Σε αναζήτηση ενός νέου αφηγήματος και αντίστοιχων πολιτικών κινήσεων ώστε να κερδίσει το χαμένο έδαφος ή έστω να συγκρατήσει τη φθορά του καλοκαιριού βρίσκεται η κυβέρνηση με την έναρξη της νέας πολιτικής χρονιάς.
Στο πλαίσιο αυτό το κυβερνητικό επιτελείο αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο του ανασχηματισμού με τον οποίο ο πρωθυπουργός αφενός «θα κάνει επανεκκίνηση» και αφετέρου θα εκτονώσει την κοινωνική αλλά και εσωκομματική δυσαρέσκεια.
Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα πολιτική πραγματικότητα: το αφήγημα του αποτελεσματικού επιτελικού κράτους έγινε στάχτη μαζί με το 1,2 εκατ. στρέμματα δασών και καλλιεργειών που κάηκαν από τις πυρκαγιές. Η πανδημία επιστρέφει στα αστικά κέντρα μαζί με τους εκδρομείς, ενώ η δευτερογενής οικονομική κρίση καραδοκεί.
Σε αυτά μπορούν να προστεθούν τα ανοικτά θέματα στην εξωτερική πολιτική και δη στα ελληνοτουρκικά, που θα επανακάμψουν με το τέλος των «ήρεμων νερών» του καλοκαιριού στο Αιγαίο. Σε άλλο πεδίο, οι εσωτερικές αναταράξεις στη γαλάζια παράταξη –αυξημένες λόγω της επιμονής του πρωθυπουργού στα εκσυγχρονιστικά στελέχη– είναι αμφίβολο εάν θα περιοριστούν στο παρασκήνιο. Δεν είναι δίχως σημασία το ρήγμα στο επικοινωνιακό τοπίο που προέκυψε λόγω των πυρκαγιών με τη διαφοροποίηση του Open αλλά και την κυριαρχία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Save Κυριάκος
Πλήγμα έχει δεχτεί η προσωπική εικόνα του πρωθυπουργού, ο οποίος στα διαλείμματα από τα long weekends –ακόμη και μέσα στην πύρινη λαίλαπα– έκανε δηλώσεις χαμογελαστός, διαβεβαιώνοντας ότι «ο μηχανισμός λειτούργησε υποδειγματικά» και ότι δεν υπάρχουν ευθύνες. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκίνησε με τριήμερα στην Τήνο και την Αντίπαρο και συνέχισε στο οικογενειακό σπίτι στα Χανιά ενώ η χώρα ψηνόταν από τον καύσωνα και καιγόταν η Εύβοια. Ως αποκορύφωμα, την εβδομάδα του Δεκαπενταύγουστου «ξέφυγε» για ένα τετραήμερο σε βίλα φίλου επιχειρηματία, σύμφωνα με πληροφορίες που δεν διαψεύστηκαν από το Μέγαρο Μαξίμου. Η εικόνα του ανέμελου και με παντελή έλλειψη ενσυναίσθησης πρωθυπουργού έρχεται να προστεθεί στη ζημιά που έχουν προκαλέσει οι αποκαλύψεις για το ψευδές πόθεν έσχες που επιμένει να υποβάλλει.
Το εάν η ήττα της κυβέρνησης στο διαχειριστικό πεδίο όσον αφορά την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, αλλά και στο πολιτικό και επικοινωνιακό επίπεδο όσον αφορά τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης, αποδειχτεί στρατηγική και μη αναστρέψιμη μένει ακόμη να φανεί. Θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από το βάθος της κοινωνικής δυσαρέσκειας αλλά και από τις κινήσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τη δυνατότητά της να καρπωθεί την αυξημένη πολιτική δυσαρέσκεια.
«Κάηκαν» οι πρόωρες
Με έντονη την κοινωνική δυσαρέσκεια και νωπές τις εντυπώσεις από την ανικανότητα των επιτελικών στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών, οι πρόωρες εκλογές εξελίσσονται πλέον σε… μη επιλογή. Σημαντικό ρόλο παίζει και η εξέλιξη της πανδημίας, με τη μετάλλαξη Δέλτα που καλπάζει. Ως μόνη πολιτική κίνηση μένει στον Κυρ. Μητσοτάκη ένας κανονικός και ευρύς ανασχηματισμός, προκειμένου να δώσει την εντύπωση «επανεκκίνησης της κυβέρνησης».
