Γυναίκες που έζησαν πριν και μετά την Ελληνική Επανάσταση γίνονται podcasts με τίτλο «Αόρατες γυναίκες» και διαγωνίζονται στo Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Ρωξάνδρα Στούρτζα, Ευανθία Καΐρη, Μαίρη Σέλλεϋ, Δούκισσα της Πλακεντίας. Γυναίκες που έζησαν σε λάθος εποχή. Σε ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες συνθλιπτικές για το φύλο τους, σε μια εποχή απολύτως ανδροκρατούμενη. Κι όμως. Ολες τους αψήφησαν τα καθιερωμένα ήθη, μορφώθηκαν, δημιούργησαν, τόλμησαν. Η σκηνοθέτρια και ηθοποιός Αναστασία Κουμίδου εμπνεύστηκε από την πρωτόγνωρη δύναμή τους και τις έκανε πρωταγωνίστριες σε μια σειρά από podcasts με τίτλο «Αόρατες γυναίκες». «Είναι εντυπωσιακό πόσα λίγα πράγματα ξέρουμε γι’ αυτές τις πολύ σημαντικές γυναικείες μορφές. Η μέριμνά μου ήταν να φωτίσω την προσωπικότητα και το σπουδαίο έργο τους, αποτέλεσμα όχι της εξουσίας που τους έδωσε ένας άντρας, αλλά επειδή οι ίδιες προσπάθησαν να πάνε τον κόσμο ένα βήμα παρακάτω» μας λέει η δημιουργός των τεσσάρων (μέχρι στιγμής) podcasts.
Η σειρά των δραματοποιημένων podcasts ξεκίνησε το 2021, σε συνεργασία με το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στο πλαίσιο ενός μεγάλου αφιερώματος για τα 200 χρόνια από την Eλληνική Επανάσταση. Είναι δραματοποιημένα θεατρικά έργα με ειδικά σχεδιασμένα ηχοτοπία που συμπληρώνουν την εικόνα και με διαφορετικούς ηθοποιούς ώστε να λειτουργούν αυτόνομα. Η παρουσία της σκηνοθέτριας ως αφηγήτριας στα επεισόδια της σειράς είναι ο συνδετικός κρίκος όλων των γυναικών. «Με ενδιαφέρει» εξηγεί «μέσα από την τέχνη μου να αναδείξω τις γυναίκες που δρουν και δημιουργούν, τον δικό τους τρόπο να βλέπουν τον κόσμο. Πρέπει να πάμε κόντρα σε αυτό που συμβαίνει ανά τους αιώνες –μέχρι και σήμερα– όπου κάθε τόσο κάτι είτε εφευρίσκεται είτε προκύπτει ή μπερδεύεται και η γυναικεία φωνή παρακάμπτεται, αλλοιώνεται, υποτιμάται ή αποσιωπάται».
Οι «Αόρατες γυναίκες» συνεχίζουν τη διαδρομή τους σήμερα συμμετέχοντας σε φεστιβάλ, όπως η ιστορία της Ρωξάνδρας Στούρτζα, η οποία επιλέχθηκε για το τμήμα Podcast (στην ενότητα Nexus) του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που ξεκινάει στις 7 Μαρτίου (έως τις 17).
Ο έρωτας του Καποδίστρια
Η Ρωξάνδρα Στούρτζα ήταν η μοναδική γυναίκα με την οποία υπήρξε ερωτευμένος ο Ιωάννης Καποδίστριας. Η γεννημένη το 1786 από πλούσια οικογένεια της Μολδαβίας Ρωξάνδρα ξεχώρισε στην τσαρική αυλή για τη μόρφωση, την ευφυΐα της και τη διαυγή πολιτική κρίση της. Η συμβολή της στην οικονομική ενίσχυση του ελληνικού αγώνα για την ανεξαρτησία και στη δημιουργία νοσοκομείων και σχολείων στη χώρα μας ήταν μεγάλη, όπως επίσης η δράση της στην κινητοποίηση φιλελλήνων του εξωτερικού για την «ελληνική υπόθεση». Ο έρωτάς της με τον Καποδίστρια δεν έμελλε να έχει αίσιος τέλος, όμως ακόμη κι όταν παντρεύτηκε στα γράμματά της ομολογούσε ότι αρκούσε ένα κάλεσμά του για να τρέξει κοντά του. «Η Ιστορία έχει γραφτεί μέσα από το αντρικό αφήγημα, αλλά το ζητούμενο είναι να ακούσουμε τη γυναικεία φωνή και να ανακαλύψουμε τι έγραψαν οι γυναίκες στις σελίδες της Ιστορίας με τον δικό τους τρόπο» εξηγεί η σκηνοθέτρια.
