Σε ολιγωρία και έλλειψη σχεδιασμού αποδίδει ο πρώην υπαρχηγός της πυροσβεστικής, δικαστικός πραγματογνώμονας και μέχρι πρότινος μέλος της ΝΔ, τις καταστροφές
Βέβαιος ότι οι πυρκαγιές σε Βαρυµπόµπη και Εύβοια θα µπορούσαν να είχαν αντιµετωπιστεί εάν τα εναέρια µέσα είχαν επέµβει εγκαίρως, προτού προλάβουν να πάρουν διαστάσεις, εµφανίζεται σε συνέντευξή του στο Documento ο πρώην υπαρχηγός, αντιστράτηγος της πυροσβεστικής ε.α. και δικαστικός πραγµατογνώµονας για την τραγωδία στο Μάτι Ανδριανός Γκουρµπάτσης. Το πρώην στέλεχος της Ν∆, που παραιτήθηκε τον περασµένο Μάρτιο εξαιτίας των χειρισµών της κυβέρνησης Μητσοτάκη σε σειρά από κρίσεις που κλήθηκε να διαχειριστεί, κάνει λόγο για «επιχειρησιακό και εγκληµατικό λάθος» σε ό,τι αφορά τις αναζωπυρώσεις της πυρκαγιάς στη Βαρυµπόµπη και αναρωτιέται τι θα είχε συµβεί µε τα πύρινα µέτωπα που κατακαίνε εδώ και µέρες πολλές περιοχές της Ελλάδας εάν συνοδεύονταν από ισχυρούς ανέµους 7 µποφόρ και πάνω και όχι 2 µποφόρ που έπνεαν τις πρώτες µέρες σε Βαρυµπόµπη και Εύβοια.
Ο κ. Γκουρµπάτσης υπογραµµίζει ακόµη ότι δεν είναι η πρώτη φορά που έχουµε τόσο πολλές εστίες πυρκαγιάς εν µέσω αντιπυρικής περιόδου, καθώς άλλες χρονιές είχαµε ακόµη και 170 πυρκαγιές σε µία µέρα, ενώ, όπως αναφέρει, η φετινή χρονιά είναι η πρώτη στην ιστορία της ελληνικής αεροπυρόσβεσης που έχουµε τόσο µεγάλο αριθµό µισθωµένων αεροσκαφών.
Τι πήγε λάθος στη φωτιά της Βαρυµπόµπης από την πρώτη µέρα που ξέσπασε;
Βλέποντας την πυρκαγιά στην έναρξή της –από την τηλεόραση φυσικά– διαπίστωσα ότι στην αρχή δεν είχε µεγάλο µέτωπο. Εκείνη τη στιγµή όµως δεν είδα, αν και αρχή ακόµη, να σπεύδουν εναέρια µέσα, δεδοµένου ότι οι πυροσβεστικές δυνάµεις δεν µπορούσαν να προσεγγίσουν το σηµείο επειδή ήταν συµπαγές το δάσος. Αν επιτηρούσαν, όπως προβλέπεται από τον επιχειρησιακό σχεδιασµό της πυροσβεστικής για την Αττική, δύο εναέρια µέσα, όπως απαιτείται όταν υπάρχει κατηγορία κινδύνου 4, θα µπορούσαν να προσεγγίσουν µέσα σε δέκα λεπτά και να επιχειρήσουν ακόµη κι εάν βρισκόταν στο πιο αποµακρυσµένο σηµείο της Αττικής. Κάτι τέτοιο δεν το είδα. Είναι ένα γεγονός που µε βάζει σε σκέψη µήπως δεν υπήρχε εναέρια επιτήρηση.
Αν υπήρχαν τα εναέρια µέσα και γινόταν µια στοχευµένη πυρόσβεση, θα είχε τεθεί η φωτιά υπό έλεγχο;
Βέβαια, αν επιχειρούσαν τα αναγκαία εναέρια µέσα µε την έναρξη, θα την αντιµετώπιζαν. Καθυστέρησαν και µετά η φωτιά είχε πάρει διαστάσεις, οπότε ήταν δύσκολο να ελεγχθεί.
