίας Αναγνωστοπούλου (20/5/2022) για την ανάκληση της δωρεάς εκ μέρους του Ιδρύματος
“Η εγκληματική αδιαφορία, η ολιγωρία και οι «άριστοι» χειρισμοί του ΥΠΠΟΑ στα ζητήματα της προάσπισης των αρχαιοτήτων της χώρας, φαίνεται πως έχουν αρνητική αντανάκλαση και στις χρηματοδοτήσεις από δωρεές για την ανάδειξη και προστασία αρχαιολογικών ευρημάτων. Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ανακαλεί δωρεά εκατομμυρίων ευρώ από το υπουργείο Πολιτισμού για την δημιουργία έργου για την προστασία αρχαιολογικών ευρημάτων της περιοχής του Φαληρικού Όρμου, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται το εμβληματικό εύρημα των Δεσμωτών του Φαλήρου. Το ίδρυμα καταγγέλλει με ανακοίνωσή του ότι δεν έχει λάβει καμία ουσιαστική ενημέρωση από το ΥΠΠΟΑ αναφορικά με τον τρόπο και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της δωρεάς.
Η ανικανότητα της κ. Μενδώνη να προστατέψει την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας όχι μόνο αφήνει την ίδια έκθετη για μια ακόμη φορά, αλλά κυρίως προσβάλλει ανεπανόρθωτα την πολιτιστική διαχείριση κ ανάδειξη του εθνικού μας πλούτου. Η επιμονή της στη λύση της απόσπασης οποιουδήποτε σημαντικού αρχαιολογικού ευρήματος καταντά εμμονική και κυρίως καταστροφική για την πολιτιστική κληρονομιά. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ το είχε ήδη επισημάνει από τότε που η υπουργός Πολιτισμού άρχισε να μεθοδεύει με ψεύδη και ανακρίβειες την αλλαγή της λύσης προστασίας των Δεσμωτών του Φαλήρου, στην οποία είχε προχωρήσει η προηγούμενη κυβέρνηση.
Η κατασκευή πεζόδρομων από οπλισμένο σκυρόδεμα στην Ακρόπολη, η κανονικοποίηση της απόσπασης των αρχαιοτήτων στο Μετρό Βενιζέλου όπως και στον Φαληρικό όρμο ως μοναδική λύση σωτηρίας τους, η κατάλυση του ενιαίου και αδιαιρέτου των αρχαιολογικών χώρων δεν συνιστούν καταστροφικές παρεμβάσεις του ΥΠΠΟΑ, συνιστούν εγκλήματα κατά του παγκόσμιου πολιτισμού και της συλλογικής μνήμης.
Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και των μνημείων της χώρας είναι αδιαπραγμάτευτη υποχρέωση της Πολιτείας, όμως η αρμόδια υπουργός αρέσκεται μονίμως σε μία ανέξοδη επικοινωνιακή πολιτική χωρίς αντίκρισμα και ουσία. Δυστυχώς, ο πλούσιος Πολιτισμός αυτής της χώρας, πληρώνει ακριβά το τίμημα των επιλογών της κυβέρνησης”.
Η απάντηση του Γραφείου Τύπου του ΥΠΠΟΑ σε δήλωση της Τομεάρχου Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ (21/5/2022)
“Χρειάζεται πραγματικό θράσος, το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ διαθέτει σε αφθονία, ειδικά σε ζητήματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, όταν φτάνει στο σημείο να σηκώνει τη σημαία υπεράσπισης ιδιωτικών δωρεών. Εκείνες που έχει πολεμήσει επανειλημμένως και εκείνη τη συγκεκριμένη, την οποία είχε αρνηθεί. Το ουσιαστικό πρόβλημα όμως δεν είναι η διγλωσσία του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η συστηματική εγκληματική αδιαφορία του από το 2015 στην προστασία της κληρονομιάς μας. Εξαιτίας αυτής ακριβώς της αδιαφορίας, από το 2016 που ανακαλύφθηκε το εύρημα των Δεσμωτών, παρέμενε εκτεθειμένο, «προστατευμένο» κάτω από μια τέντα. Τα έγγραφα των Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού αποτελούν αψευδείς μάρτυρες. Αυτή είναι η αντίληψη του ΣΥΡΙΖΑ για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Πριν την υπερασπιστεί, η τομεάρχης Πολιτισμού θα έπρεπε να ενημερωθεί καλύτερα για τα πεπραγμένα των συναδέλφων της ώστε να μη βρίσκεται και η ίδια εκτεθειμένη εξαιτίας της απραξίας τους. Σε αυτήν οφείλεται και αυτή, όπως και πολλές ακόμη χαμένες ευκαιρίες για τον Πολιτισμό την περίοδο 2015-2019”.
H απάντηση του Υπουργείου Πολιτισμού στην ανακοίνωση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (21/5/2022):