Με άρθρο του στο πρακτορείο project-syndicate ο δημοσιογράφος, συγγραφέας και οικονομικός σύμβουλος Ανατόλι Καλέτσκι αναρωτιέται αν το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα στο Ηνωμένο Βασίλειο σημαίνει απομάκρυνση των Βρετανών από την «σκληρή ατζέντα» της Συντηρητικής πρωθυπουργού Τερέζα Μέι και αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα έχουν τη διορατικότητα και τη διάθεση να προσφέρουν μία συμφωνία για ειδική σχέση όμοια με εκείνη της Νορβηγίας.
«Μία σχέση της Ε.Ε. παρόμοια με εκείνη της Νορβηγίας είναι το μοναδικό μοντέλο που θα μπορούσε να προσελκύσει λαϊκή και πολιτική στήριξη στη Βρετανία, χωρίς να απειλεί τις αρχές της Ε.Ε. ή να προκαλεί σοβαρά οικονομικά κόστη και για τις δύο πλευρές» γράφει ο Καλέτσκι, ο οποίος ζει στο Λονδίνο. «Οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις γι’ αυτή την επιλογή υπάρχουν, υπό την μορφή του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ), ενός είδους προθάλαμου για την πλήρη ένταξη στην Ε.Ε., ο οποίος επί του παρόντος περιλαμβάνει τρεις μικρές αλλά ευημερούσες ευρωπαϊκές χώρες: την Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν», τονίζει.
Και οι τρεις αυτές χώρες επεξεργάζονταν, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, σοβαρά το ενδεχόμενο να ενταχθούν στην Ε.Ε. αλλά για διαφορετικούς λόγους επέλεξαν να διατηρήσουν μία ειδική σχέση, με την οποία επιτρέπεται να συμμετέχουν στην Ευρωπαϊκή Κοινή Αγορά χωρίς να χρειάζεται να είναι κράτη-μέλη.
«Για τις άλλες χώρες της Ε.Ε. μία διαπραγμάτευση για το Brexit που θα στηρίζεται στην ένταξη στην ΕΟΧ θα πρέπει να είναι απολύτως αποδεκτή, ακόμη και ευπρόσδεκτη. Η ένταξη στην ΕΟΧ δεν σημαίνει ότι οι Βρετανοί θα διαλέξουν ότι θέλουν από τα πλεονεκτήματα της Ε.Ε., τα οποία άλλες χώρες αρνήθηκαν να δεχθούν», σημειώνει ο Ανατόλι Καλέτσκι.
Και εξηγεί: «αυτό οφείλεται στο ότι η ιδιότητα του μέλους του ΕΟΧ είναι σαφώς κατώτερη από την πλήρη ένταξη στην Ε.Ε. Όμως εκτός από την αποδοχή της ελεύθερη μετακίνησης των ανθρώπων, τα κράτη-μέλη του ΕΟΧ πρέπει να ακολουθούν τους εμπορικούς κανόνες της Ε.Ε. και να δέχονται τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, χωρίς κανένα επίσημο ρόλο στη διαμόρφωση αυτών των κανόνων και τη λήψη αυτών των αποφάσεων».
Σύμφωνα με τον ρωσικής καταγωγής Βρετανό οικονομολόγο η κοινή γνώμη στο θέμα της μετανάστευσης θα είναι ο πιο σημαντικός καθοριστικός παράγοντας της ευρωπαϊκής πολιτικής του Λονδίνου τους επόμενους μήνες.
«Το απροσδόκητο αποτέλεσμα των εκλογών, ενισχυόμενο από ευρήματα των δημοσκοπήσεων, δείχνει ότι οι απόψεις της κοινής γνώμης για την ελεύθερη μετακίνηση των ανθρώπων έχουν λεπτές διαφορές και είναι λιγότερο αρνητικές σε σχέση με όσα υπέθεταν η ρητορική της Μέι και το μανιφέστο των Συντηρητικών», εκτιμά ο Καλέτσκι.
Όπως εξηγεί, οι Βρετανοί ψηφοφόροι στηρίζουν την ελεύθερη μετακίνηση αν παρουσιάζεται ως ένα κοινό δικαίωμα Ευρωπαίων και Βρετανών πολιτών, παρά ως μία αντιδημοκρατική επιβολή από ξένους γραφειοκράτες. Σε δημοσκόπηση του YouGov τον περασμένο Μάιο ρωτήθηκαν 1.875 Βρετανοί: «Πιστεύετε ότι η κυβέρνησή μας, διαπραγματευόμενη την αποχώρηση από την Ε.Ε., θα έπρεπε να προσφέρει στους Ευρωπαίους πολίτες το δικαίωμα να ταξιδεύουν, να εργάζονται, να σπουδάζουν ή να παίρνουν σύνταξη στη Βρετανία, με αντάλλαγμα και οι ευρωπαϊκές χώρες να δίνουν τα ίδια δικαιώματα στους Βρετανούς πολίτες;».
Το 62% των ερωτηθέντων απάντησε θετικά. Δεύτερη ήρθε η απάντηση «δεν ξέρω» σε ποσοστό 21% και τρίτο το «όχι» με μόλις 17%.
«Το συμπέρασμα είναι ότι μία νέα σχέση βασισμένη στο μοντέλο της ΕΟΧ, που θα επιτρέπει στη Βρετανία να διατηρεί τα περισσότερα από τα οφέλη της κοινής αγοράς παράλληλα με την ελεύθερη μετακίνηση των ανθρώπων, όχι μόνο θα είναι λιγότερο επώδυνη οικονομικά από ένα σκληρό Brexit, αλλά θα στηρίζεται από μία μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων», καταλήγει ο αρθρογράφος.