Ο Γερμανός ηθοποιός μιλάει για τον «χασάπη» Φίσερ στην ταινία του Παντελή Βούλγαρη, τα μνημόνια και την άνοδο της ακροδεξιάς.
Η ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Το τελευταίο σηµείωµα» αφορά την εκτέλεση των 200 κοµµουνιστών στην Καισαριανή το 1944 µέσα από το πρίσµα της σχέσης του ναζιστή διοικητή του στρατοπέδου συγκέντρωσης στο Χαϊδάρι Καρλ Φίσερ µε τον µεταφραστή του Ναπολέοντα Σουκατζίδη, ο οποίος παρότι βρέθηκε στη λίστα των 200 είχε την ευκαιρία να σώσει τη ζωή του ύστερα από πρόταση του Φίσερ αλλά αρνήθηκε να µπει στη θέση του κάποιος άλλος. Τον Φίσερ υποδύεται ο Γερµανός ηθοποιός Αντρέ Χένικε και δεν είναι υπερβολή να πούµε ότι η ερµηνεία του είναι ίσως µε διαφορά η καλύτερη της ταινίας. Συναντήσαµε τον έµπειρο Χένικε στην Αθήνα που ήρθε για την επίσηµη πρεµιέρα του φιλµ και είχαµε µια συζήτηση µαζί του για όσα βίωσε στη διάρκεια των γυρισµάτων.
Πώς είναι να κάνετε γυρίσµατα µακριά από τη χώρα σας;
Είναι απόλαυση να δουλεύεις σε µέρη που δεν έχεις ξαναδεί. Εκτός της δουλειάς υπάρχει και η δυνατότητα να γνωρίσεις άλλες χώρες και ανθρώπους οι οποίοι σου ανοίγουν ένα παράθυρο στον κόσµο που αγνοούσες. Ειδικά τη χώρα σας την έχω λατρέψει από παλιά καθώς είναι η τέταρτη φορά που την επισκέπτοµαι µε την ιδιότητα του ηθοποιού και φυσικά όταν µου έγινε η πρόταση για να υποδυθώ τον Φίσερ, η πρώτη µου αντίδραση ήταν κάτι περισσότερο από θετική.
Ποιες ήταν οι προηγούµενες φορές που δουλέψατε εδώ;
Πρωτοήρθα το 1992 για τη «∆ονούσα» της Αγγελικής Αντωνίου αλλά τα γυρίσµατα έγιναν σε ένα άλλο µαγευτικό νησί, τα Κύθηρα. Η δεύτερη φορά ήταν µια γερµανική παραγωγή που γυρίστηκε στη Βόρεια Ελλάδα και η τρίτη το «Eduart» το 2005 που ήταν θαυµάσια ταινία. Φυσικά της Αγγελικής Αντωνίου ξανά!
Εχετε εντοπίσει διαφορές ανάµεσα στην Ελλάδα του 2006 και τη σηµερινή;
∆υστυχώς η εικόνα τόσο φτωχών ανθρώπων ή αστέγων που κοιµούνται στους δρόµους και ψάχνουν στα σκουπίδια για να βρουν να φάνε είναι κάτι που δεν είχα ξαναδεί ποτέ στη χώρα σας. Ενώ συναντούσα την εικόνα αυτή σχεδόν σε όλες τις µεγαλουπόλεις που είχα ταξιδέψει, στην Ελλάδα δεν την είχα δει ποτέ. Και µε σόκαρε.
Ποιες σκέψεις σας γέννησε;
Ξεπερνώντας το αρχικό σοκ και µιλώντας µε συµπατριώτες σας που µου ανέλυσαν τα αίτια της κατάστασης αυτής (φυσικά η οικονοµική κρίση είναι η βασική αιτία), προσπάθησα να σκεφτώ τι µπορεί να κάνει κάποιος γι’ αυτό. Κι αν δεν µπορούµε να την αλλάξουµε επειδή δεν είµαστε πολιτικοί, τουλάχιστον µπορούµε να την καταδείξουµε και να τη χρησιµοποιήσουµε σαν όπλο για να πολεµήσουµε την αδικία. Η τέχνη πρέπει να στρατεύεται για τόσο κρίσιµα ζητήµατα.
