Εδώ και λίγα χρόνια μια ομάδα νέων με καταγωγή και ισχυρούς δεσμούς με το χωριό Βαμβακού στη Λακωνία θέλησε να γράψει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία και την πορεία του τόπου, δημιουργώντας, το 2018, τον οργανισμό Vamvakou Revival, ο οποίος υλοποιεί την πρωτοβουλία Αναβίωσης της Βαμβακούς, έχοντας την ηθική και οικονομική υποστήριξη από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
‘Ένα μέλος της ομάδας αυτής, η Ελένη Μάμη, η οποία τόλμησε τη μετοίκηση πρωτεύουσα στη Βαμβακού -και μάλιστα είναι νέα μαμά- μιλάει στο Documento με αφορμή το Vamvakou Experience Festival που θα πραγματοποιηθεί στο χωριό (1-3/7) για τις προκλήσεις και τις χαρές που αντιμετωπίζει από αυτή την απόφαση ζωής.
To φεστιβάλ περιλαμβάνει πάνω από 20 δραστηριότητες: Stand-up comedy show με την Κατερίνα Βρανά, συναυλία με τους Gadjo Dilo, προγράμματα από το Γήπεδο Ζωής και τον Παναγιώτη Γιαννάκη, δραστηριότητες για παιδιά από το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ένα εργαστήριο σοκολάτας με τον pastry chef Χρήστο Βέργαδο, ιστορίες από την Ελληνική Ύπαιθρο μέσω podcasts από το Istorima, μια πολιτιστική εκδήλωση με τον Σταύρο Σπηλιάκο, αρωματοθεραπεία, κεραμική, ρομποτική και πολυάριθμα προγράμματα για μικρούς και μεγάλους…
-Πότε και τι πυροδότησε την απόφασή σου να μετοικήσεις από την Αθήνα στη Βαμβακού;
Το εγχείρημα της Αναβίωσης της Βαμβακούς είναι μια ιδέα που ξεκίνησε περίπου στο 2017 κι άρχισε να υλοποιείται από το 2019. Στην αρχή, ξεκίνησε ως μια ανάγκη να δούμε τη Βαμβακού να αναβιώνει, να γεμίζει κόσμο και αναζητούσαμε τρόπους ώστε κι εμείς οι ίδιοι να εγκατασταθούμε, να εργαστούμε και να ζήσουμε σε αυτόν τον τόπο που τόσο αγαπάμε. Βλέποντας την προοπτική για τη δημιουργία ενός νέου κεφαλαίου στην ιστορία του χωριού, αρχίσαμε να εργαζόμαστε με σκοπό να διαμορφώσουμε ένα πλάνο βιώσιμης ανάπτυξης του τόπου. Σε αυτό το πλαίσιο, το 2017 ήρθαμε σε επαφή με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και συναντηθήκαμε με τον Πρόεδρο του Ιδρύματος, Ανδρέα Δρακόπουλο, ο οποίος αγκάλιασε αυτή την ιδέα και μας έδωσε το κίνητρο να την κάνουμε ακόμα μεγαλύτερη και τη βοήθεια για να την πραγματοποιήσουμε.
Για μένα, η απόφαση μου να μετοικήσω στο χωριό είχε διττή αφορμή, αφενός μεν ένας από τους λόγους ήταν ο σύζυγος μου που είναι και εκείνος ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Vamvakou Revival και αφετέρου, ένα σημαντικό κίνητρο είναι το όραμα και η πρόκληση της όλης προσπάθειας και η ανάγκη μου για δημιουργία. Η αναβίωση ενός χωριού είναι ένα πρωτοποριακό εγχείρημα. Η δημιουργία και η συμμετοχή σε κάτι νέο, καινούργιο, διαφορετικό, σε μια νέα κοινότητα από μόνα τους αποτελούν σημαντικά κίνητρα για κάποιον. Εμείς συνηθίζουμε να λέμε πως το εγχείρημα αυτό είναι ένα «κοινωνικό πείραμα». Η Βαμβακού είναι ένας ανοιχτός δρόμος που προσπαθούμε να τρέξουμε.
Ένα χωριό που δοκιμάστηκε από την ιστορία, χτυπήθηκε από τη μετανάστευση και την οικονομική κρίση, ζητάει τώρα τη δική μας συμμετοχή για να γράψει μια νέα σελίδα. Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος μας δίνει όλα τα εφόδια και από εμάς εξαρτάται η επόμενη ημέρα που διαμορφώνεται μέσα από σκληρή προσπάθεια και πολλή δουλειά. Γιατί δεν είναι εύκολο να αναβιώσεις έναν τόπο, όσο ρομαντικό και ωραίο κι αν ακούγεται!
