Ανατρέχουμε στα σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν τον πολιτισμό τη χρονιά που έφυγε.
01) «Βιαστής είναι»
Η απόφαση του δικαστηρίου να αφεθεί ελεύθερος ο Δημήτρης Λιγνάδης μέχρι το εφετείο – παρόλο που πρωτόδικα κρίθηκε ένοχος για βιασμούς δύο ανηλίκων και δεν του αναγνωρίστηκε κανένα ελαφρυντικό– προκάλεσε το κοινό περί δικαίου αίσθημα. Η δίκη σημαδεύτηκε και από τη ρατσιστική και ομοφοβική ρητορική του συνηγόρου υπεράσπισης Αλέξη Κούγια και τη στοχοποίηση των θυμάτων. Η ιστορία πάντως έγραψε: «Βιαστής είναι». Και το πανό με αυτήν τη φράση άνοιξε διάπλατα στην Επίδαυρο και το είδαμε σε πολλούς θεατρικούς και συναυλιακούς χώρους το περασμένο καλοκαίρι.
02) «Κλεμμένα είναι»
Το επικοινωνιακό χαρτί που έπαιξε την προηγούμενη χρονιά η κυβέρνηση Μητσοτάκη και δη το υπουργείο Πολιτισμού, η περιβόητη επιστροφή των 161 έργων κυκλαδικού πολιτισμού, αποδείχτηκε φιάσκο. Τα έργα που βρίσκονταν στην ιδιωτική συλλογή του συλλέκτη Λέοναρντ Στερν στη Νέα Υόρκη (κάποια από αυτά ως μπιμπελό στο σαλόνι του) αναγνωρίστηκαν ύστερα από ειδική συμφωνία ως ιδιοκτησία του ελληνικού κράτους αλλά έθεσαν θέματα νομιμοποίησης αρχαιοκαπηλίας. Ηδη από την πρώτη στιγμή ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων έκανε λόγο για προϊόντα λαθρανασκαφών από την Ελλάδα. Στη συνέχεια ο αρχαιολόγος δρ Χρήστος Τσιρογιάννης και ο δημοσιογράφος Νικόλας Ζηργάνος απέδειξαν μέσω τεκμηρίων –από το αρχείο του καταδικασθέντα αρχαιοκάπηλου Τζιανφράνκο Μπεκίνα– ότι συγκεκριμένα ειδώλια είναι προϊόντα αρχαιοκαπηλίας, ενώ ο καθηγητής Αρχαιολογίας Χρίστος Ντούμας υποστήριξε ότι μέρος της συλλογής είναι κίβδηλο. Η ελληνική κυβέρνηση δεν πραγματοποίησε κανέναν έλεγχο για την προέλευση και τον τρόπο απόκτησης των αρχαιοτήτων και έχει παραιτηθεί από κάθε ένδικη διεκδίκηση για επαναπατρισμό, γεγονός που αντίκειται στον αρχαιολογικό νόμο. Αντιθέτως, νομιμοποίησε ιδιωτική συλλογή προκειμένου να εκτεθεί σε ιδιωτικό μουσείο στη Νέα Υόρκη (Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης) και σε ιδιωτικό μουσείο στην Ελλάδα (Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης). «Κλεμμένα είναι»: η ατάκα της χρονιάς που μας πέρασε.
03) «Αν δεν μου κάτσεις, δεν θα περάσεις»
Μια ακόμη πολύκροτη δίκη της χρονιάς που πέρασε, του Πέτρου Φιλιππίδη, ο οποίος είναι ελεύθερος με περιοριστικούς όρους, αφού σύμφωνα με την πρόταση της εισαγγελέα ο κατηγορούμενος για ένα βιασμό κατ’ εξακολούθηση και δύο απόπειρες βιασμού δεν θεωρείται επικίνδυνος για διάπραξη νέων αδικημάτων και οι συνεργάτιδές του είναι «υποψιασμένες» (!) για όσα του καταλογίζονται. Η πρόσφατη κατάθεση της Λένας Δροσάκη ως μάρτυρα κατηγορίας στο δικαστήριο ήταν συγκλονιστική. «Καθόμουν στα σκαλιά του θεάτρου, τον είδα μπροστά μου και μου είπε: “Αν δεν μου κάτσεις, δεν θα περάσεις”». Η δίκη βρίσκεται σε εξέλιξη.