Είδαµε µια φωτιά χωρίς αέρα να µπαίνει στην πλατεία µιας κατοικηµένης περιοχής. Εχετε ζήσει κάτι ανάλογο;
Το σχέδιο της πυροσβεστικής για την Αττική προβλέπει ότι αν υπάρξει σε υπαίθριο χώρο δασική πυρκαγιά, αυτή αυτοµάτως θα κατευθυνθεί σε οικιστική περιοχή. Επρεπε λοιπόν οι δυνάµεις, σύµφωνα µε τον σχεδιασµό και ανάλογα µε τη διεύθυνση του ανέµου, να προσεγγίσουν τη Βαρυµπόµπη, τον οικισµό δηλαδή όπου κατευθυνόταν η πυρκαγιά. Κάτι τέτοιο δεν φάνηκε, επειδή είδαµε ότι µπήκε στη Βαρυµπόµπη και έκαψε σπίτια.
Την ίδια µέρα ξεκίνησε µια νέα φωτιά στην Εύβοια σε πευκόφυτο δάσος και πάλι χωρίς αέρα. Τι έγινε εκεί και φτάσαµε σε αυτή την τεράστια οικολογική καταστροφή;
Ακουσα από τον περιφερειάρχη κ. Σπανό ότι δεν πήγαν εγκαίρως, µε την έναρξη, τα αναγκαία εναέρια µέσα να την αντιµετωπίσουν.
Πώς µπορούσε να γίνει στρατηγικά σωστά όλο αυτό ώστε να τεθούν οι πυρκαγιές και στη Βαρυµπόµπη και στην Εύβοια υπό έλεγχο;
Το Πυροσβεστικό Σώµα έχει στη διάθεσή του φέτος 71 πτητικά µέσα για την αεροπυρόσβεση – τα 40 είναι κρατικά και τα 31 µισθωµένα. Ολα αυτά τα έχει σε διάφορες βάσεις και χρειάζεται διαχείριση από το επιχειρησιακό κέντρο. Επρεπε να κάνει ορθολογική διαχείριση.
Τι εννοούµε όταν µιλάµε για εναέρια στοχευµένη κατάσβεση;
Υπάρχει µια στρατηγική. Η πυροσβεστική γνωρίζει για τα εναέρια µέσα που στέλνει πού γεµίζουν το καθένα ξεχωριστά αλλά και τον χρόνο που ένα εναέριο µέσο θα χρειαστεί για να επιστρέψει. Αυτό θα πει συντονισµός. Ταυτόχρονες βολές, διαδοχικά, έτσι ώστε να µην επεκταθεί το µέτωπο. Οταν επεκταθεί, όπως τώρα, όσα εναέρια µέσα κι αν σηκώσεις, δύσκολα να αντιµετωπιστεί.
Πού αποδίδονται οι αναζωπυρώσεις όπως αυτή που είχαµε στη Βαρυµπόµπη;
Φέτος βλέπω σε διάφορες πυρκαγιές, όπως στην Αιγιαλεία, τη Μεσσηνία αλλά και σε άλλες, ότι αναζωπυρώνονται πυρκαγιές. Αναζωπύρωση πυρκαγιάς σηµαίνει επιχειρησιακό και εγκληµατικό λάθος. Φαίνεται ότι αυτός που είχε την ευθύνη της επιτήρησης της καµένης περιοχής την υποτίµησε. Θεώρησε ότι ελέγχεται και ξαφνικά αναζωπυρώθηκε.
Θέλω να σχολιάσετε το γεγονός ότι µέχρι τώρα (Παρασκευή) δεν είδαµε δυνατούς ανέµους.
