Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, η Διεθνής Αμνηστία, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων και η οργάνωση HumanRights360 παραχώρησαν κοινή συνέντευξη Τύπου στο Πνευματικό Κέντρο Αθηνών σχετικά με το επίμαχο σχέδιο νόμου της κυβέρνησης για τις αλλαγές στο σύστημα υποδοχής και ασύλου.
«Μαγείρεμα της κυβέρνησης»
«Πρόκειται για ένα νόμο που έρχεται να κάνει ακόμη πιο δύσκολη τη ζωή και την καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων» δήλωσε ο Απόστολος Βεΐζης, διευθυντής προγραμμάτων του ελληνικού τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Οι καινούργιες διαδικασίες που προβλέπονται για τους πρόσφυγες στο επίμαχο σχέδιο νόμου δεν έχει προβλέψει σύμφωνα με τον κ. Βεΐζη το τι θα γίνει «με τους περίπου 35 χιλιάδες πρόσφυγες που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στα νησιά και για τους πολλούς άλλους που βρίσκονται στην ενδοχώρα, εκ των οποίων μάλιστα το 35% είναι παιδιά και το 18% εξ’ αυτών ασυνόδευτα;», διερωτήθηκε ο κ. Βείζης.
Εξίσου σημαντικό βάσει των όσων είπε ο διευθυντής προγραμμάτων του ελληνικού τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, είναι ότι «οι περισσότεροι θα αποκλείονται από το δικαίωμα στο άσυλο για λόγους υγείας», καθώς και ότι «καταργείται από την κατηγορία της ευαλωτότητας το μετατραυματικό στρες». Επίσης βάσει του σχεδίου νόμου τα θύματα βασανιστηρίων «θα πιστοποιούνται μόνο από υπαλλήλους και φορείς του Δημοσίου, όμως δεν υπάρχει η δυνατότητα αυτής της πιστοποίησης λόγω έλλειψης προσωπικού, παρά μόνο από την κοινωνία των πολιτών». Εν ολίγοις, σύμφωνα με τον κ. Βεΐζη «πρόκειται για ένα μαγείρεμα της κυβέρνησης. Αυτό το σχέδιο νόμου είναι και ένα καινούργιο εμπόδιο για αυτούς τους ανθρώπους, που αυξάνει τα προβλήματά τους. Είναι απάνθρωπο από μόνο του».
«Γίνονται άνθρωποι χωρίς ιδιότητες»
Από την πλευρά του ο διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Διθενούς Αμνηστίας Γαβριήλ Σακελλαρίδης στάθηκε στη σημαντικότητα της επίμαχης εκδήλωσης, που φανερώνει ότι «οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο δεν είναι μόνοι τους». Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε είναι σημαντική και η χρονική συγκυρία κατάθεσης του επίμαχου σχεδίου νόμου, λόγω του πως διέπεται ο δημόσιος διάλογος και ασκείται η πολιτική αντιπαράθεση: Υπάρχει αύξηση της τοξικότητας στο δημόσιο διάλογο, ο οποίος εμπλουτίζεται με μια ρητορική περί “εισβολέων”. Το προσφυγικό εντάσσεται στο πλαίσιο της συζήτησης για την γεωπολιτική στην νοτιοανατολική Μεσόγειο και οι πρόσφυγες απογυμνώνονται από τα ανθρώπινα δικαιώματα. Γίνονται άνθρωποι χωρίς ιδιότητες».
Ο κ. Σακελλαρίδης που εξέφρασε τη δυσαρέσκεια της Διεθνούς Αμνηστίας για την «προσχηματική διαδικασία διαβούλευσης και την άμεση κατάθεση του νομοσχεδίου», στάθηκε μεταξύ άλλων στην «κατάρτιση λίστας ασφαλών χωρών η οποία υποσκάπτει τη διαδικασία του ασύλου και εκθέτει αυτούς τους ανθρώπους σε κινδύνους». Παράλληλα, στάθηκε σε «ανυπέρβλητα και τιμωρητικά εμπόδια, λόγω αδυναμίας προσφυγής στα ένδικα μέσα, και του αποκλεισμού αυτόματων ανακλαστικών διαδικασιών προσφυγής».