04) Ο Θανάσης της αλληλεγγύης
Οταν κατά τη διάρκεια συναυλίας του στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ τον Σεπτέμβριο ξεκίνησε αδικαιολόγητη χρήση χημικών από τα ΜΑΤ ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου και η μπάντα του παρέμειναν στη σκηνή και συνέχισαν τη συναυλία. Ο «ακριβός» μας Θανάσης των απανωτών sold out στο Κατράκειο τον Ιούλιο και το Θέατρο Βράχων τον Σεπτέμβριο, ο Θανάσης που παίρνει θέση για όλους τους φτωχοδιάβολους σαν τον Μιχαηλίδη και τον Καλαϊτζή ή μετανάστες και πρόσφυγες και μιλάει για την τοξικότητα και την ταξικότητα στη Δικαιοσύνη, που, όπως έχει πει ο ίδιος, ρίχνει στα μαλακά συστημικούς τύπους όπως ο Λιγνάδης, ο δολοφόνος του Ζακ ή του Γρηγορόπουλου. Οι συναυλίες του έχουν πρόσημο. Οχι πολιτικό. Εχουν πρόσημο αλληλεγγύης και συντροφικότητας. Νιώθεις ότι το καπάκι της χύτρας είναι έτοιμο να πεταχτεί.
05) Ταφόπλακα στην αναγνώριση πτυχίου
Η φετινή χρονιά κλείνει με τις μεγάλες κινητοποιήσεις των ανθρώπων του πολιτισμού για το προεδρικό διάταγμα που εξισώνει τα πτυχία των καλλιτεχνικών σχολών με το απολυτήριο λυκείου. Οι πολύχρονες και επίπονες σπουδές δεν φαίνεται να συγκινούν τη Νίκη Κεραμέως και τον Μάκη Βορίδη. Ούτε τα επαγγελματικά και εργασιακά δικαιώματα. Για μας ηθοποιός σημαίνει φως. Για την κυβέρνηση σημαίνει μάλλον… μπίζνες με τα ιδιωτικά ιδρύματα και τα κολέγια.
06) Μποφίλιου και ξερό ψωμί
Είναι η πιο δημοφιλής τραγουδίστρια της γενιάς της και τα έχει όλα. Ταλέντο, ομορφιά, στιλ και άποψη. Το «δυστύχημα» όμως στην περίπτωσή της είναι ότι έχει αριστερή άποψη. Και τη λέει με θάρρος, χωρίς να υπολογίζει το κόστος ή να θέλει να γίνεται αρεστή. Γι’ αυτό και κάθε τρεις και λίγο τα τρολ πιάνουν «δουλειά». Δολοφονία χαρακτήρα λέγεται. Τη μια γίνεται στόχος για μια δήλωσή της (συνήθως αλληλέγγυα), την άλλη για τα ωραία ρούχα που διαφημίζει στο Λονδίνο. Η Μποφίλιου ενοχλεί. Την απάντηση όμως τη δίνει το κοινό της. Την αγαπά τόσο για τη στάση ζωής της όσο και για την απίστευτη φωνή της.
07) Η μικρή οθόνη μίλησε ελληνικά
Υστερα από πάνω από δέκα χρόνια τουρκικών σειρών και αφού είχε προηγηθεί μπαράζ μεξικανικών σίριαλ, επιτέλους η ελληνική μυθοπλασία πήρε εκδίκηση. Με έναν πολύτιμο οικονομικό σύμμαχο στο πλευρό τους, το ΕΚΟΜΕ, τα τελευταία χρόνια οι ελληνικές παραγωγές κατέκλυσαν την τηλεόραση με εξαιρετικές σειρές, σκηνοθέτες συχνά από τον χώρο του κινηματογράφου και θεατρικούς ηθοποιούς. Εν αρχή ήταν οι «Αγριες μέλισσες» που έδωσαν ποιοτικό στίγμα στη μικρή οθόνη. Φέτος όμως έχουμε πολλές καλές σειρές: «Αυτή η νύχτα μένει», «Νούμερα», «Κάνε ότι κοιμάσαι», «Μαέστρο» κ.ά. και πολλές που συνεχίζονται από προηγούμενες χρονιές.
08) Απαιχτοι «Παίκτες»
Ο Γιώργος Κουτλής έστησε μια παράσταση που αιχμαλωτίζει από το πρώτο λεπτό και δεν σε αφήνει σε ησυχία για τα επόμενα 120. Το κλασικό –και πιο ξέφρενο– έργο του Ρώσου συγγραφέα Νικολάι Γκόγκολ «Οι παίκτες», γραμμένο το 1840, κατάφερε αλλεπάλληλα sold out στην Αθήνα του 2022 εξαιτίας τόσο του καταπληκτικού καστ (Γ. Νιάρρος, Β. Μαγουλιώτης, Η. Μουλάς, Α. Χρυσανθόπουλος, Γ. Τζαβάρας, Γ. Μπουκαούρης, Θ. Πάνου) όσο και της σύγχρονης, σχεδόν κινηματογραφικής σκηνοθεσίας του. Ο Κουτλής σεβόμενος το κλασικό κείμενο το ενσωμάτωσε στη σύγχρονη πραγματικότητα και το αποτέλεσμα ήταν ευφυές, γεμάτο ενέργεια, παιχνιδιάρικο και «κουρδισμένο» στην εντέλεια.