Η πολιτική σάς ενδιαφέρει;
Φυσικά. Ζω στην πραγµατικότητα και είµαι µεγαλωµένος µε την αρχή να µη µένω απαθής ή αδιάφορος για όσα συµβαίνουν γύρω µου. Και πιστέψτε µε, ψάχνοµαι διαρκώς και µε ενδιαφέρει το κυνήγι της αλήθειας. Θέλω να ξέρω ποια είναι η αλήθεια.
Η αλήθεια του σήµερα ποια είναι;
Η παγκοσµιοποίηση είναι η κυρίαρχη τάση της εποχής. Γύρω της αντιµάχονται υποστηρικτές και επικριτές της. Οµως η ουσία είναι ότι αυτό που ζούµε σήµερα είναι η παγκοσµιοποίηση της εξουσίας. Ο νόµος του ισχυρού κάνει κουµάντο.
Πώς προσεγγίσατε τον ρόλο του Φίσερ;
Σχεδόν όλο το φιλµ είναι χτισµένο στη σύγκρουση των δύο αντρών. Ο Ναπολέων είναι ο καλός, ο θετικός ήρωας. Ολα γύρω του είναι σταθερά, σίγουρα και εµπνέουν εµπιστοσύνη. Ο Φίσερ, από την άλλη, είναι ο κακός, κάτι που αφήνει πολλά περιθώρια σε έναν ηθοποιό. Επειδή ο κακός µπορεί να γίνει… τα πάντα. Από κτήνος µέχρι ευαίσθητος φιλότεχνος, ανθρώπινος ακόµη και µε ψήγµατα καλοσύνης µέσα του. Μιλήσαµε µε τον Παντελή Βούλγαρη και επιλέξαµε να κάνουµε τον δήµιο της Καισαριανής ανθρώπινο.
Ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που εντοπίσατε στον ρόλο του Φίσερ;
Ο Φίσερ είναι πολύ έξυπνος άνθρωπος. Προτού βρεθεί σε αυτήν τη θέση ήταν δικηγόρος. Ως νοµικός, λοιπόν, γνωρίζει ότι αυτό που κάνει είναι έγκληµα, έγκληµα πολέµου. Οµως, η νοµιµοποίηση αυτού του εγκλήµατος µέσω της πολιτικής είναι το πιο δυνατό στοιχείο του χαρακτήρα αυτού. Πώς αντιδράει στις συνθήκες αυτές ένας τόσο καλλιεργηµένος άνθρωπος; Πιο απλά: τι σηµαίνει για έναν άνθρωπο σαν τον Φίσερ η απόκτηση απεριόριστης δύναµης που µπορεί ακόµη και µε τη βία να επιβληθεί σε άλλους ανθρώπους;
Γιατί η Γερµανία πρωτοστάτησε, αν όχι προκάλεσε, τους δύο µεγάλους πολέµους;
Αυτό είναι ένα µεγάλο τραύµα για εµάς τους Γερµανούς που ακόµη δεν έχει κλείσει και οι απαντήσεις δεν έχουν δοθεί πλήρως. Κάποιοι ιστορικοί αναδεικνύουν την αφέλεια του γερµανικού λαού που χειραγωγείται εύκολα από φανατικούς δηµαγωγούς όπως ο Χίτλερ και λατρεύει να ακολουθεί τους κανόνες που θέτει ένας ισχυρός ηγέτης. Το πιο τραυµατικό όµως –εκτός φυσικά των εκατοµµυρίων θυµάτων– είναι ότι µπόρεσαν άνθρωποι φαινοµενικά ήσυχοι και συνηθισµένοι να µεταµορφωθούν σε φονικά κτήνη. Οπως εν µέρει συνέβη και µε τον Φίσερ. Και το χειρότερο είναι ότι αυτά τα φαινόµενα δεν έχουν εξαφανιστεί οριστικά. Ο νεοφασισµός και η ακροδεξιά αναπτύσσονται δυναµικά σε πολλές χώρες της ∆ύσης σήµερα.
Πώς µπορεί να µπει φρένο σε αυτή την πορεία;
Μόνο µε την ενηµέρωση και την παιδεία. Αλλά η µάζα είναι πιο εύκολο να πιστέψει σε ένα ψέµα παρά να µοχθήσει να µάθει την αλήθεια.