Αναφορικά με τις αλλαγές που προβλέπονται στην κράτηση των προσφύγων, ο κ. Σακελλαρίδης σχολίασε ότι οι αιτούντες «κινδυνεύουν να παραμείνουν κρατούμενοι για εξαιρετικά μεγάλο χρονικό διάστημα», ενώ αναφέρθηκε και στην «ύπουλη προσθήκη» του ότι η αστυνομία και ο στρατός –και όχι από υπηρεσίες που υπάγονται στην υπηρεσία Ασύλου όπως γινόταν μέχρι τώρα-, θα διεξάγουν τις συνεντεύξεις καταλληλότητας για τη χορήγηση του ασύλου. Αυτές οι συνεντεύξεις θα πρέπει να γίνονται από μια ανεξάρτητη Αρχή. Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που βρίθει ατελείωτων αντιφάσεων και το οποίο θα προκαλέσει διοικητικό και γραφειοκρατικό κόστος. Θα δημιουργήσει σειρές ανθρώπων με ότι αυτό συνεπάγεται για την περιθωριοποίησή τους και την ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο».
«Η κυβέρνηση ήθελε να κλείσει η κουβέντα πριν καν ανοίξει»
Το γεγονός ότι το νομοσχέδιο θα αρχίσει να εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου του 2020, αλλά παρόλα αυτά τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση για μόλις πέντε ημέρες, δείχνει ότι «η κυβέρνηση ήθελε να κλείσει η κουβέντα, πριν καν ανοίξει. Είναι μια προσπάθεια της κυβέρνησης να δείξει ότι κάνει κάτι, όμως αυτή η αυστηροποίηση είναι άδικη και ατελέσφορη», σχολίασε μεταξύ άλλων ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου Βασίλης Παπαστεργίου.
Στο επίμαχο σχέδιο νόμου γίνεται σύμφωνα με τον κ. Παπαστεργίου, «έκπτωση από δικαιώματα» ειδικά για ένα μεγάλο αριθμό αιτούντων άσυλο, ο οποίος «θα χάσει τη δυνατότητα να εξεταστεί ο αίτημά του, αφού πολλοί θα κινδυνέψουν να βρεθούν σε μια “γκρίζα ζώνη”, επειδή δεν θα έχουν τα απαραίτητα έγγραφα. Πολλές προσφυγές θα κριθούν προδήλως αόριστες, ενώ αναιρείται η δυνατότητα αυτόματης αναστολής». Εξίσου αρνητικό απότοκο του νομοσχεδίου θα είναι σύμφωνα με τον κ. Παπαστεργίου το γεγονός ότι από την 1η Ιανουαρίου του 2020, «οι πρόσφυγες σε περίπτωση μαζικής εισόδου θα οφείλουν να εγκαταλείψουν τις δομές στις οποίες διαμένουν. Υπάρχει κάποια εναλλακτική λύση, κάποιο σχέδιο; Τα παιδιά θα διακόψουν από Γενάρη τη φοίτησή τους;», διερωτήθηκε ο κ. Παπαστεργίου. Ο κ. Παπαστεργίου έριξε τα βέλη του εναντίον της κυβέρνησης η οποία «κάνει λόγο για μεταναστευτικό και όχι προσφυγικό ζήτημα». Οι ροές όμως, «είναι ακόμα προσφυγικές και ως τέτοιες πρέπει να τις υπερασπιστούμε».
«Τιμωρητικές διατάξεις, αντίθετες με τις ευρωπαϊκές οδηγίες»
«Οι αρμόδιοι φορείς έχουν υιοθετήσει έναν λόγο βάσει του οποίου δεν έχουμε προσφυγικό ζήτημα. Ούτε έναν πρόσφυγα να μην είχαμε όμως, πρέπει να έχουμε εξατομικευμένη κρίση αιτήματος ασύλου» ανέφερε μεταξύ άλλων ο Αλέξανδρος Κωνσταντίνου, μέλος της νομικής υπηρεσίας του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες. Στο νομοσχέδιο υπάρχουν «τιμωρητικές διατάξεις, που συνοδεύονται από ρητορική περί πληθυσμού που δεν συμμορφώνεται». Το νομοσχέδιο «προσανατολίζει μονομερώς στην κατεύθυνση των επιστροφών. Άλλωστε η κυβέρνηση έχει θέσει σαν στόχο τις 10 χιλιάδες επιστροφές μέχρι το τέλος το 2020, αναφέροντας ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια επέστρεψαν 1.806 άτομα. Από το 2015 έως και το 2018 όμως έχουν πραγματοποιηθεί 51 χιλιάδες αναγκαστικές επιστροφές και 20 χιλιάδες εθελούσιες». «Το σύνολο των διατάξεων» του επίμαχου νομοσχεδίου, σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντίνου «είναι αντίθετο με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Αντί να απαντήσουν στα πραγματικά προβλήματα, πετούν πολλούς ανθρώπους εκτός του συστήματος. Απορρυθμίζει το σύστημα διαδικασίας ασύλου και εκθέτει τους πρόσφυγες σε πραγματικό κίνδυνο κράτησης και επιστροφής. Εκθέτει τη χώρα σε επαναλαμβανόμενες καταδικαστικές αποφάσεις».