-Τι ήταν αυτό που άφησες πίσω και σου έλλειψε περισσότερο;
Η μαμά μου και οι φίλοι μου! Αυτά μου λείπουν περισσότερο από την Αθήνα.
-Αυτά τα χρόνια που ζεις στη Βαμβακού πως την έχεις δει να αλλάζει;
Ο τόπος έχει ήδη αρχίζει να ζωντανεύει, χιλιάδες επισκέπτες έχουν περάσει από το χωριό μέχρι σήμερα, γειτονιές του έχουν αναγεννηθεί και νέοι κάτοικοι έχουν ήδη επιστρέψει. Μάλιστα σήμερα διαμένουν περισσότεροι από 20 άνθρωποι εδώ. Πλέον, λειτουργεί όλον τον χρόνο το εστιατόριο-καφέ Βουρέικο, δύο νέοι ξενώνες, η Ρούγα της Βαμβακούς και ο Παραδοσιακός Ξενώνας Βαμβακούς, ενώ το σχολείο έχει ανακαινιστεί πλήρως και μετατραπεί σε ένα σύγχρονο και καινοτόμο τεχνολογικό κέντρο, το V.Lab (Vamvakou Technology Lab fully powered by SNF). Το σχολείο λειτουργεί και ως πολυχώρος, φιλοξενώντας πέραν από τεχνολογικά και επιστημονικά προγράμματα για παιδιά και ενηλίκους, πληθώρα άλλων εκπαιδευτικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων για μικρούς και μεγάλους, εργαστήρια, παιχνίδια, ανοιχτή δανειστική βιβλιοθήκη και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Οι κάτοικοι, οι επισκέπτες, αλλά και εμείς οι ίδιοι έχουμε τη δυνατότητα όλον τον χρόνο να παρακολουθούμε από συναυλίες κλασικής μουσικής, έως θεατρικές παραστάσεις και καλλιτεχνικά εργαστήρια. Οι Βαμβακίτικες αυτές εμπειρίες εμπλουτίζονται με οργανωμένες αθλητικές δραστηριότητες στο βουνό του Πάρνωνα, όπως πεζοπορία, ορεινή ποδηλασία με ηλεκτρικά ποδήλατα HAIBIKE με υποβοήθηση και περιήγηση με mini bus ή 4×4), σε ένα δίκτυο πεζοπορικών και ποδηλατικών διαδρομών.
Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Αναβίωσης γίνονται σημαντικά βήματα συνολικά στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής στους τομείς του τουρισμού, της αγροδιατροφής, του πολιτισμού, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Η Vamvakou Revival σε συνεργασία με τον οργανισμό «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά», έχοντας την υποστήριξη από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) υλοποιεί μια δράση ενίσχυσης της αγροδιατροφικής δραστηριότητας, στήριξης των τοπικών παραγωγών και κτηνοτρόφων, αλλά και περιφερειακής ανάπτυξης μέσα από στοχευμένες ενέργειες συμβουλευτικής και επιχειρηματικής υποστήριξης.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής πρόσφατα ιδρύθηκαν ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Βαμβακούς «Parnon Poèma» που θα λανσάρει τα πρώτα του προϊόντα μέσα στο καλοκαίρι και Γυναικείος Συνεταιρισμός Βαμβακούς «Βαμβακιά», ενώ προβλέπεται η δημιουργία και λειτουργία ενός πρατηρίου προϊόντων που θα μπορεί να λειτουργεί και ως ένα μικρό παντοπωλείο για τους κατοίκους. Επιπλέον σημαντική εξέλιξη για τον τόπο είναι ότι έχει δρομολογηθεί η δημιουργία μιας θερμοκοιτίδας επιχειρήσεων στο χωριό.
Το πιο συγκινητικό, πέραν των παραπάνω, είναι το αυξημένο ενδιαφέρον των επισκεπτών για την προσπάθεια μας, το ενδιαφέρον για το ενδεχόμενο μετεγκατάστασης στο χωριό, αλλά και η περηφάνια των Βαμβακιτών για τον τόπο τους που είναι πλέον ένας πόλος έλξης.