Φυσικά υπό την προϋπόθεση ότι θα μπορούσε να μετακινήσει βασικούς υπουργούς του, όπως τον Νίκο Δένδια από το Εξωτερικών και τον Νίκο Παναγιωτόπουλο από το Αμυνας, τον Χρήστο Σταϊκούρα από το Οικονομικών ή τον Αδωνη Γεωργιάδη από το Ανάπτυξης. Μέχρι τώρα ο πρωθυπουργός δεν δείχνει αρκετά ισχυρός ούτε για να αλλάξει τους κατά γενική ομολογία φθαρμένους υπουργούς του Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, Παιδείας Νίκη Κεραμέως, Τουρισμού Χάρη Θεοχάρη και Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε πριν από τον Δεκαπενταύγουστο ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης άφησε ανοιχτό το κεφάλαιο του ανασχηματισμού, αν και σε παλαιότερη διαρροή του τον είχε τοποθετήσει στο νέο έτος. Το ίδιο ενδεχόμενο άφησε ανοικτό και ο νέος κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου στην πρώτη του εμφάνιση, λέγοντας ότι για το θέμα έχει απαντήσει ο πρωθυπουργός και διευκρινίζοντας ότι οι αλλαγές που ανακοινώθηκαν στο επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου δεν συνιστούν ανασχηματισμό.
Πάντως δεν φαίνεται ότι είναι διατεθειμένος να αποδώσει πολιτικές ευθύνες για το φιάσκο των πυρκαγιών. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε απομάκρυνση του Μιχ. Χρυσοχοΐδη, ο οποίος πάντως, σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, είναι στο στόχαστρο των επιτελικών του Μεγάρου Μαξίμου.
Νέες ισορροπίες
Ο πρωθυπουργός αιφνιδίασε την Παρασκευή πριν από τον Δεκαπενταύγουστο με την έλλειψη ενσυναίσθησης. Με τις πυρκαγιές σε πλήρη εξέλιξη, αντί για απόδοση ευθυνών στους αρμοδίους προχώρησε σε ανακατανομή ισορροπιών στο περιβάλλον του. Αναβαθμίζοντας τον Ακη Σκέρτσο άλλαξε την ισορροπία με τον Γιώργο Γεραπετρίτη, που αντίστοιχα μειώνεται. Φυσικά, ο ισχυρός είναι πάντα ο έτερος του τριγώνου του Μεγάρου Μαξίμου Γρηγόρης Δημητριάδης. Οι πληροφορίες θέλουν τον κ. Γεραπετρίτη να υπέπεσε στο ίδιο σφάλμα που είχε κάνει παλαιότερα και ο Τάκης Θεοδωρικάκος. Το τελευταίο δίμηνο πάντως κυκλοφορούσε στα «γαλάζια» παρασκήνια ότι «στον Κυριάκο Μητσοτάκη δεν αρέσουν όσοι προβάλλουν σαν νούμερο δύο στην κυβέρνησή του». Χαμένη είναι σε κάθε περίπτωση η Αριστοτελία Πελώνη, η οποία επιστρέφει με υποτιμητικό τρόπο στη θέση της αναπληρώτριας εκπροσώπου. Ερωτήματα προκαλεί η μετακίνηση του Θεόδωρου Λιβάνιου στο υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής: αν αποτελεί υποβάθμιση ή αν θα είναι το… μάτι του Μαξίμου στον ενισχυμένο Κυριάκο Πιερρακάκη και στις πολιτικές του φιλοδοξίες. Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες ο κ. Γεραπετρίτης και η κ. Πελώνη πλήρωσαν την αποτυχία στην επικοινωνιακή διαχείριση των πυρκαγιών – αφού στο πεδίο της πυρόσβεσης ο κ. Μητσοτάκης θεωρεί ότι όλα λειτούργησαν αποτελεσματικά.
