Ο βίος και η πολιτεία του ελληνογερμανικής καταγωγής Βρετανού σερ Αλεκ Ισηγόνη, σχεδιαστή του εμβληματικότερου μικρού αυτοκινήτου
Λένε ότι του ανήκει η πατρότητα της φράσης «η καμήλα είναι ένα άλογο που το σχεδίασε μια επιτροπή». Ο σερ Αλεκ Ισηγόνης (1906-1986) έμεινε στην ιστορία της αυτοκίνησης για την εκκεντρικότητα, το εκρηκτικό ταμπεραμέντο του, το ανυπότακτο πνεύμα του και, ασφαλώς, το Mini.
Ενα αυτοκίνητο πόλης που βγήκε στους δρόμους τέτοιες μέρες πριν από εξήντα χρόνια, στα τέλη του καλοκαιριού του 1959, για να γίνει το απόλυτο μπεστ σέλερ της βρετανικής αυτοκινητοβιομηχανίας.
Ενα σύμβολο των φόβων της Δύσης ότι δεν θα ελέγχει απολύτως τη ροή του πετρελαίου μετά την κρίση του Σουέζ (1956) και στην αυγή των sixties, όταν η ποπ κουλτούρα καθορίστηκε από ένα αταίριαστο ζευγάρι: την κατανάλωση και την επανάσταση.
Ο Ισηγόνης γεννήθηκε στη Σμύρνη, γιος και εγγονός μηχανικών. Ο παππούς του, Δημοσθένης, μετανάστευσε από την Πάρο στη Σμύρνη γύρω στο 1830 και έγινε πλούσιος δουλεύοντας στον αγγλικής κατασκευής σιδηρόδρομο που ένωνε την πόλη με το Αϊδίνι. Οι Αγγλοι τον αντάμειψαν δίνοντάς του βρετανική υπηκοότητα, την οποία πήρε και ο γιος του, Κωνσταντίνος, ο οποίος στην καταστροφή του 1922 σώθηκε επιβιβαζόμενος οικογενειακώς, μαζί με τον 16άχρονο Αλέξανδρο, σε βρετανικό πολεμικό πλοίο ενώ η «γκιαούρ Ιζμίρ» παραδιδόταν στις φλόγες.
«Βρες δουλειά»
Οι Ισηγόνηδες κατέφυγαν στο Λονδίνο, ο πατέρας πέθανε λίγο μετά και ως ισχυρή προσωπικότητα στη ζωή του νεαρού Αλεκ αναδείχθηκε η μητέρα του, Χούλντα, Γερμανίδα, κόρη ζυθοποιού από τη Βαυαρία. Καθώς ο Αλεκ σχεδίαζε θαυμάσια, προσπάθησε να τον στρέψει στην τέχνη, αλλά όταν εκείνος άρχισε να σπουδάζει μηχανολογία τον στήριξε και μόλις αποφοίτησε του έκανε δώρο ένα αυτοκίνητο προτρέποντάς τον να ταξιδέψει στην Ευρώπη. Δύο μήνες αργότερα του έστειλε το μήνυμα: «Η διασκέδαση τέλειωσε. Βρες δουλειά».
Δούλεψε πωλητής σε εταιρεία κατασκευής ημιαυτόματων κιβωτίων ταχυτήτων, έφτιαξαν μαζί με έναν φίλο του ένα «χειροποίητο» αγωνιστικό αυτοκίνητο το οποίο έτρεχε ο ίδιος σε αγώνες και το 1936 προσλήφθηκε στη Morris Motors ως υπεύθυνος συστημάτων διεύθυνσης και αναρτήσεων.
Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο προσανατολίστηκε –όπως όλη η αγγλική αυτοκινητοβιομηχανία– στην παραγωγή στρατιωτικών οχημάτων. Αλλά ήδη από το 1942 σχεδίαζε παράλληλα ένα μικρό, φτηνό, αξιόπιστο λαϊκό αυτοκίνητο για τον καιρό της πολυπόθητης ειρήνης.
Μετά το 1952, όταν η Morris συγχωνεύτηκε με την Austin και συγκρότησαν τον κολοσσό British Motor Corporation (BMC), λίγο πριν από τα πενήντα του, ο Ισηγόνης φορτώθηκε ταυτόχρονα τρία μυστικά σχέδια: ένα μεγάλο οικογενειακό αυτοκίνητο, ένα μεσαίο κι ένα μικρό. Η πετρελαϊκή κρίση στη Μέση Ανατολή οδήγησε στην απόφαση να επιταχυνθεί η κατασκευή του «μικρού», ικανού να αντιμετωπίσει τη γερμανική και την ιταλική επέλαση στην αγορά με άλλα δύο πασίγνωστα μικρά: τον «σκαραβαίο» της Volkswagen και το «πεντακοσαράκι» της Fiat.
Λένε ότι ήταν τόσο απορροφημένος στον στόχο που κάποιες από τις ιδέες του για το Mini τις σχεδίαζε πάνω σε τραπεζομάντιλα στη διάρκεια γευμάτων. Αδιαφορούσε για τις καινοφανείς τεχνικές του μάρκετινγκ και ήθελε το αυτοκινητάκι του λιτό, ακόμη και χωρίς ραδιόφωνο. «Σαν να κάθονται οι επιβάτες σε καρφιά» έλεγε. Κέρδισε φήμη, λεφτά και τον τίτλο του σερ. Οχι ως Ελληνας, ως homo faber.
Ηταν περήφανος για άλλο αμάξι!
Παρά τη διεθνή αναγνωρισιμότητα που του πρόσφερε το Mini, ο Ισηγόνης περηφανευόταν πολύ περισσότερο για ένα άλλο πνευματικό τέκνο του: το πολύ πιο «οικογενειακό» Morris Μinor, το οποίο σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε υπό την καθοδήγησή του και κυκλοφόρησε το 1948, έναν χρόνο μετά την άτυπη χρεοκοπία, οικονομική και γεωστρατηγική, της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Θεωρούσε ότι το τετράπορτο Morris Μinor (έμεινε στην αγορά μέχρι το 1971) συνδύαζε ιδανικά τις ανέσεις ενός ακριβότερου μοντέλου με τη χαμηλή τιμή αγοράς την οποία μπορούσαν να πληρώσουν οι εργαζόμενοι. Σε αντίθεση με το σπαρτιάτικο Mini, όπου τα πάντα ήταν περιορισμένα, από τους χώρους μέχρι τις μηχανικές επιλογές.