-Πόσοι είναι οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού;
Όταν ξεκινήσει το εγχείρημα της Αναβίωσης του χωριού και μετοικήσαμε οι πρώτοι νέοι κάτοικοι εδώ, στο χωριό ζούσαν 9 άτομα, οι περισσότεροι από τους οποίους μεγαλύτερης ηλικίας. Σήμερα, είμαστε πλέον 25 κάτοικοι όλον τον χρόνο, ο μέσος όρος ηλικίας έχει φυσικά πέσει και έχει γεννηθεί και μεγαλώνει και το πρώτο μωρό στο χωριό. Όμως, οι προσπάθειές μας εστιάζονται στην αύξηση των μόνιμων κατοίκων ή στην παράταση διαμονής στο χωριό των περιστασιακών κατοίκων του τόπου. Το χωριό το καλοκαίρι αποκτά περισσότερη ζωή, δεδομένου του ότι Βαμβακίτες έρχονται και παραθερίζουν εκεί. Ενώ, πολλοί είναι εκείνοι που μένουν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, μιας και έχουν πλέον δραστηριότητες να κάνουν.
-Με τι ασχολείσαι επαγγελματικά και ποια είναι τα κύρια επαγγέλματα που κάνουν οι κάτοικοι της Βαμβακούς;
Είμαι μία εκ των συνιδρυτών του οργανισμού Vamvakou Revival και εργάζομαι ως υπεύθυνη επικοινωνίας και μάρκετινγκ της πρωτοβουλίας.
-Τι επαγγελματικές προοπτικές υπάρχουν για κάποιον που θα σκεφτόταν να εγκατασταθεί στο χωρίο σας;
Για αρχή, αξίζει να διευκρινίσουμε ότι, πέρα από τις θέσεις εργασίας που ανοίγουν κατά καιρούς στον οργανισμό μας, όσοι σκέφτονται να μετεγκατασταθούν στη Βαμβακού είναι σημαντικό να φέρουν στις αποσκευές τους και τις δικές τους ιδέες, τα δικά τους όνειρα και τις δικές τους προτάσεις για τον τόπο μας. Άλλωστε, σκοπός τους εγχειρήματος είναι η δημιουργία μίας ευρύτερης οικογένειας και μίας νέας κοινωνίας, όπου χώρο θα έχουν όσοι το πιστεύουν και όσοι μπορούν να πολλαπλασιάσουν το όραμά μας.
Ως προς τους άξονες της δικής μας δράσης, η Vamvakou Revival καταπιάνεται με τον Τουρισμό, την Αγροδιατροφή, την Καινοτομία, τον Πολιτισμό κι ευρύτερα την Επιχειρηματικότητα, όπου και προκύπτουν συχνά αντίστοιχες ευκαιρίες απασχόλησης. Επιπλέον, σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι ο οργανισμός μας θα λειτουργήσει σύντομα και ως θερμοκοιτίδα επιχειρήσεων, με 5 επιχειρήσεις που θα δημιουργηθούν στο χωριό και 5 ακόμα στην ευρύτερη περιοχή. Οι σχετικές προσκλήσεις θα δημοσιοποιηθούν προσεχώς. Φυσικά, στο vamvakourevival.org μπορεί να βρει κανείς όλα τα δεδομένα και τα νεότερα που προκύπτουν στον άξονα της απασχόλησης.
-Πως είναι να είσαι νέα μαμά σε έναν μικρό τόπο; Τι πιστεύεις ότι θα προσφέρει στο παιδί σου ο τρόπος ζωής εκεί;
Η ύπαιθρος και η ζωή σε ένα μικρό χωριό κρύβει πολλές προκλήσεις, ιδίως όταν είσαι νέα μητέρα. Οι συχνές ερωτήσεις «και που θα πάει σχολείο;», «έχει άλλα παιδιά στο χωριό;» πάντα σε φέρνουν σε δύσκολη θέση και αυξάνουν το άγχος της νέας μαμάς. Η έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, η απόσταση από το αστικό κέντρο επιβαρύνουν λίγο την κατάσταση, αλλά επειδή η Σπάρτη είναι ιδιαίτερα κοντά, μέχρι σήμερα δεν έχω αντιμετωπίσει κάποιο σημαντικό πρόβλημα.
