Σε ένα άθλιο διαμέρισμα στο Παρίσι το 1973 έγινε η πρώτη συνάντηση Χατζιδάκι – Μακαβέγεφ, που οδήγησε τον συνθέτη να γράψει τη μουσική για την ταινία του Γιουγκοσλάβου δημιουργού που επανακυκλοφορεί
Το «Sweet movie» (1974) ήταν η πέμπτη ταινία του Ντούσαν Μακαβέγεφ, που ακολούθησε την καλλιτεχνική επιτυχία της προηγούμενης με τίτλο «WR: Mysteries of the organism» (γνωστή στη χώρα μας ως «Τα μυστήρια του οργανισμού»). Κι αν με τα «Μυστήρια του οργανισμού» ο Μακαβέγεφ εξορίστηκε από τη χώρα του εξαιτίας της ανελέητης κριτικής που άσκησε στο κομμουνιστικό καθεστώς με το «Sweet movie», όπως είχε δηλώσει ο ίδιος, γκρέμισε όλες τις γέφυρες επικοινωνίας με τους παραγωγούς.
Εξαιτίας των ακραίων σκηνών σεξ η ταινία απαγορεύτηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Αγγλία, ενώ οι πολωνικές αρχές αφαίρεσαν το διαβατήριο της Πολωνής ηθοποιού Αννα Προύκναλ, η οποία πρωταγωνιστούσε στο φιλμ.
Ηθελε από το 1971 να συνεργαστούν
Το 1973 ο Μακαβέγεφ ζούσε στο Παρίσι αυτοεξόριστος. Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε δει τα «Μυστήρια του οργανισμού», είχε ενθουσιαστεί και είχε δηλώσει, ήδη από το 1971, ότι θα ήθελε να δουλέψει μ’ αυτόν τον ανατρεπτικό σκηνοθέτη. Με μια έντονη δραστηριότητα, που περιλάμβανε μουσική για ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, ο Χατζιδάκις ενδιαφέρθηκε να γνωριστεί με τον Μακαβέγεφ όταν πληροφορήθηκε πως ετοίμαζε τη νέα ταινία του, δηλαδή το «Sweet movie». Η ιστορία λέει πως ο Χατζιδάκις συνάντησε για πρώτη φορά τον Γιουγκοσλάβο σκηνοθέτη το 1973 στο παρισινό διαμέρισμά του. Ζούσε σ’ ένα άθλιο υπόγειο. Εκεί που μιλούσαν με τον Χατζιδάκι ένας αρουραίος βγήκε από μια κρυψώνα, πήρε ένα κομμάτι τυρί από ένα πιάτο στο πάτωμα και εξαφανίστηκε. «Είναι ο συγκάτοικός μου» ενημέρωσε ο Μακαβέγεφ τον εμβρόντητο Χατζιδάκι. Και τότε ο Χατζιδάκις είπε μέσα του: «Αυτός ο νέος μαρξιστής σκηνοθέτης μ’ αρέσει και θα του γράψω μουσική». Οχι και τόσο νέος για την ακρίβεια, αφού ο Χατζιδάκις ήταν 48 ετών το 1973 και ο Μακαβέγεφ 41. Το σίγουρο είναι πως ο Ελληνας συνθέτης, που είχε ζήσει τα πιο κοσμογονικά χρόνια του 20ού αιώνα, τα 60s, μεταξύ Kings Road του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης, είδε κάτι ιδιαίτερο στην κινηματογραφική γραφή του Μακαβέγεφ και αποζήτησε τη συγκεκριμένη συνεργασία.
