Η κυβέρνηση έμεινε στα λόγια και τις υποσχέσεις. Οι αποζημιώσεις αναζητούνται…
Ένας χρόνος συμπληρώνεται από τις πιο εφιαλτικές μέρες που έχει περάσει ο τόπος μας τις τελευταίες δεκαετίες. Από τις μεγαλύτερες πυρκαγιές που έχει ζήσει η χώρα, τις πιο καταστροφικές φωτιές που έχει βιώσει εδώ και πολλά χρόνια ολόκληρη η Ευρώπη. Και εκτός από τις επώδυνες συνέπειες της πύρινης λαίλαπας, οι Έβρίτες έχουν να αντιμετωπίσουν και την εγκληματική αδιαφορία – ανικανότητα της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Όχι μόνο δεν έχουν δοθεί ακόμη οι αποζημιώσεις στους πληγέντες, όχι μόνο δεν έχει αποκατασταθεί η παραγωγή και δεν έχει στηριχθεί η αγροκτηνοτροφική δραστηριότητα αλλά ακόμη και το περίφημο σχέδιο για την ανασυγκρότηση του Έβρου (που πολυδιαφήμισε η κυβέρνηση) παραμένει ακόμη… μια παρουσίαση.
Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε άλλο χρόνο. Πλέον, ο κόσμος του Έβρου κραυγάζει και απαιτεί να λάβει την προσοχή και τη στήριξη που του αρμόζει. Το περιβάλλον μας δέχθηκε ισχυρό πλήγμα. Η οικονομία μας βρίσκεται σε περιδίνηση. Η δράση οφείλει να είναι ΑΜΕΣΗ!
Η ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή
Η περιβαλλοντική καταστροφή που υπέστη η περιοχή μας δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή με μια απλή παρατήρηση. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πυρκαγιά, από άποψη έκτασης, που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, τις τελευταίες δεκαετίες. Η συνολική έκταση που κατέκαψε η πυρκαγιά, η οποία προέκυψε από τη συνένωση των πυρκαγιών σε Αλεξανδρούπολη και Δαδιά, αγγίζει τα 961.133,65 στρέμματα (Πόρισμα ΓΕΩΤΕΕ) εκ των οποίων, το 86,6% (832.844,42 στρ.) είναι δασική. Από την πυρκαγιά έχει επηρεαστεί έντονα το Εθνικό Πάρκο Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου, στο οποίο ένα μικρό ποσοστό της καμμένης έκτασης είναι διπλοκαμμένο, καθώς είχε πληγεί και από την πυρκαγιά του 2022, με συνέπεια να απαιτείται η τεχνητή αναδάσωσή του. Επίσης επηρεάστηκαν σχεδόν όλες οι περιοχές Natura του Έβρου που αποτελούν ένα ενιαίο πολύ σημαντικό φυσικό οικοσύστημα. Η εικόνα είναι τραγική, η καταγραφή της τρομακτική.
Το δεδομένο είναι πως το αποτέλεσμα της πυρκαγιάς στο περιβάλλον έχει πολλές προεκτάσεις πέραν της επίδρασης στη βιοποικιλότητα, που αφορούν στην αύξηση του κινδύνου πλημμυρών και της διάβρωσης των εδαφών, στην υποβάθμιση του τοπίου και της ελκυστικότητάς του, την υποβάθμιση του οικονομικού αποτυπώματος στην περιοχή.
Και έχει ήδη χαθεί κρίσιμος χρόνος.
Η ανάγκη να προχωρήσουν άμεσα παρεμβάσεις πρόληψης και αποκατάστασης, με επίκεντρο την αντιπλημμυρική και αντιδιαβρωτική προστασία, την αποκατάσταση κατεστραμμένων από την πυρκαγιά υποδομών, αλλά και τη θωράκιση της καμμένης περιοχής και της υπόλοιπης δασικής έκτασης, είναι πλέον ανυπέρβλητη.
Οι καταστροφικές οικονομικές συνέπειες
Το μεγαλύτερο ποσοστό της οικονομίας του Έβρου κινείται γύρω από την πρωτογενή παραγωγή, καθώς με αυτή ασχολείται το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό του ενεργού πληθυσμού, ενώ άμεση σχέση και εξάρτηση έχει και μεγάλο μέρος του τομέα της μεταποίησης και του τουρισμού. Το πλήγμα που δέχθηκε η αγροτική και κτηνοτροφική οικονομία του νομού είναι καταφανέστατη πλέον και, ένα χρόνο μετά, έχει επηρεάσει το σύνολο της οικονομικής ζωής της περιοχής μας.