«Η Ελλάδα θα γίνει φυλακή»
«Το προσφυγικό δεν είναι μόνο ζήτημα της κυβέρνησης. Θα έπρεπε να συμμετέχει και η κοινωνία των πολιτών», σχολίασε μεταξύ άλλων ο Ζαν Ντιντιέ Τοτό, αντιπρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων. «Η ένταξη ξεκινάει από την υποδοχή και ολοκληρώνεται μέχρι ο αιτών να γίνει αυτόνομος και να ενταχθεί στην ελληνική κοινωνία. Αφού αυτό όπως φαίνεται από το σχέδιο νόμου δεν θα γίνει, οι διακινητές θα έχουν πολλή δουλειά, αφού οι πρόσφυγες δεν θα μπορούν να φύγουν από τη χώρα. Η Ελλάδα θα γίνει φυλακή».
«Την τελευταία φορά που είχαμε τέτοιες πολιτικές, είχαμε και τάγματα εφόδου»
«Υπάρχει ανάγκη κωδικοποίησης της νομοθεσίας. Στα θετικά προσμετρείται η προσπάθεια στοίχισης των δικαιωμάτων με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Για να γίνει αυτό όμως χρειάζεται ειλικρινής προσπάθεια. Για παράδειγμα τα πρακτορεία ειδήσεων ανέφεραν ότι με νόμο Χρυσοχοΐδη έγινε υποχρεωτική η φοίτηση των ανήλικων προσφύγων. Αυτός ο νόμος υπάρχει όμως από το 1955», σχολίασε μεταξύ άλλων η Ελένη Τάκου, αναπληρώτρια διευθύντρια του HumanRights360.
Η κ. Τάκου επικεντρώθηκε επίσης σε έναν «ακατανόητο περιορισμό της πρόσβασης των προσφύγων στην αγορά εργασίας (ρήτρα έξι μηνών». Πρόκειται για κάτι που ισχύει σε πολλές χώρες, συνδυάζεται όμως με προενταξιακά μέτρα. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ακόμα οργανωμένη δομή ελληνομάθειας. Χωρίς τέτοια μέτρα είναι ακατανόητος ο περιορισμός στην αγορά εργασίας», σχολίασε η κ. Τάκου, επισημαίνοντας επίσης ότι «δεν καταργείται ρητά η κράτηση ανηλίκων. Δεν μπορώ να καταλάβω τον μαγικό τρόπο που βρήκε η κυβέρνηση για να κάνει τις επιστροφές που έχει προαναγγείλει. Αφού τον έχει βρει όμως, γιατί δεν τις πραγματοποιεί εδώ και περίπου τέσσερις μήνες που κυβερνάει; Άλλωστε, ενώ ο ευρωπαϊκός μέρος όρος των επιστροφών που εκτελέστηκαν κυμαίνεται στο 36%, η Ελλάδα είναι πάνω από αυτό το ποσοστό. Την τελευταία φορά που είχαμε αντίστοιχη πολιτική για το μεταναστευτικό ζήτημα είχαμε και τάγματα εφόδου».
Παράλληλα, η αναπληρώτρια διευθύντρια του HumanRights360 αναφέρθηκε στο ότι παρότι η κυβέρνηση είχε εξαγγείλει ότι θα διεθνοποιήσει το ζήτημα, τόσο ο πρωθυπουργός όσο και κυβερνητικά στελέχη «μιλάνε για μεταναστευτικό ζήτημα. Σε τι βοηθάει αυτό προκειμένου να εκπληρωθεί το πάγιο αίτημα της Ελλάδας για περαιτέρω συνεισφορά όλων των ευρωπαϊκών χωρών στο προσφυγικό;», διερωτήθηκε η κ. Τάκου. Η κ. Τάκου επικεντρώθηκε επίσης στην «τοξικότητα στο δημόσιο διάλογο», όπως αυτή εκφράστηκε και από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Στέλιο Πέτσα, που δήλωσε ότι το προσφυγικό είναι το μεγαλύτερο κοινωνικό πρόβλημα της χώρας: «Δεν έχω δει καμία τέτοια σχετική έρευνα. Πρόκειται για μια δήλωση που ρίχνει λάδι στη φωτιά. Στο τέλος της ημέρας έχουμε να διαχειριστούμε την κατάσταση. Ας λέμε τουλάχιστον αλήθειες».