09) Ενας αναρχικός που έγινε viral
Ο «Τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού» σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα ήταν και εξακολουθεί να είναι talk of the town. O Πάνος Βλάχος στα καλύτερά του ήταν η αποκάλυψη της χρονιάς. Οι στίχοι των τραγουδιών του στάθηκαν αντάξια δίπλα στο κείμενο του Φο, ενώ τροποποιούνταν κάθε φορά ανάλογα με την επικαιρότητα. Ζήσαμε την ευτυχή στιγμή που το θέατρο ξεπέρασε τα όρια της σκηνής και «βγήκε» στην κοινωνία: οι στίχοι του Βλάχου έγιναν viral και μετατράπηκαν σε statement κατά της διαφθοράς, του σεξισμού, των γυναικοκτονιών, των σκανδάλων.
10) Το Νόμπελ που δίχασε
Το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας που απονεμήθηκε στην Ανί Ερνό άνοιξε μεγάλο κύκλο συζητήσεων σχετικά με τον θεσμό και τον τρόπο που τα τελευταία χρόνια απονέμονται τα βραβεία. Οι μνήμες της Ερνό από τα πρώτα χρόνια της ζωής της τη δεκαετία του 1940 σε ένα μικρό χωριό της Νορμανδίας, οι προσπάθειες των γονιών της για κοινωνική ανέλιξη αλλά και οι μετέπειτα εμπειρίες της ζωής της είναι τα θέματα των συχνά ολιγοσέλιδων βιβλίων της, στα οποία κατά βάση εστιάζει στις ανισότητες σε κάθε έκφανση της ζωής. Πολλοί θεώρησαν τη βράβευσή της δίκαιη, ωστόσο αρκετοί έκαναν λόγο για πολιτική κίνηση πίσω από τα βραβεία (είχε προβληθεί η ταινία «Το γεγονός» με θέμα τις παράνομες εκτρώσεις, που βασίζεται σε νουβέλα της και βραβεύτηκε με Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας), ενώ κάποιοι όχι μόνο δεν θεωρούν σπουδαίο το έργο της αλλά τη χαρακτηρίζουν προχειρογράφο. Σε κάθε περίπτωση, ήταν ένα Νόμπελ που δίχασε.
11) Η μεγάλη επιστροφή του Κόρμακ ΜακΚάρθι
Εδώ και τέσσερις δεκαετίες όλοι περίμεναν το magnum opus του Κόρμακ ΜακΚάρθι. Τόσο απασχολούσε τον ίδιο το ζήτημα αυτό ώστε είχε καλέσει τον Αγγλο κριτικό Χάρολντ Μπλουμ για να το συζητήσουν από κοντά. Στα 89 του χρόνια ο Αμερικανός συγγραφέας επιστρέφει και μας τινάζει το μυαλό στον αέρα με ένα αριστουργηματικό δίπτυχο: τον «Επιβάτη» και το «Stella Maris», τα οποία κυκλοφόρησαν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg ταυτόχρονα με τις αμερικανικές εκδόσεις. Πρόκειται για δύο έργα που διαβάζονται μαζί αλλά και αυτόνομα και συνδυάζουν την πολυεπίπεδη πλοκή με τον φιλοσοφικό στοχασμό και την ευρεία ματιά πάνω στα ιστορικά ζητήματα του περασμένου αιώνα καθώς και στις αέναες αναζητήσεις που αφορούν την ανθρώπινη κατάσταση.
12) Το καπνογόνο που άναψε φωτιές
Η έκρηξη και τα «γαλλικά» του Μπρους Ντίκινσον στην αρχή του «The number of the beast» όταν τον έπνιξε ο καπνός ενός από τα δεκάδες καπνογόνα έγραψαν το πρόωρο τέλος μιας ονειρεμένης, όπως εξελισσόταν μέχρι εκείνο το σημείο, βραδιάς (16 Ιουλίου, ΟΑΚΑ), με το υπόλοιπο να μετατρέπεται σε τυπική διαδικασία. Οι περίπου 40.000 οπαδοί των Iron Maiden συνέρρευσαν από κάθε γωνιά της Ελλάδας έχοντας βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη αλλά δεν αποζημιώθηκαν στο ακέραιο, αφού κάποιοι είχαν αποφασίσει ότι δεν θα γύριζαν σπίτι τους χωρίς να ανάψουν μέχρι και το τελευταίο καπνογόνο που κουβάλησαν.