Παρόλα αυτά, οι μηδενικές αποστάσεις μέσα στο χωριό με έχουν βοηθήσει πολύ να κρατήσω μια ισορροπία μεταξύ δουλειάς και ανατροφής παιδιού. Ανά πάσα στιγμή μπορώ να είμαι πολύ γρήγορα από το γραφείο στο σπίτι για ότι χρειαστεί. Επίσης, η ελευθερία που σου δίνει το φυσικό περιβάλλον, η ποιότητα ζωής, ο καθαρός αέρας και τα χιλιάδες ερεθίσματα, χρώματα, ήχοι και μυρωδιές που μπορεί να έχει ένα μικρό παιδί σε έναν παρθένο τόπο, όπως η Βαμβακού είναι ένα ανεκτίμητο δώρο για τη σωστή ανάπτυξή του. Ο γιος μου εντυπωσιάζεται με τη βροχή και τα χρώματα των φυτών και παίζει με νερά και χώματα. Άλλωστε το λέει και το απόφθεγμα ότι «χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί».
-Είχατε την ευνοϊκή συγκυρία ο ιδρυτής του Ιδρύματος Νιάρχος, Σταύρος Νιάρχος να έχει καταγωγή επίσης από τη Βαμβακού και αυτό προφανώς συνέβαλε στην αμέριστη υποστήριξη εκ μέρους του Ιδρύματος προς το επιχείρημά σας. Εάν ωστόσο δεν υπάρχει αυτή η στήριξη από έναν ιδιωτικό φορέα, πόσο υλοποιήσιμο είναι για άλλους νέους που θέλουν -αλλά δεν τολμούν- να κάνουν αυτή την κίνηση;
Αρχικά, έχει νόημα να υπογραμμίσουμε ότι η εξασφάλιση της χρηματοδότησης του εγχειρήματος, μέσα από τη δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ήταν αναπόσπαστο μέρος στο ταξίδι μας. Η ομάδα μας εργαζόταν για περισσότερα από 2 χρόνια στο σχεδιασμό του project και η έγκριση της δωρεάς ήρθε ύστερα από πολλή προσπάθεια και δουλειά. Δεν μας χαρίστηκε κάτι. Αντιθέτως, το γεγονός ότι το εγχείρημα αφορά στον τόπο καταγωγής του ιδρυτή του ΙΣΝ, δημιουργεί ένα πρόσθετο βάρος στην «πλάτη» μας και μία ευθύνη που έχουμε αναλάβει με μεγάλο σεβασμό προς όλη την ομάδα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Φυσικά, δεν αρνούμαστε ότι η καταγωγή του Σταύρου Νιάρχου από τη Βαμβακού αποτέλεσε μια ευνοϊκή συγκυρία, αλλά τίποτα δεν θα είχε προχωρήσει αν δεν υπήρχε το όραμα, το οποίο μοιραστήκαμε με το ΙΣΝ, η συνεργασία μας μαζί του και η σκληρή και καθημερινή προσπάθεια για να πετύχουμε τους στόχους μας. Επομένως, η φιλοσοφία που διαμορφώσαμε και το δίδαγμα που πήραμε είναι ότι ο άνθρωπος όλα τα μπορεί. Άλλωστε, όπως συνηθίζουμε να λέμε, «αν δεν ήταν δύσκολο, δεν θα είχε νόημα».
-Οσο «ρομαντική» και εάν ακούγεται η διαβίωση στην επαρχία, για εμάς που μας κουράζουν οι ρυθμοί των μεγαλουπόλεων, ωστόσο υπάρχουν τυχόν δυσκολίες που αντιμετωπίζεις στην καθημερινότητά σου;
Η «ρομαντική» αυτή πλευρά έχει και «αγκάθια», καθώς κάποιες φορές οι απόσταση από αστικό κέντρο ή το γεγονός ότι μπορεί να είσαι μακριά από τους δικούς σου ανθρώπους ή ακόμα κι η ηρεμία του περιβάλλοντος φαίνονται ανυπέρβλητα εμπόδια. Η ζωή στο χωριό είναι μια πρόκληση από μόνη της. Υπάρχουν προβλήματα σε τέτοιες περιοχές, όπως η Βαμβακού, όμως μεριμνούμε για τη βελτίωση και συντήρηση δομών και υποδομών του χωριού. Όλα είναι θέμα αλλαγής τρόπου ζωής και σκέψης. Θέλει δύναμη και προσπάθεια για να διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες.
