Συμπληρώνονται δύο χρόνια πανδημίας. Πολλοί αναρωτιούνται τι κάνει ορισμένους να συμπεριφέρονται ανορθολογικά μπροστά στον κίνδυνο του κοροναϊού, να αρνούνται να αποδεχθούν τον εμβολιασμό ως μέσο προστασίας στην πιθανότητα σοβαρής νόσησης και θανάτου, να αντιμετωπίζουν με ανορθολογικά “επιχειρήματα” μια σημαντική επιστημονική επιτυχία, όπως είναι τα εμβόλια mRNA.
Στην Ελληνική πραγματικότητα, η ανορθολογική πολιτική διεύρυνε την ανορθολογική ατομική και κοινωνική συμπεριφορά.
– Μπορούσαμε να επιλύσουμε με δίκαιο, ορθολογικό και κοινωνικά καινοτόμο τρόπο τα διαρθρωτικά προβλήματα που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία. Όμως υιοθετήθηκαν πολιτικές οριζόντιας, άδικης, ανορθολογικής λιτότητας ή χτίστηκαν πολιτικές καριέρες στη βάση ψευδαισθήσεων, αδιέξοδων, ανορθολογικών πολιτικών που οδήγησαν μέχρι και σε συγκυβέρνηση αριστεράς-λαϊκιστικής/ψεκασμένης ακροδεξιάς.
– Μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε τους εθνικισμούς σε Ελλάδα και ΠΓΔΜ. Όμως, χορέψαμε ως κοινωνία στο ρυθμό των ακραίων. Κάποιοι έχτισαν “πολιτικές” καριέρες ή πλούτισαν από την έλλειψη λογικής.
– Μπορούσαμε να αναπτύξουμε καινοτόμες, σύγχρονες κοινωνικές πολιτικές που δεν αφήνουν κανέναν πίσω κατεστραμμένο. Όμως, υιοθετήθηκαν επιδοματικές πολιτικές χωρίς αύριο, που διεύρυναν φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό, βασίστηκαν σε δανεισμό, ενίσχυσαν τη διαφθορά.
– Μπορούσαμε να απεξαρτηθούμε από τα ορυκτά καύσιμα και να αναπτύξουμε ΑΠΕ ανανεώσιμων μέσα από σχήματα που κρατούν τοπικά τον πλούτο που παράγεται από την ενέργεια. Όμως, το σύνολο του πολιτικού συστήματος επέλεξε λύσεις πέρα από κάθε λογική: παραχώρησε εδάφη και θαλάσσια “οικόπεδα” της χώρας σε πολυεθνικές πετρελαίου για να εξορύξουν, σε εποχή κλιματικής κρίσης, ορυκτά καύσιμα, που πρέπει να εγκαταλείψουμε το ταχύτερο, για να περάσουμε στην εποχή μιας χωρίς ορυκτά καύσιμα οικονομίας.
– Μπορούσαμε να εξαλείψουμε την ενεργειακή φτώχεια με εκτεταμμένα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης και ΑΠΕ στις γειτονιές. Όμως, σπαταλήθηκαν δισεκατομμύρια σε επιδοτήσεις της χρήσης πετρελαίου και αερίου, πλουτίζοντας εταιρείες ορυκτών καυσίμων.
Δεν μπορούμε, λοιπόν, να ερμηνεύσουμε τους αρνητές της λογικής απομονώνοντας τα άτομα από το πολιτικό περιβάλλον τους. Χρειαζόμαστε νέα πολιτικά εργαλεία που θα βοηθήσουν στη χάραξη αποτελεσματικής πειθούς για εμβολιασμό αλλά κυρίως στην κυριαρχία της λογικής στην πολιτική και κοινωνική ζωή.