Τα στοιχεία που αποκάλυψε η επίσημη καταγραφή είναι ενδεικτικά για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι Εβρίτες. Τα σημαντικότερα δείχνουν πως:
- Η ελαιοκαλλιέργεια έχει υποστεί τεράστιο πλήγμα από τις πυρκαγιές, καθώς εκτιμάται ότι έχουν καταστραφεί ολοσχερώς περίπου το 30% των δένδρων.
- Χάθηκαν πάνω από 4.000 ζώα, κυρίως αιγοπρόβατα και βοοειδή, ενώ καταστροφική επίπτωση θα προκαλέσει η καταστροφή κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων και η απώλεια βοσκοτόπων λόγω των περιορισμών βόσκησης στις καμμένες εκτάσεις.
- Ανυπολόγιστο είναι το «χτύπημα» που δέχθηκε ο τομέας της μελισσοκομίας. Υπολογίζεται πως καταστράφηκαν πάνω 1.200 κυψέλες ενώ και τα εναπομείναντα μελίσσια θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα στην παραγωγή τους λόγω απώλειας σημαντικού ζωτικού χώρου και την αδυναμία εξασφάλισης τροφής.
- Τεράστιο πρόβλημα δημιουργήθηκε στον τομέα της δασοπονίας (δασοκομία, υλοτομία) καθώς οι πυρκαγιές άφησαν έντονο αρνητικό αποτύπωμα στο δασικό οικοσύστημα με το 47% των πυρόπληκτων εκτάσεων να είναι δασικές.
Απουσία της κυβέρνησης σε αποκατάσταση και σχεδιασμό
Οι κυβερνητικές εξαγγελίες για αποζημιώσεις και αποκατάσταση των καταστροφών ήταν, ως συνήθως, μεγαλόστομες, «πλούσιες» και αισιόδοξες. Τις πρώτες μέρες, υπό το βάρος των τεράστιων απωλειών σε ζωές, του περιβαλλοντικού κεφαλαίου που χάθηκε και των ευθυνών για την αδυναμία του κρατικού μηχανισμού να προστατεύσει το πολύτιμο δάσος της Δαδιάς, οι κυβερνητικοί παράγοντες έταζαν ό,τι μπορούσαν να σκεφτούν. Αλλά και όταν ήρθε η ώρα να γίνουν πιο συγκεκριμένες οι εξαγγελίες, η κυβέρνηση στα λόγια ήταν πολύ γενναιόδωρη.
Στις αρχές Νοεμβρίου του 2023, ο αρμόδιος υπουργός, Λευτέρης Αυγενάκης, παρουσίασε ένα «εμπλουτισμένο» σχέδιο για την αποκατάσταση και ενίσχυση της τοπικής παραγωγής μας, που θεωρητικά θα λειτουργούσε ευεργετικά για όλη την περιοχή. Συγκεκριμένα, αφού παρέθεσε τα στοιχεία που έδειχναν πως στην περιφερειακή ενότητα του Έβρου υπεβλήθησαν συνολικά 1.133 δηλώσεις για 67.589 στρέμματα που κάηκαν -κυρίως ελαιόδεντρα και αμπέλια- και 25 δηλώσεις για την απώλεια 6.658 ζώων και 1.700 κυψελών…
- Διαβεβαίωσε πως «η αποκατάσταση των ζημιών της πυρκαγιάς του Έβρου θα εξομοιωθεί με εκείνη από την πλημμύρα στη Θεσσαλία»
- Δεσμεύθηκε για την ένταξη όλων των επιλαχόντων του Έβρου στα Σχέδια Βελτίωσης του 2023, (αφορούσε160 αρχικώς υποβληθείσες επενδύσεις δημόσιας δαπάνης 12.357.712 ευρώ, ήτοι πρόσθετες πιστώσεις 6.000.000 ευρώ) καθώς και ότι θα εξασφαλιστεί το ακατάσχετο των αποζημιώσεων και των ενισχύσεων.
- Διαβεβαίωσε πως οι βασικές τιμές αποζημιώσεων στην απώλεια ζωικού κεφαλαίου θα είναι ίδιες με αυτές της Θεσσαλίας (για τις καταστροφές από τις πλημμύρες), υπογραμμίζοντας πως και στον Έβρο θα εφαρμοστεί το Μέτρο 5.2, για τη δωρεάν (κάλυψη 100%) αντικατάσταση ζωικού κεφαλαίου και δωρεάν ανακατασκευή στάβλων και κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, που λειτουργούσαν με άδεια.
- Υποσχέθηκε ότι οι πληγέντες μελισσοκόμοι θα συμμετέχουν στις δράσεις του τομεακού Μελισσοκομικού Προγράμματος, για αντικατάσταση κυψελών, προμήθεια κινητών βάσεων και οικονομική ενίσχυση.