13) Η πλατεία Νερού πλημμύρισε μουσική
Μπορεί η πρώτη «καληνύχτα» στο Release Athens 2022 να ακούστηκε σοκαριστικά νωρίς, προτού καλά καλά οι Bauhaus κλείσουν 50 λεπτά επί σκηνής, η συνέχεια του φεστιβάλ όμως ήταν αντάξια των ονομάτων που φιλοξενήθηκαν. Είδαμε τον Νικ Κέιβ να δίνει μια ακόμη ανατριχιαστική παράσταση, τον Παυλίδη και τον Αγγελάκα να μας θυμίζουν ότι «η ζώσα μνήμη ξέρει να χορεύει», την LP να μας κάνει να αναρωτιόμαστε γιατί δεν ήταν εκείνη headliner στη θέση των «ναι μεν, αλλά» London Grammar. Ταξιδέψαμε στον ονειρικό κόσμο των Pet Shop Boys που μαζί με τους Thievery Corporation έστησαν ένα συναισθηματικά φορτισμένο και οπτικοακουστικά άρτιο πάρτι. Παρατηρήσαμε ανυποψίαστους να στρέφουν εντυπωσιασμένοι το βλέμμα τους στους Sleaford Mods τη βραδιά που ο βραχνιασμένος Ιγκι Ποπ δεν δίστασε να φτύσει τη θνητότητά του στα μούτρα. Οπως ακριβώς έκανε και ο συγκινητικός Ρομπ Χάλφορντ τη βραδιά που οι Judas Priest ξετύλιξαν 50 χρόνια μεταλλικής ιστορίας. Και είδαμε το φεστιβάλ που μέτρησε δώδεκα μέρες, 55 συγκροτήματα και περισσότερες από 100 ώρες μουσικής να ολοκληρώνεται όπως ακριβώς του άξιζε: εκκωφαντικά! Με τους Slipknot να μετατρέπουν την κατάμεστη πλατεία Νερού σε απέραντο moshpit.
14) Σπίρτο αναμμένο 20 χρόνια μετά
Γιάννης Νιάρρος και Αλέξανδρος Λιβιτσάνος (μουσική, στίχοι, ενορχήστρωση), Γιάννης Οικονομίδης στο λιμπρέτο (μαζί με τον Δώρη Αυγερινόπουλο) και φυσικά Γιάννης Αναστασάκης στον ρόλο του πάτερ φαμίλια –κορυφαίος
του χορού της τραγωδίας της σύγχρονης μικροαστικής ελληνικής οικογένειας– κατάφεραν να μας κάνουν να μιλάμε για μια από τις πιο ανατρεπτικές και τολμηρές παραστάσεις που είδαμε τα τελευταία χρόνια. Αν η ταινία του Οικονομίδη πριν από είκοσι χρόνια ήταν γροθιά στο υπογάστριο, τώρα το μιούζικαλ «Σπιρτόκουτο» μας έβγαλε και τη γλώσσα δίνοντάς μας μια γερή δόση καλλιτεχνικής αυθάδειας.
15) Χρυσός Φοίνικας στη Χιλιαδού
Να είναι καλά ο νόμος 4487 του 2017 με την ίδρυση του ΕΚΟΜΕ και τη θέσπιση του επενδυτικού κινήτρου cash rebate, δηλαδή επιστροφής φόρου, καθώς οι ξένες παραγωγές έρχονται η μια μετά την άλλη στη χώρα μας. Και μια από αυτές –ελληνική συμπαραγωγή της Heretic–, «Το τρίγωνο της θλίψης» του Ρούμπεν Εστλουντ που γυρίστηκε και στη Χιλιαδού της Εύβοιας, κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών. H πανέμορφη παραλία της Εύβοιας είναι υποψήφια για το βραβείο Καλύτερης Ευρωπαϊκής Κινηματογραφικής Τοποθεσίας 2022.
16) Συναυλία ειρήνης… πεδίο μαχών
Τα νεοφιλελεύθερα τρολ προσπάθησαν συντονισμένα και με πείσμα να λασπολογήσουν τη συναυλία ειρήνης για την Ουκρανία που πραγματοποιήθηκε στα Προπύλαια με καλλιτέχνες πρώτης γραμμής: Νταλάρας, Μητσιάς, Τσανακλίδου, Νικολακοπούλου, Μποφίλου, Δεληβοριάς κ.ά. Τι κι αν ο φορέας διοργάνωσης, η Αλληλεγγύη για Ολους, είχε βγάλει ανακοίνωση που καταδίκαζε τη ρωσική εισβολή. Οχι, ήθελαν και… πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων. Το μόνο που κατάφεραν ήταν να ζήσουμε μια τεράστια αντιπολεμική συναυλία που εξελίχθηκε σε αντικυβερνητικό γεγονός.