Documentary theater
Η Ευανθία Καΐρη, αδερφή του Ελληνα διαφωτιστή Θεόφιλου Καΐρη, γεννήθηκε το 1799 σε μια Ελλάδα που στέναζε υπό τον οθωμανικό ζυγό. Από μικρή ξεχώρισε για τη μεγάλη της έφεση στα γράμματα και στην εφηβεία της αλληλογραφούσε με τον Αδαμάντιο Κοραή. Το 1826 έγραψε το θεατρικό έργο «Νικήρατος», το οποίο αναφέρεται στην έξοδο του Μεσολογγίου την ίδια χρονιά. «Το έργο της ούτε το υπέγραψε ούτε το είδε ποτέ να παίζεται, ήταν αδιανόητα πράγματα εκείνη την εποχή για μια γυναίκα» μας λέει η κ. Κουμίδου. Και συμπληρώνει: «Πρόκειται για το πρώτο documentary theater, το πρώτο γυναικείο δημοσιευμένο έργο από το Εθνικό Τυπογραφείο που αναφέρεται σε γεγονός που εξελίσσεται εκείνη τη στιγμή. Είναι τρομερό που ήταν ανώνυμο, με την απλή αναφορά ‘‘Υπό Ελληνίδος τινός”».
Eρωτευμένη με την Ελλάδα
Ούτε η Αγγλίδα συγγραφέας του «Φρανκενστάιν» Μαίρη Σέλλεϋ υπέγραψε το δημιούργημά της, το οποίο εμπνεύστηκε από μια βραδιά παιχνιδιού με τον λόρδο Μπάιρον στην Ελβετία. Το πασίγνωστο σήμερα μυθιστόρημα εκδόθηκε «Υπό ανωνύμου», ενώ κάποιες εκδόσεις λέγεται ότι έφεραν την υπογραφή του συζύγου της, του διάσημου ρομαντικού ποιητή Πέρσι Σέλλεϋ. «Η σχέση της διανοούμενης Σέλλεϋ με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, με τον οποίο μοιράστηκε μια βαθιά, τρυφερή φιλία και ατέλειωτους μοναχικούς περιπάτους, όπως βέβαια και η επιρροή του Μπάιρον, ήταν καταλυτικοί παράγοντες για την ένθερμη υποστήριξή της στην Ελληνική Επανάσταση και την αγάπη της για οτιδήποτε ελληνικό» λέει η κ. Κουμίδου. Ο θάνατος του συζύγου της από πνιγμό το 1822 συγκλόνισε τη Σέλλεϋ, η οποία, αν και υπήρξε μια πρωτοπόρος συγγραφέας και μια γυναίκα με θαρραλέο και ριζοσπαστικό πνεύμα, δεν απέκτησε όσο ζούσε τη φήμη και την αναγνώριση που της άξιζαν.
Ζωή σαν γκόθικ μυθιστόρημα
Η ιστορία της Αμερικανογαλλίδας Σοφί ντε Μαρμπουά μοιάζει βγαλμένη από τα μυθιστορήματα του Εντγκαρ Αλαν Πόε. Η ζωή της ιδιόρρυθμης και εκκεντρικής Δούκισσας της Πλακεντίας έγινε αντικείμενο πολλών αστικών μύθων, που περιείχαν έρωτες, απαγωγές, χτυπήματα της μοίρας, έχθρες και παραδοξότητες. Η σκηνοθέτρια αναφέρει για εκείνη: «Ηταν ευφυής, μορφωμένη, ελεύθερο πνεύμα, τόλμησε να αφήσει τον σύζυγό της, Δούκα της Πλακεντίας, έκανε την Ελλάδα δεύτερη πατρίδα της και διέθεσε σε κοινωφελή έργα μεγάλα ποσά. Ηταν η πρώτη real estator, συγκρούστηκε με το μοναστήρι της Πεντέλης, διεκδίκησε χωράφια, άνοιξε δρόμους, έχτισε γεφύρια και δημιούργησε την επόμενη αστική τάξη». Η πιο γνωστή ιστορία για εκείνη είναι ότι κράτησε τη νεκρή κόρη της Ελίζα βαλσαμωμένη στο υπόγειο του σπιτιού της για χρόνια. Το τελευταίο σπίτι της, στο οποίο και πέθανε, στεγάζει σήμερα το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.