Ο δίσκος, κατ’ εμέ το ωραιότερο σάουντρακ του Χατζιδάκι, ηχογραφήθηκε στην Αθήνα στις αρχές του 1974 με ηχολήπτη τον Στέλιο Γιαννακόπουλο και κυκλοφόρησε από την ετικέτα «Πολύτροπον» της ΛΥΡΑ με τη συμμετοχή παιδικής χορωδίας, της ερμηνεύτριας Μαρίας Κάτηρα (ο Χατζιδάκις της είχε δώσει τραγούδια στο έργο του «Ο οδοιπόρος, το μεθυσμένο κορίτσι και ο Αλκιβιάδης») αλλά και της Αν Λόνμπεργκ (η Αμερικανοσουηδή ηθοποιός και τραγουδίστρια που είχε πρωταγωνιστήσει στα «Κορίτσια στον ήλιο» του Βασίλη Γεωργιάδη). Οι στίχοι στο βασικό τραγούδι της ταινίας, «Τα παιδιά κάτω στον κάμπο», ήταν του Χατζιδάκι ως εξέλιξη κάποιων στίχων του από μια παλιότερη εργασία του για το θεατρικό έργο του Αλέξη Δαμιανού «Απόψε θα θερίσουμε» (1945). Στο δε ένα και μοναδικό αγγλόφωνο τραγούδι, την μπόσα νόβα «Is there life on the earth», σε δύο διαφορετικές βερσιόν, οι στίχοι ήταν του Μακαβέγεφ και της ερμηνεύτριας Λόνμπεργκ. Αυτά, όμως, που ξεχώριζαν για τη χρήση του ηλεκτρικού οργάνου και την έντονη δραματικότητά τους ήταν τα οργανικά κομμάτια «Σερενάτα για τη σεξουαλική απουσία», «Οι παράγκες και η κεφαλή του Καρλ Μαρξ», καθώς και το «Νυχτερινό (αφιερωμένο στην ευγένεια του σεξ)».
Ο Παζολίνι στο πλευρό τους
Ως γνωστόν, όταν το «Sweet movie» κυκλοφόρησε στην Ιταλία ο Πιερ Πάολο Παζολίνι στήριξε πολύ τόσο την ίδια την ταινία όσο και τον δημιουργό της. Ανέλαβε μάλιστα τη σκηνοθεσία των Ιταλών που θα ντούμπλαραν τις φωνές των ηθοποιών στα ιταλικά, ενώ έγραψε και ιταλικούς στίχους στα δύο τραγούδια για τη φωνή της 16άχρονης τότε
Ντανιέλα Ντάβολι. Ετσι «Τα παιδιά κάτω στον κάμπο» και το «Is there life on the earth» έγιναν «I ragazzi giu nel campo» και «C’e forse vita sulla terra» ενώ κυκλοφόρησαν σε δίσκο 45 στροφών στη γειτονική χώρα. Ανατρέχω σε μια συνέντευξη του Ντούσαν Μακαβέγεφ στον Ρέι Πρίβετ του «Senses of Cinema» από τα τέλη του 2000. Εκεί ο Μακαβέγεφ θυμόταν την υποστήριξη του Παζολίνι: «Σε κάποιες χώρες που το πρώτο τους γράμμα ήταν το “Ι”, σαν την Ιταλία και το Ισραήλ, το “Sweet movie” σημείωσε τεράστια επιτυχία. Μόλις μαθεύτηκε η λογοκρισία που είχε επιβληθεί στην ταινία ο Παζολίνι ζήτησε αμέσως να επιλέξει τις φωνές των ηθοποιών που θα έκαναν ντουμπλάζ. Επίσης είχε κάνει και μια δημόσια ανακοίνωση υπέρ της ταινίας, η οποία βοήθησε πολύ. Λίγους μήνες μετά, το εβδομαδιαίο περιοδικό “Espresso” μοίρασε 600.000 αντίτυπα της ταινίας σε κασέτες στην ιταλική εκδοχή του Παζολίνι. Μπορεί ποτέ να μην πήρα ούτε ένα φράγκο, πάντως 600.000 άνθρωποι στην Ιταλία είδαν την ταινία μου και ήμουν πολύ χαρούμενος γι’ αυτό».