17) Ελληνικό Χόλιγουντ με άδεια ταμεία
Για τρεις ημέρες κατέβασε ρολά η πλατφόρμα του Πληροφοριακού Συστήματος Κρατικών Ενισχύσεων για την ενίσχυση οπτικοακουστικών έργων του ΕΚΟΜΕ. Ο σχεδιασμός ήταν να παγώσει για ενάμιση μήνα, αλλά η οργισμένη αντίδραση των παραγωγών έκανε το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής και τον πρόεδρο του ΕΚΟΜΕ να τρέχουν και να δίνεται… νύχτα η εντολή να επαναλειτουργήσει η πλατφόρμα. Το πρόβλημα όμως είναι ότι αφού τελείωσαν τα 75 εκατ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων που είχε εξασφαλίσει η προηγούμενη κυβέρνηση, η τωρινή αποφάσισε ότι το ΕΚΟΜΕ θα χρηματοδοτείται από εδώ και στο εξής από ΕΣΠΑ (200 εκατ. έως το 2027). Αυτό όμως πιθανότατα σημαίνει ότι θα δυσκολέψουν οι διαδικασίες χρηματοδότησης και εκταμίευσης δόσεων. Πώς θα παραμείνουμε Χόλιγουντ των Βαλκανίων με άδεια ταμεία είναι απορίας άξιο.
18) «Πόρτα» σε ολόκληρο Χρήστο Λεοντή
Τι κι αν ο Χρήστος Λεοντής είναι από τους πιο σημαντικούς μας συνθέτες; Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου απέρριψε το αίτημά του να γιορτάσει τις έξι δεκαετίες προσφοράς του στον πολιτισμό με μια μεγάλη συναυλία, με δικαιολογία ότι δεν χώραγε στον φετινό προγραμματισμό. Ενώ ο συνθέτης είχε ήδη απευθυνθεί στην ΕΡΤ ώστε να του διατεθεί η μικρή συμφωνική ορχήστρα, «έφαγε πόρτα» κι από εκεί. Τι κι αν ο πρόεδρος της ΕΡΤ κ. Ζούλας εκ των υστερών ισχυρίστηκε «εν οίδα ότι ουδέν οίδα», ο Χρήστος Λεοντής είχε ήδη εκδώσει επιστολή που μιλούσε για «πράξεις φίμωσης, αποκλεισμών, περιορισμών και απαγορεύσεων στην ΕΡΤ».
19) Το φιλί της ζωής στην αίθουσα
Τα τελευταία χρόνια η πανδημία του κορονοϊού έστρεψε το ενδιαφέρον του σινεφίλ κοινού προς τις streaming πλατφόρμες, προκαλώντας ισχυρό πλήγμα στις κινηματογραφικές αίθουσες. Ομως φέτος τα γνωστά υπερηρωικά έπη της Marvel και της DC («The Batman», «Thor» «Black Panther» και «Dr Strange in the multiverse of madness»), η ακαταμάχητη γοητεία των Minions και το όραμα του Τζέιμς Κάμερον («Avatar: The way of water») έδωσαν το φιλί της ζωής στην πολύπαθη αίθουσα. Ξεχωριστή μνεία –ανάμεικτη με σεβασμό– αξίζει και στον αφοσιωμένο στο όραμα του Τομ Κρουζ, που πίστεψε στην παλιομοδίτικη αναβίωση της πρώτης του μεγάλης επιτυχίας. Το «Top Gun: Maverick» έσπασε ταμεία, όπως και η ηρωική έξοδος του Ντάνιελ Κρεγκ ως Τζέιμς Μποντ!
20) Οι μεγάλοι απόντες
Πολλά τα αντίο και οι αποχαιρετισμοί τη χρονιά που πέρασε. Το 2022 έφυγαν από τη ζωή ο Ροβήρος Μανθούλης, ο Vangelis (Βαγγέλης Παπαθανασίου), ο Αλέκος Φασιανός, η Ειρήνη Παπά, ο Κώστας Καζάκος, η Μάρθα Καραγιάννη, η Ντίνα Κώνστα, η Μίνα Αδαμάκη, η Μαριανίνα Κριεζή, ο Πάνος Νάτσης, ο Δάκης, η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, η Βάσω Αλλαγιάννη. Η απώλεια του Ζαν-Λικ Γκοντάρ, του μέγιστου δημιουργού της γαλλικής νουβέλ βαγκ, σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής για τον κινηματογράφο, όπως και αυτή της μούσας του Αντονιόνι Μόνικα Βίτι. Στον μακρύ κατάλογο με τις απώλειες βρίσκεται και ο Αντι Φλέτσερ των Depeche Mode.
