Ο Χιλιανός συγγραφέας και προφορικός αφηγητής Αντρές Μοντέρο μάς μιλάει για την παράδοση της χώρας του και τη διαφορά μεταξύ της αντίληψης περί ζωής και θανάτου στην ύπαιθρο και στις πόλεις.
Ο Αντρές Μοντέρο αντλεί από την προφορική παράδοση της Χιλής και δημιουργεί ιστορίες που εμπεριέχουν το παρελθόν και το παρόν του τόπου του. Γνωρίσαμε τη γραφή του μέσα από την πρόσφατη κυκλοφορία στα ελληνικά του βιβλίου του «Ο θάνατος έρχεται στάζοντας βροχή», το οποίο αποτελείται από έξι αφηγήσεις οι οποίες, παρότι είναι αυτόνομες, εκτυλίσσονται στον ίδιο τόπο, στο κτήμα Λας Νάλκας, το οποίο βρίσκεται κοντά στις ακτές του Ειρηνικού στη Χιλή. Ο Μοντέρο εστιάζει στους ανθρώπους της υπαίθρου οι οποίοι αναμετριούνται με τα στοιχεία της φύσης, αλλά και με καταστάσεις οι οποίες ακροβατούν μεταξύ λογικής και υπερβατικότητας. Για το βιβλίο αυτό απέσπασε το Βραβείο της Ακαδημίας Γλώσσας της Χιλής και το Βραβείο της Πόλης του Σαντιάγο. Συναντηθήκαμε στο κέντρο της Αθήνας με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψή του στο πλαίσιο του 16ου Φεστιβάλ ΛΕΑ.
Εκτός από συγγραφέας είστε και προφορικός αφηγητής. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτή την ιδιότητά σας.
Αυτή είναι η δουλειά μου. Η αφήγηση ιστοριών είναι από τα πρώτα πράγματα που έκανε ο άνθρωπος. Είναι μια αλυσίδα που μας ενώνει ιστορικά. Αυτό που κάνω είναι να προετοιμάζω ιστορίες και να τις αφηγούμαι όπου με προσλαμβάνουν να το κάνω.
Πού γίνεται αυτό συνήθως;
Σε σχολεία, σε πανεπιστήμια και σε άλλους χώρους.
Αντλείτε αυτές τις ιστορίες από την παράδοση της Χιλής;
Κάποιες φορές ναι, άλλες προέρχονται από τις παραδόσεις άλλων λαών ή από μυθιστορήματα. Συχνά αφηγούμαι ιστορίες, παραμύθια και θρύλους που προέρχονται από τη χιλιανή ύπαιθρο, αλλά λέω ιστορίες και από την ελληνική μυθολογία, ενώ ένα από τα βιβλία που συνηθίζω να αφηγούμαι σε κοινό είναι τα «Εκατό χρόνια μοναξιά» του Μάρκες.
Υπήρχε κάποιος στην οικογένειά σας που έκανε κάτι αντίστοιχο;
Ο παππούς μου έλεγε παραμύθια και ιστορίες στο οικογενειακό τραπέζι. Ο πατέρας μου ως παιδί άκουγε αυτές τις ιστορίες και επειδή εγώ δεν πρόλαβα να γνωρίσω τον παππού μου, εκείνος έγινε παραμυθάς για να μεταδώσει στις επόμενες γενιές όσα έμαθε από τον πατέρα του. Κάποια στιγμή έμαθα ότι η ιδιότητα του αφηγητή ήταν επάγγελμα σε αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής. Κι έτσι θέλησα να ακολουθήσω αυτό τον δρόμο.
Γιατί επιλέγετε να μιλήσετε για την επαρχία παρότι είστε άνθρωπος της πόλης;
Κάθε συγγραφέας δημιουργεί τον μυθιστορηματικό του κόσμο. Ο δικός μου είναι φτιαγμένος μέσα από τις αφηγήσεις του πατέρα μου, της οικογένειάς μου. Ζω μεν στην πρωτεύουσα αλλά με ενδιαφέρει πάρα πολύ η ζωή στην ύπαιθρο. Μεγαλώνοντας έφυγα από την πόλη μου, το Σαντιάγο, και ταξίδεψα στην ύπαιθρο της Χιλής ώστε να αποκτήσω μεγαλύτερη πρόσβαση σε αυτό το υλικό.
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των θρύλων της χιλιανής υπαίθρου;
Είναι ένας συνδυασμός ιστοριών που προέρχονται από τους γηγενείς, αλλά και από τους Ισπανούς αποίκους. Φέρουν χαρακτηριστικά και από τις δύο αυτές παραδόσεις.
Στο βιβλίο σας αντλείτε και από τις δύο;
Υπάρχει κάπου η ιστορία της δικής μου οικογένειας, ιστορίες από τους γηγενείς της υπαίθριας Χιλής, από τις παραδόσεις των Ευρωπαίων, αλλά και ιστορίες για τον διάβολο και τον θάνατο. Είναι έξι αυτόνομες ιστορίες που μπορούν να λειτουργήσουν και ως μυθιστόρημα. Μέσα από αυτές περνούν όλοι οι ανθρωπότυποι που συνθέτουν τη χιλιανή κοινωνία.
Ο θάνατος ο οποίος αναφέρεται στον τίτλο είναι ο συνδετικός κρίκος των ιστοριών αυτών. Ωστόσο διαπερνά το βιβλίο σας με έναν τρόπο που όχι μόνο δεν μαρτυρά φόβο απέναντι στο αναπόδραστο, αλλά αποτυπώνει τη συμφιλίωση του ανθρώπου της υπαίθρου με την κοινή μας μοίρα.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να δει κανείς τον θάνατο. Στη Χιλή πριν από την έλευση των Ισπανών κυριαρχούσαν οι τελετουργίες των γηγενών, οι οποίοι αναλόγως των παραδόσεων κάθε ομάδας αντιμετώπιζαν με διαφορετικό τρόπο το τέλος της ζωής. Οταν με την αποικιοκρατία έφτασαν οι Ισπανοί οι παραδόσεις αυτές παραμερίστηκαν και σχεδόν επιβλήθηκε μόνο ένας τρόπος να αντιμετωπίζει κάποιος τον θάνατο, μέσω των τελετουργιών της καθολικής εκκλησίας.
Πώς αντιλαμβάνεται τον θάνατο ο άνθρωπος της υπαίθρου και πώς εκείνος που έχει μεγαλώσει στην πόλη;
Στην ύπαιθρο, όταν ένα μήλο πέσει από το δέντρο φτάνει στη γη. Εκεί γίνεται ένα με το χώμα, με τη φύση και μέσω του θανάτου αυτού ξαναγεννιέται η ζωή. Ενα μήλο που θα πέσει στην πόλη, πιθανότατα δεν θα φτάσει ποτέ στο χώμα, θα πέσει πάνω σε ένα υλικό το οποίο παρεμβάλλεται ανάμεσα στο μήλο και στη φύση. Εκεί λοιπόν συντελείται ο θάνατος του μήλου. Είναι μια εντελώς διαφορετική κοσμοθεώρηση.
INFO
Το βιβλίο «Ο θάνατος έρχεται στάζοντας βροχή» του Αντρές Μοντέρο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Μαρίας Παλαιολόγου. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια της διερμηνέα Αλεξάνδρας Φαρσάλη