– Πώς αναμένουμε “ευαισθητοποίηση” ως προς τη νόσηση και τους θανάτους από τον ιό, όταν αδιαφορούμε μπροστά στον πρόωρο θάνατο 6.500-13.500 ανθρώπων ετησίως εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης;
– Πώς θα πειστούν όλοι ότι πρέπει να βασίζουν τις επιλογές τους σε ορθολογικές προσεγγίσεις όταν πέρσι τέτοια εποχή “κλείσαμε” για να “ανοίξουμε ασφαλείς για τα Χριστούγεννα”, αλλά κοινωνία και οικονομία “άνοιξαν” μετά από 6 μήνες lockdown-2 με πολύ περισσότερα κρούσματα σε σχέση με αυτά που υπήρχαν όταν “έκλεισαν”;
– Σε ποια επιστημονικά δεδομένα στηρίχθηκαν οι επανειλημμένες “διαβεβαιώσεις” του πρωθυπουργό ότι η πανδημία τελειώνει και είμαστε στο τελευταίο μίλι πριν το τέρμα; Μια πολιτική που βασίζεται αποκλειστικά σε σχεδιασμό επικοινωνιολόγων και όχι σε επιστημονικά δεδομένα απέχει από την “πίστη” ότι ο κοροναϊός είναι απλή γρίπη και δεν χρειάζεται εμβόλιο αφού “τελειώνουμε με την πανδημία”;
– Πόσο επιστημονικό είναι να “κολλάς” τον ιό μέσα σε μαγαζί αλλά όχι σε λεωφορείο, στριμωγμένος με πολλούς άλλους;
– Γιατί στην αντιμετώπιση της πανδημίας αγνοούνται περιβαλλοντικές και κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες που συμβάλλουν στην αύξηση νοσηρότητας και θνησιμότητας; Η ατμοσφαιρική ρύπανση παίζει σημαντικό ρόλο στην διάδοση του αερομεταδιδόμενου ιού, ενώ σε υποβαθμισμένες περιοχές, μεταξύ φτωχών νοικοκυριών – κοινωνικά ευάλωτων ομάδων νοσηρότητα και θνησιμότητα είναι ιδιαίτερα αυξημένες.
– Αντί για βελτίωση των συνθηκών ζωής στις φτωχογειτονιές, επιδεινώθηκαν οι συνθήκες μετακίνησης και διαβίωσης, ενώ αυξήθηκε η κοινωνική – οικονομική ανασφάλεια.
– Αντί για στοχευμένες κοινωνικές πολιτικές στήριξης των πιο ευάλωτων ομάδων πληθυσμού, μέσω “εισοδήματος καραντίνας” και ενίσχυσης της εργασίας, όπως πρότειναν οι Πράσινοι, αφέθηκαν οι ευάλωτες ομάδες εκτεθειμένες.
Η αντιμετώπιση της πανδημίας απαιτεί εμβόλια, μάσκες και άλλα μέτρα προστασίας αλλά και επανασχεδιασμό της πολιτικής υγείας με έμφαση σε πρόληψη και πρωτοβάθμια φροντίδα, ενίσχυση ανθρώπινου δυναμικού που σήμερα έχει εξαντληθεί σωματικά, ψυχολογικά και αριθμητικά αλλά και λύσεις out of the box. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να:
– συνεργαστεί με φορείς και τους νέους/ες για κατάλληλες λύσεις συστέγασής τους, σε εθελοντική βάση, ώστε να μην έρχονται σε επαφή με τα πιο ευάλωτα μέλη της οικογένειας,
– ενισχύσει άτυπες δομές αλληλεγγύης για να μετατραπούν σε δομές κοινωνικής οικονομίας, ώστε να στηρίξουν τους πιο ευάλωτους και να τους πείσουν να εμβολιαστούν,
– δημιουργήσει εκτεταμένα δίκτυα ποδηλατοδρόμων για μείωση της πίεσης σε ΜΜΜ και ελαχιστοποίηση χρήσης ΙΧ, καθώς και εκτεταμένες πράσινες ζώνες στις γειτονιές για κοινωνικές συναναστροφές στη φύση, αντί για αψυχολόγητες απαγορεύσεις εξόδου σε πάρκα και πλατείες.
Καλές πρακτικές υπάρχουν, απουσιάζει όμως μια πολιτική με όραμα.
Ο Νίκος Χρυσόγελος είναι πρώην ευρωβουλευτής ΠΡΑΣΙΝΟΙ/EFA, Μέλος του Συμβουλίου των Πράσινων