21) Οι ταινίες του Netflix που δίχασαν
Θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα σύγχρονο «Μίσος». Ομως η ταινία «Athena» του Ρομέν Γαβρά –γιου του Κώστα Γαβρά– ήταν ένα στιλιστικό κομψοτέχνημα με απίστευτες σεκάνς χωρίς βαθιά πολιτική σκέψη. Και να σκεφτεί κανείς ότι η ιστορία ξεκινάει με τη δολοφονία ενός 13χρονου πιτσιρικά από αστυνομικούς που πυροδοτεί εξέγερση στα γαλλικά προάστια. Καταλήγει όμως σε ένα φινάλε… «αγάπη μου, δεν είναι αυτό που νομίζεις». Ενώ προκάλεσε χαμό στο Twitter με hashtag #cancelathena επειδή πολλοί «πατριώτες» θίχτηκαν επειδή το γαλλικό προάστιο που πήρε φωτιά λέγεται «Αθήνα». Η έτερη ταινία που δίχασε ήταν το πολυαναμενόμενο «Blonde» του Αντριου Ντόμινικ για τη Μέριλιν Μονρόε. Η Aνα ντε Aρμας ήταν εξαιρετική στον ρόλο του διασημότερου ειδώλου της χρυσής εποχής του Χόλιγουντ, αλλά η ταινία σου άφηνε στο τέλος επίγευση θλίψης, χωρίς ίχνος αγάπης ή τρυφερότητας για ένα πλάσμα που πάλευε να κρυφτεί από το είδωλο που κατασκεύασε το ίδιο αλλά και από τα επώδυνα παιδικά χρόνια που πέρασε. Ο σκηνοθέτης με μια βασανιστικά ηδονοβλεπτική ματιά τελικά αντιμετώπισε τη Μέριλιν όπως όλοι: ως λαμπερή βορά στα ταμπλόιντ.
22) Μια καθηλωτική «Αντιγόνη»
Μπορεί η Μαρία Πρωτόπαππα να έγινε πολλές φορές viral την προηγούμενη χρονιά στα κοινωνικά δίκτυα για την ερμηνεία της στον ρόλο της Μαρίνας στον «Σασμό», όμως η σκηνοθετική της ματιά στην «Αντιγόνη» του Ζαν Ανούιγ είναι σίγουρα ο καλύτερος λόγος για να βρεθεί κανείς στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης. Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής στη Γαλλία ο συγγραφέας εμπνεύστηκε από τον μύθο του Σοφοκλή για να μιλήσει για τον αγώνα του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία. Η Μαρία Πρωτόπαππα έστησε μια πολυεπίπεδη παράσταση, μελετημένη σε κάθε λεπτομέρεια, που δικαίως συζητήθηκε πολύ τη χρονιά που πέρασε. Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι εξαιρετικές και ο Γιάννης Τσορτέκης ως Κρέων ξεγυμνώνει το πρόσωπο της εξουσίας. Ο ηθοποιός είχε μια δημιουργική χρονιά, με δυνατές ερμηνείες τόσο στο «Maestro» όσο και στο «Αυτή η νύχτα μένει».
23) Επιστροφή στην πατρίδα
Ο αινιγματικός τίτλος («Βληχή»), η παρουσία της Εμα Στόουν, τα απανωτά sold out στις 6, 7 και 8 Μαΐου στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο ΚΠΙΣΝ σήμαναν την επιστροφή του διεθνούς (εδώ και χρόνια) Γιώργου Λάνθιμου στα πάτρια εδάφη με τη μικρού μήκους ταινία «Βληχή» που γυρίστηκε σε χωριά της Τήνου. Μια τολμηρή ιστορία για τον έρωτα,
το σεξ, τον θάνατο, τη φύση, την παράδοση, βωβή, μόνο με μουσική και τον ήχο του αέρα της Τήνου. Πρωταγωνιστούσαν ο Γάλλος ηθοποιός Νταμιάν Μπονάρ και η Εμα Στόουν, που ήταν απίστευτα εκφραστική και ελεύθερη στην ερμηνεία της. Λάνθιμος μικρού μήκους… για Οσκαρ.