Όταν, βέβαια, τον Μάρτιο του 2024 (8 μήνες μετά την πυρκαγιά!), οι αγρότες και κτηνοτρόφοι πήραν την πρώτη «προκαταβολή» για τις αποζημιώσεις τους (σε δόσεις), τότε έγινε σε όλους αντιληπτό ότι οι «γενναιόδωρες» διαβεβαιώσεις είχαν μετατραπεί τελικά σε επιχορήγηση που αφορούσε στο 70% της αρχικά εκτιμηθείσας απώλειας!
Ενδεικτική, μάλιστα, για την «ταχύτητα» με την οποία φτάνουν αυτές οι «προκαταβολές» στα χέρια των πληγέντων είναι η συζήτηση που έγινε στη Βουλή, στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, στο τέλος Ιουνίου 2024, από όπου προέκυψε ότι ακόμη και αυτή η μικρή προκαταβολή δεν έχει φτάσει σε όλους τους δικαιούχους (για παράδειγμα, μόλις σε 560 από τους 751 ελαιοπαραγωγούς που είχαν υποβάλει σχετική αίτηση). Αλλά και στις αρχές Αυγούστου, όταν το Ταμείο Αρωγής και ο ΕΛΓΑ εκταμίευσαν ένα μέρος των αποζημιώσεων για τους δικαιούχους της Θεσσαλίας, οι πληγέντες του Έβρου δεν συμπεριελήφθησαν, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ακόμη και σήμερα, έναν χρόνο μετά την καταστροφή, αγρότες και κτηνοτρόφοι του Έβρου που δεν έχουν λάβει ούτε ένα ευρώ αποζημίωσης!
Το «Διάζωμα» και η Εύβοια
Όσον αφορά το συνολικό σχέδιο ανασυγκρότησης του Έβρου, αυτό ανατέθηκε στο Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ», υπό την επίβλεψη του Σταύρου Μπένου, που έχει αναλάβει και το σχέδιο αποκατάστασης της Βόρειας Εύβοιας. Μόνο που το παράδειγμα της Εύβοιας, που μας επικαλούνται, έχει αστερίσκους, που χρήζουν απαντήσεων και διευκρινίσεων. Όπως για παράδειγμα το στοιχείο που έχει δημοσιευθεί ότι μόλις 9.382 είναι τα καμμένα στρέμματα της Βόρειας Εύβοιας που μπαίνουν σε πρόγραμμα αναδάσωσης (από τα 340.000 στρέμματα, που κάηκαν τον Αύγουστο του 2021). Όλοι θυμόμαστε τον Κυριάκο Μητσοτάκη μαζί με την «συγγνώμη» του προς τους κάτοικους της Εύβοιας να δεσμεύεται πως «θα εκδοθεί Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου προκειμένου να επιταχυνθεί η αναδάσωση, κάτι που είναι διασφαλισμένο από το Σύνταγμα», ωστόσο αργότερα είδαμε πως στη δασική περιοχή «ξεφύτρωσε» δρόμος, που κόστισε 230 εκατομμύρια ευρώ, περίπου το 60% του συνολικού προϋπολογισμού (389 εκ.) που διατέθηκε για την αποκατάσταση της περιοχής!
Αν στα παραπάνω, προσθέσουμε και τις συνεχείς διαμαρτυρίες των κατοίκων και αγροτών-κτηνοτρόφων-επαγγελματιών για τις τεράστιες καθυστερήσεις στις αποζημιώσεις και τη μεγάλη απόκλιση αυτών από όσα τους είχαν υποσχεθεί, τότε σίγουρα το υπόδειγμα είναι λάθος και πρέπει να αλλάξουμε λογική, αμέσως.
Ανασυγκρότηση ΤΩΡΑ!
Ο Έβρος απαιτεί ένα πλήρες σχέδιο ανασυγκρότησης. Αφετηρία ενός τέτοιου σχεδίου δεν μπορεί να μην είναι η άμεση αποπληρωμή των αποζημιώσεων, η στήριξη των πληγέντων και η αποκατάσταση της παραγωγής. Μόνον έτσι μπορούμε να μιλήσουμε για ένα ρεαλιστικό πλάνο ανασυγκρότησης, που θα βάλει την περιοχή σε τροχιά ανάπτυξης.
Να στοχεύσουμε στην αναδιαμόρφωση του πρωτογενή τομέα και στη δημιουργία ενός σύγχρονου παραγωγικού μοντέλου, σε συνδυασμό με ένα σύγχρονο δίκτυο υποδομών.
Να δημιουργήσουμε στον Έβρο ένα δυναμικό οικοσύστημα κοινωνικής, πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξης.
Συνεχίζεται…
(*) Η Κατερίνα Μπέρδου είναι πολιτεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία στον Νομό Έβρου, δικηγόρος