Σημαντική είναι η τοποθέτηση του Γ. Οικονόμου στη θέση του κυβερνητικού εκπροσώπου. Ο κ. Οικονόμου που ξεκίνησε από πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ είχε ακολουθήσει την Ντόρα Μπακογιάννη στο εγχείρημά της, τη Δημοκρατική Συμμαχία, στις εκλογές του 2012 όταν δεν μπήκε στη Βουλή. Οπως άλλωστε είχε κάνει και ο Θεόδωρος Σκυλακάκης. Η κ. Μπακογιάννη έχει δύο δικούς της ανθρώπους, στην οικονομία –είναι σαφής η ενδυνάμωση του κ. Σκυλακάκη έναντι του κ. Σταϊκούρα– και τώρα και στην επικοινωνία και φυσικά πάντα τον Λευτέρη Αυγενάκη στον αθλητισμό, παρά τις πολλές γκάφες του. Πληροφορίες από τα «γαλάζια» παρασκήνια αναφέρουν ότι η ίδια έχει εξελιχτεί σε βασικό σύμβουλο του Κυρ. Μητσοτάκη στα εξωτερικά και δη τα ελληνοτουρκικά. Τόσο ο ρόλος της στα ελληνοτουρκικά όσο και η εν γένει ενίσχυσή της δεν αρέσουν καθόλου στο στρατόπεδο των σαμαρικών.
Η «κανονικότητα»
Η κυβέρνηση ετοιμάζεται για την επιστροφή στο αγαπημένο της πεδίο της αντιμετώπισης της πανδημίας και των εμβολιασμών. Το Μέγαρο Μαξίμου εκτιμά ότι ο τρόμος στους πολίτες είναι πάντα υπαρκτός ή μπορεί να επανέλθει με τη σχετική υπόθαλψη από τα συστημικά ΜΜΕ. Ακολούθως, το πεδίο της πανδημίας ευνοεί την επίδειξη αποφασιστικότητας σε συνδυασμό με την καταστολή αλλά και μια μείζονα πολιτική αντιπαράθεση με όσους επιμένουν να υπερασπίζονται τη δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα. Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση αφού ξεκαθάρισε ότι δεν θα υπάρξει άλλο γενικευμένο lockdown, επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία ότι θα ισχύσουν τα μέτρα διαχωρισμού των πολιτών σε εμβολιασμένους και μη και ετοιμάζεται μέσα στην εβδομάδα που έρχεται να ανακοινώσει και νέο πακέτο μέτρων. Το ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης έπεσε έξω στους υπολογισμούς του για το καλοκαίρι είναι λεπτομέρεια. Τώρα επικεντρώνει στους έφηβους και στα παιδιά, διακινδυνεύοντας πάντως ένα κύμα αντίδρασης από τους γονείς.
Business as usual
Το αφήγημα που ανεβάζει η κυβέρνηση και θα κορυφώσει στη ΔΕΘ είναι η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και η οικονομική ανάπτυξη σε συνδυασμό με το Σχέδιο Ανάκαμψης. Ηδη από το Μαξίμου διαρρέει η «επιτυχία στον τουρισμό». Σύμφωνα με την προβολή του Μαξίμου, η κυβέρνηση πήρε ρίσκο με τον τουρισμό αποφεύγοντας τα αυστηρά πρωτόκολλα και πέτυχε τον στόχο να ξεπεράσει η τουριστική κίνηση το 50% του 2019, φέρνοντας και αντίστοιχα έσοδα στους απασχολούμενους στον τομέα και το δημόσιο ταμείο. Το κύριο αφήγημα όμως αφορά την «παραγωγική ανασυγκρότηση», μέσω της οποίας θα κατευθυνθούν σε φιλικά οικονομικά συμφέροντα και σε βάθος χρόνου τα 77 δισ. των ευρωπαϊκών πόρων. «Business as usual για την οικογένεια» σχολιάζουν στη γαλάζια παράταξη.
Η κυβέρνηση σκοπίμως υποβαθμίζει την οικονομική κρίση λόγω της πανδημίας αλλά και το κύμα ακρίβειας, που θα έχει νέα έξαρση λόγω των ανατιμήσεων στο ηλεκτρικό ρεύμα που θα συμπαρασύρει το σύνολο των καταναλωτικών αγαθών. Παράλληλα βγάζει εκτός κάδρου την επιστροφή των κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας.