24) Πετσόκομμα στα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ
Η διοίκηση του Κωνσταντίνου Ζούλα στην ΕΡΤ, κατόπιν εισήγησης «ειδικών» και με το πρόσχημα της «δικαιότερης κατανομής», προχωρά σε περαιτέρω μείωση του αριθμού των μουσικών στην Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα και απολύει συμβασιούχους των 500 ευρώ ύστερα από δεκαετίες. Από τις 105 ψηφισμένες οργανικές θέσεις της ΕΣΟ αυτήν τη στιγμή είναι καλυμμένες από τακτικούς υπαλλήλους μόλις οι 51 –δηλαδή λιγότερες από τις μισές– και από τις υπολειπόμενες 54 οι συμβασιούχοι καλύπτουν 22 θέσεις. Από τις αρχές της χρονιάς τουλάχιστον επτά μουσικοί με πολυετή πείρα θα μείνουν άνεργοι και οι υπόλοιποι θα περάσουν ξανά από τη διαδικασία της αξιολόγησης. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου μίλησε στη Βουλή για «αύξηση της ποιότητας» με αυτά τα μέτρα. Γνωρίζει πώς λειτουργούν οι ραδιοφωνικές ορχήστρες στη υπόλοιπη Ευρώπη;
25) Ο maestro Christoforos
Το εννέα επεισοδίων «Maestro in blue» έγινε η πρώτη ελληνική σειρά που μπήκε στο διεθνές box set του Netflix και αυτό είναι τεράστια επιτυχία. Ενδοοικογενειακή βία, σεξαπίλ και τρυφερά ενσταντανέ, φωτογένεια και καταγγελία (ρατσισμός, ομοφοβία), ωραίες μουσικές και παραγωγή… υπερπαραγωγή. Από όλα έχει ο μπαξές που θα βρείτε στους Παξούς του φιλόδοξου Χριστόφορου Παπακαλιάτη, που έπεισε μέχρι και τη Χαρούλα Αλεξίου να κάνει το τηλεοπτικό ντεμπούτο της δίπλα στους Τσορτέκη, Καβογιάννη και Μουρατίδη.
26) Οσκαρ καλύτερου χαστουκιού
Ο Γουίλ Σμιθ φαίνεται να μπέρδεψε τους ρόλους σταρ – σύζυγος – οσκαρικός ηθοποιός και σε μια στιγμή αβάσταχτης (για τον ίδιο) αμηχανίας, που έκανε το λάθος να γελάσει αρχικά με το κακόγουστο αστείο του Κρις Ροκ προς τη γυμνή κεφαλή της συζύγου του, αποφάσισε να το παίξει Τζον Γουέιν και να δώσει μια μεγαλοπρεπή σφαλιάρα στον βέβηλο. Στημένο ή όχι, το επεισόδιο που σημάδεψε τη φετινή βραδιά των Οσκαρ είναι άλλη μια απόδειξη πως η Ακαδημία δεν διάγει τις καλύτερες μέρες της. Μεγαλύτερη απόδειξη από το Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας στο «CODA» (άλλο ανέκδοτο αυτό) δεν υπάρχει.
27) ΛΕΞ
Χωρίς διαφήμιση, συνεντεύξεις και χορηγούς, οι δύο συναυλίες του ΛΕΞ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη μάζεψαν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Κυρίως νέους. Το κοινό του είναι η νέα γενιά που τόσο έχει συκοφαντηθεί τα τελευταία χρόνια ως δήθεν απολιτίκ και παθητική. Κι όμως, στους στίχους του ΛΕΞ, που έχει κοινωνικό και πολιτικό λόγο, βρίσκει τους δικούς της κώδικες και αναφορές. Ο ΛΕΞ μιλάει για τις αφραγκίες και την οικονομική κρίση («ακούω το τάβλι των ανέργων, τη φωνή των παιδιών»), την αστυνομική βία και τους ξεχασμένους χουντικούς που ακόμη συναντάμε στα συνοικιακά κουρεία, αλλά και την αγωνία μιας ανήσυχης νεολαίας που δεν εμπιστεύεται τις εκάστοτε εξουσίες.
28) Το Εμπρός έσπασε το τσιμέντο
Ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης την άνοιξη είχε προαναγγείλει εκκένωση του θεάτρου Εμπρός και ανάθεση σε εργολάβο για έργο συντήρησης. Η είδηση συσπείρωσε καλλιτεχνικές ομάδες και ανθρώπους που πλαισιώνουν εδώ και χρόνια το εγχείρημα του Εμπρός, που κατάφερε να εξελιχθεί σε ένα δημόσιο, ανοιχτό και καθολικά προσβάσιμο θέατρο – πολιτιστικό χώρο αναφοράς, όπου έχουν παρουσιαστεί από πρωτόλεια έργα καλλιτεχνών μέχρι αβανγκάρντ δουλειές. Η «απάντηση» στα σχέδια του Μπακογιάννη ήταν δυναμική. Ματαιώθηκαν.