Είναι σηµαντικό ότι κατά την περίοδο του καύσωνα ξέρουµε όλοι στην πυροσβεστική ότι θερµοκρασία 45°C σηµαίνει ότι η βλάστηση έχει ξεραθεί από υγρασία, σηµαίνει υψηλές θερµοκρασίες και σηµαίνει ότι εάν εκδηλωθεί πυρκαγιά, ακόµη και µε µικρή ένταση ανέµου –4-5 µποφόρ– θα εξαπλωθεί ταχέως. Αυτό το ανέµεναν στην πυροσβεστική. Οτι δηλαδή αν πιάσει φωτιά και δεν την «πιάσουν» στην αρχή, θα εξελιχθεί. Οπως έγινε στη Βαρυµπόµπη, όπως έγινε στην Ηλεία. Από σήµερα (σ.σ.: 6 Αυγούστου) και µετά, που θα αυξηθεί η ένταση του ανέµου και θα έχουµε 6 µποφόρ µε ριπές 7, ενδεχοµένως και 8 µποφόρ, τα πράγµατα θα είναι πάρα πολύ δύσκολα και πυρκαγιές που είναι σε ύφεση σήµερα ανά την Ελλάδα µε την ένταση του ανέµου θα αναζωπυρωθούν.
Εχουν υπάρξει και άλλες χρονιές µε τόσες πύρινες εστίες;
Ακουσα τον κ. Χαρδαλιά σε δήλωσή του να λέει την ηµέρα που ξεκίνησε η φωτιά στη Βαρυµπόµπη ότι είχαµε συνολικά στην επικράτεια 118 πυρκαγιές. Ο αριθµός αυτός είναι µεν µεγάλος, είναι πάνω από τον µέσο αριθµό για την αντιπυρική περίοδο, που είναι 60 πυρκαγιές. Οµως δεν µπορεί να συγκριθεί µε άλλες χρονιές, όταν είχαµε 170 πυρκαγιές το 2001 σε µία ηµέρα µόνο. Μια άλλη χρονιά 145 και το 2007 σε µια ηµέρα 124. ∆εν είναι κάτι πρωτόγνωρο.
Είχαν κάποια διαφορά αυτές οι πυρκαγιές µε τις προηγούµενες που προκάλεσαν µεγάλες καταστροφές;
Τα µέτωπα του 2007 εκδηλώθηκαν µε πολύ αυξηµένη ένταση ανέµων και υψηλές θερµοκρασίες. Ενώ τώρα, µέχρι χτες (σ.σ.: Πέµπτη) είχαµε 3-4 µποφόρ στην Αττική και την Εύβοια. Αν δηλαδή είχαµε 7 µποφόρ, τι θα γινόταν; Για την πυροσβεστική τα 2 µποφόρ αντιµετωπίζονται εύκολα. Ο εχθρός του πυροσβέστη και ο σύµµαχος της πυρκαγιάς είναι η ένταση του ανέµου. Οταν έχει αυξηµένη ένταση ανέµου πάνω από 6 µποφόρ δεν µπορεί να ελεγχθεί εύκολα.
Τι σηµαίνει κίνδυνος πυρκαγιάς κατηγορίας 4;
Οταν λέµε κατηγορία 4 δεν σηµαίνει ότι θα εκδηλωθούν πολλές πυρκαγιές, αλλά σηµαίνει ότι αν µια πυρκαγιά εκδηλωθεί και δεν αντιµετωπιστεί εγκαίρως θα λάβει µεγάλες διαστάσεις – ό,τι έγινε στη Βαρυµπόµπη δηλαδή.