Αλλάζει ο τρόπος ζωής και η καθημερινότητα, καθώς εδώ δεν υπάρχουν καταστήματα, χρειάζεται καλύτερος προγραμματισμός για τις προμήθειες που γίνονται, η έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης είναι ένα μείον σε τέτοιου είδους περιοχές και οι καιρικές συνθήκες δυσκολεύουν λίγο την καθημερινότητα, γιατί τα υπάρχοντα σπίτια προορίζονταν για εξοχικά το καλοκαίρι και δεν έχουν επαρκείς εγκαταστάσεις θέρμανσης.
Παρά τις δυσκολίες, όμως, σημασία έχει η ποιότητα ζωής και ότι κάθε μέρα ασχολούμαστε με κάτι τόσο σημαντικό και δημιουργικό. Επιπλέον, είναι όμορφο να ανοίγεις το παράθυρο σου το πρωί και να είσαι μέσα σε ένα δάσος και να εργάζεσαι μέσα σε ένα ήσυχο και ήρεμο περιβάλλον, μακριά από το θόρυβο και την ένταση της πόλης. Όσο έντονη και δύσκολη και να είναι η δουλειά, η εικόνα του φυσικού περιβάλλοντος σε ηρεμεί και σου δίνει δύναμη για το επόμενο βήμα και στόχο.
-Διάβασα ότι το σχολείο του χωριού σταμάτησε τη λειτουργία του το 2008. Υπάρχει προοπτική να ανοίξει ξανά;
Σε πρώτο χρόνο, το σχολείο μας, η λειτουργία του οποίου σταμάτησε το 2008, ανακαινίστηκε και μετεξελίχθηκε σε ένα σύγχρονο κέντρο STEAM (Science Technology Engineering Arts Maths), όπου και υλοποιούνται προγράμματα Ρομποτικής, 3D εκτύπωσης και πολυάριθμων εργαστηρίων θετικών επιστημών, εκπαιδευτικά προγράμματα για μικρούς και μεγάλους, καθώς και πολιτιστικές εκδηλώσεις όλα τα Σαββατοκύριακα του χρόνου. Μάλιστα, αυτή την περίοδο διοργανώνουμε και το Vamvakou Sport Summer Camp, στο οποίο συμμετέχουν 80 παιδιά από τη Σπάρτη και την ευρύτερη περιοχή, τα οποία γεμίζουν δυνατά γέλια και φωνές το χωριό μας!
Σχετικά με την προοπτική της εκ νέου λειτουργίας του Σχολείου μας τις καθημερινές για μαθητές δημοτικού, θα λέγαμε ότι αυτό αποτελεί το «ρομαντικό πυρήνα» του εγχειρήματος μας, καθώς όραμα της Vamvakou Revival είναι να χτυπήσει ξανά το κουδούνι του Σχολείου, γεγονός που θα σημαίνει και τη μετεγκατάσταση ικανού αριθμού οικογενειών στο χωριό μας!
-Μίλησέ μας για το Vamvakou Experience Festival, τι θα βιώσει κάποιος που θα το επισκεφτεί και τι προσφέρει στο χωριό αυτός ο θεσμός.
Πολιτισμός, Αθλητισμός, Γαστρονομία, Εκπαίδευση, Φύση και ό,τι άλλο βάζει ο νους! Πάνω από 20 δραστηριότητες κι εκδηλώσεις περιμένουν το κοινό σε ένα Φεστιβάλ που θέτει στο επίκεντρο την Εμπειρία! Stand-up comedy show με την Κατερίνα Βρανά, συναυλία με τους Gadjo Dilo, προγράμματα από το Γήπεδο Ζωής και τον Παναγιώτη Γιαννάκη, δραστηριότητες για παιδιά από το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ένα εργαστήριο σοκολάτας με τον pastry chef Χρήστο Βέργαδο, ιστορίες από την Ελληνική Ύπαιθρο μέσω podcasts από το Istorima, μια πολιτιστική εκδήλωση με τον Σταύρο Σπηλιάκο, αρωματοθεραπεία, κεραμική, ρομποτική και πολυάριθμα προγράμματα για μικρούς και μεγάλους.
Μέσα από το Φεστιβάλ οι επισκέπτες θα γίνουν κοινωνοί του ανθρωποκεντρικού εγχειρήματος μας και είμαστε σίγουροι ότι θα δουν τη ζωή στη φύση με άλλα μάτια! Ραντεβού, λοιπόν, 01 – 03 Ιουλίου 2022, στην καρδιά του Πάρνωνα. Το Vamvakou Experience Festival διοργανώνει η Vamvakou Revival, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Αναβίωσης του χωριού, με αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και ελεύθερη είσοδο για όλους.