29) Το φαινόμενο των «Μαγνητικών πεδίων»
Η ταινία του Γιώργου Γούση, την οποία είδαν περισσότεροι από 30.000 θεατές και απέσπασε πέντε βραβεία Iρις της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, γυρίστηκε σε μία βδομάδα και κόστισε μόλις 6.000 ευρώ. Ενα εντελώς «χειροποίητο» και τρυφερό road movie με αυτοσχέδιους διαλόγους και τους Τοπαλίδου – Τσιοτσιόπουλο σε ρόλους μοναχικών ταξιδιωτών να υποδύονται υπό μια έννοια τον αληθινό εαυτό τους.
30) Τρεις ιστορικές αίθουσες απειλούνται με λουκέτο
Παρά τις υποσχέσεις και τα μεγάλα λόγια των υπευθύνων, το ζήτημα της σωτηρίας των ιστορικών κινηματογράφων Αστορ, Ιντεάλ και Αελλώ ακόμη δεν έχει διευθετηθεί, αφού δεν υπάρχει κάποιος δεσμευτικός όρος για τη συνέχιση της λειτουργίας τους. Τρεις μήνες μετά τις προκηρύξεις και την πρόσκληση ενδιαφέροντος για την αξιοποίηση διάφορων ακινήτων ιδιοκτησίας του e-ΕΦΚΑ, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και τα οικοδομικά τετράγωνα-φιλέτα που
στεγάζουν τις εν λόγω αίθουσες, το τοπίο παραμένει ομιχλώδες και το μέλλον αβέβαιο. Τα τρία ιστορικά σινεμά που έχουν συνδεθεί όχι μόνο με τον κινηματογραφικό αλλά γενικότερα με τον πολιτιστικό χαρακτήρα της ελληνικής πρωτεύουσας κινδυνεύουν ακόμη να μετατραπούν σε ξενοδοχεία.
31) Δημόσια μουσεία σε νεοφιλελεύθερο κλοιό
Διορισμένες διοικήσεις, χορηγοί και «ευεργέτες». Το νομοσχέδιο του υπουργείου Πολιτισμού για τη μετατροπή των πέντε κορυφαίων μουσείων της χώρας (Εθνικό Αρχαιολογικό, Βυζαντινό και Χριστιανικό, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης και Αρχαιολογικό Ηρακλείου) από κρατικούς φορείς σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΝΠ∆∆) ήταν ένα από τα γεγονότα που προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις τη χρονιά που πέρασε µε διαμαρτυρίες και καταγγελτικές επιστολές προς τον πρωθυπουργό και τη Λίνα Μενδώνη. Το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου διοικείται από διευθυντή και διοικητικό συμβούλιο που ορίζονται απευθείας από τον εκάστοτε υπουργό (όπως οι διοικητές των νοσοκομείων), γεγονός που ενισχύει την εξάρτηση από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Η λειτουργία µε αυτά τα κριτήρια θα έχει άμεσες επιπτώσεις για τα μουσεία, όπως αύξηση της τιμής των εισιτηρίων, μείωση των δωρεάν δραστηριοτήτων, συρρίκνωση της επιστημονικής και ερευνητικής τους δραστηριότητας.
32) Οι δημόσιοι ελεύθεροι χώροι παράδοση στο real estate
O Kώστας Μπακογιάννης φαίνεται ότι έχει βάλει στο μάτι όλους τους δημόσιους και ελεύθερους χώρους της Αθήνας, τους ελάχιστους που έχουν απομείνει για τους κατοίκους της πόλης. Με μια προγραμματική σύμβαση γεμάτη κενά και αντιφάσεις ενεργοποιήθηκαν σχέδια ετών για τον λόφο Φιλοπάππου. Στο ίδιο έργο θεατές και στα Εξάρχεια. Η περιοχή γύρω από τον Λόφο του Στρέφη μετατράπηκε σε αστυνομοκρατούμενη ζώνη και επιχειρήθηκε η έναρξη επενδυτικών έργων για μια υποτιθέμενη ανάπλαση που χαρακτηρίζεται «έκτρωμα» από τους κατοίκους. Με πανομοιότυπο τρόπο κινήθηκε η δημοτική αρχή και στην Ακαδημία Πλάτωνος, σχεδιάζοντας να ισοπεδώσει μεγάλη έκταση με αιωνόβια δέντρα και σκάμματα από αρχαιολογικές ανασκαφές. Τα σχέδια ανάπλασης του κέντρου της Αθήνας παρουσιάζονται επικοινωνιακά ως «κινήσεις εξυγίανσης» για την πολυδιαφημισμένη ανάπτυξη, µε απώτερο σκοπό να παραδώσουν ολοκληρωτικά την πόλη στην τουριστική και εμπορευματική χρήση.