Η φετινή χρονιά θεωρείται χρονιά-ρεκόρ όσον αφορά τα εναέρια µέσα που έχουµε στη διάθεσή µας;
Ναι, είναι πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία που έχουµε τόσο µεγάλο αριθµό µισθωµένων µέσων για αεροπυρόσβεση – 31. Αναλυτικά έχουµε φέτος από τα µισθωµένα, δέκα βαρέος τύπου, δώδεκα µεσαίου τύπου µε κάδο, έξι αεροσκάφη, τα µισά αµφίβια και τα άλλα τρία είναι σταθερής πληρώσεως, ένα αεροσκάφος Beriev και δύο ελικόπτερα µεσαίου τύπου µεταφοράς προσωπικού και αεροπυρόσβεσης. Εχουµε επίσης οκτώ CL-215, πέντε CL-415, 19 Petzetel, τρία Chinook του στρατού, δύο Super Puma και τρία BK της πυροσβεστικής. Αυτά όλα είναι κατανεµηµένα στις 25 βάσεις στην Ελλάδα. Αυτός είναι ο αριθµός, δεν σηµαίνει όµως ότι κάθε µέρα η διαθεσιµότητα είναι αυτή. Γιατί σήµερα µπορεί να κάνουν τα µισά συντήρηση. Κάθε µέρα βγαίνει µια διαταγή και ενηµερώνεται το επιχειρησιακό κέντρο της πυροσβεστικής από την αεροπορία ποια είναι η διαθεσιµότητα.
Τι έγινε φέτος µε την πρόληψη των πυρκαγιών;
Αυτό είναι το σηµαντικότερο για µένα. Η Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας εκδίδει, σύµφωνα µε το σχέδιο «Ξενοκράτης», γενικά σχέδια αντιµετώπισης όλων των κινδύνων. Εκδόθηκε λοιπόν το γενικό σχέδιο αντιµετώπισης δασικών πυρκαγιών µε τη συνθηµατική ονοµασία «Ιόλαος» τον ∆εκέµβριο του 2019 και ισχύει µέχρι σήµερα. Με αυτό το σχέδιο η Γενική Γραµµατεία απευθύνεται σε όλα τα υπουργεία, όλους τους φορείς και όλες τις υπηρεσίες που εµπλέκονται στην αντιµετώπιση δασικών πυρκαγιών. Σύµφωνα µε αυτό το σχέδιο, σε επίπεδο πρόληψης οι δήµοι και οι περιφέρειες είναι υποχρεωµένοι στην έναρξη της αντιπυρικής περιόδους να έχουν καθαρίσει τους χώρους αρµοδιότητάς τους. Είδαµε µε το Μάτι ότι πήγαν κατηγορούµενοι τρεις δήµαρχοι επειδή δεν είχαν κάνει καθαρισµό στην περιοχή τους. Φέτος η Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας εκδίδει µε την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου –δηλαδή µέσα Μαΐου– απόφαση που λέει ότι οι 18 περιοχές στην Αττική και άλλες όπως το Σέιχ Σου, η Ολυµπία κ.ά. κηρύσσονται σε κατάσταση ανάγκης για να καθαρίσουν τους χώρους αρµοδιότητάς τους µε δεδοµένο ότι τον Φεβρουάριο είχαµε το ακραίο καιρικό φαινόµενο «Μήδεια».
Με αυτή την απόφαση η Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας τι οµολογεί; Ερχεται κόντρα στον εαυτό της. Από τη µια βγάζει τον «Ιόλαο», που αναφέρει ότι στις 31 Απριλίου πρέπει να είστε όλοι έτοιµοι, και από την άλλη έρχεται και λέει ότι γι’ αυτές τις 18 περιοχές, επειδή δεν πρόλαβαν, τους δίνουµε χάρη ένα µήνα να µαζέψουν. Στον δε ∆ήµο ∆ιονύσου έληξε η διορία και τους έδωσαν παράταση άλλον ένα µήνα, µέχρι 17 Αυγούστου αν θυµάµαι καλά. ∆ηλαδή από 16 Ιουλίου που έληξε η πρώτη απόφαση του έδωσε άλλον ένα µήνα. Τι οµολογεί µε αυτό; Οτι η Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας, η οποία είναι αρµόδια για το τι πρέπει να κάνει ο καθένας, ενώ τους έχει πει ότι πρέπει να τελειώνουν µε τις αρµοδιότητες πρόληψης, στις 31 Απριλίου οµολογεί ότι ο µηχανισµός της Πολιτικής Προστασίας δεν είναι έτοιµος. Εκτός αυτού, είναι βασικό ότι δεν υπάρχει έλεγχος αν ο δήµος έχει προχωρήσει σε αυτές τις διαδικασίες πρόληψης.