Το 1936 ο Τζορτζ Όργουελ ταξίδεψε στη Βαρκελώνη για τη δημοσιογραφική κάλυψη του ισπανικού εμφυλίου, στον οποίο έλαβε ενεργά μέρος όταν στρατεύτηκε στην πολιτοφυλακή του POUM (Ενωμένο Μαρξιστικό Εργατικό Κόμμα). Την εμπειρία του αυτή αποτύπωσε στα βιβλία «Πεθαίνοντας στην Καταλωνία» και «Αναμνήσεις από τον ισπανικό εμφύλιο», ενώ τις φοβίες που απέκτησε στο μέτωπο τις κληροδότησε στον κεντρικό ήρωα του «1984».
Το 1939 σε διάθεση βαθιάς συνολικής απογοήτευσης για την έκβαση του πολέμου στην Ισπανία και την πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη και έχοντας να παλέψει με σοβαρά θέματα υγείας (φυματίωση και μόνιμο πρόβλημα στη φωνή έπειτα από σφαίρα που δέχτηκε στον λαιμό από όπλο φασίστα στα χαρακώματα) εξέδωσε το βιβλίο «Ανάσες» (Coming up for air), το οποίο στα ελληνικά κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Αίολος σε πολύ καλή μετάφραση του Πάνου Τομαρά.
Το μυθιστόρημα γράφτηκε μεταξύ 1938 και 1939, στο διάστημα που ο Όργουελ είχε ήδη νοσηλευτεί σε σανατόριο της Αγγλίας και με υπόδειξη των γιατρών ταξίδεψε για έξι μήνες στο Μαρόκο. Κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο 45άχρονος Τζορτζ Μπόουλινγκ, ένας ασφαλιστής με σύζυγο, παιδιά, δάνειο, μεγάλη κοιλιά και τεχνητή οδοντοστοιχία, ο οποίος στην προσπάθειά του να διαχειριστεί τον επερχόμενο πόλεμο και την κρίση μέσης ηλικίας καταφεύγει στις αναμνήσεις των παιδικών του χρόνων που παίρνουν στο μυαλό του τις διαστάσεις χαμένου παραδείσου.
Ο Τζορτζ δυσκολεύεται να ενσωματωθεί σε έναν κόσμο που αλλάζει με ταχείς ρυθμούς, ωστόσο δεν ζει με ψευδαισθήσεις («Ενας τύπος σαν κι εμένα είναι αδύνατον να μοιάζει με κύριο της καλής κοινωνίας»).
Γνωρίζει πολύ καλά ότι το μικρό σπίτι όπου κατοικεί δεν ανήκει σε εκείνον και στην οικογένειά του αλλά στις κατασκευαστικές εταιρείες που έχουν καταλάβει όλη την περιοχή γύρω από τον Τάμεση, μελετά τον εργασιακό εκφοβισμό που ασκείται από τους εργοδότες, διαβάζει τα νέα των εφημερίδων πίσω από τις γραμμές, παρακολουθεί τον τρόπο που οι νέες τάσεις ανταλλάζουν την ποιότητα με τη λαμπερή εικόνα.
Ο Τζορτζ βαδίζει στους δρόμους του Λονδίνου και βλέπει στο μυαλό του στιγμιότυπα του μέλλοντος – μια πόλη ισοπεδωμένη από τους βομβαρδισμούς με χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια ανέργους, ένα έργο που έχει ξαναδεί την περίοδο του Μεγάλου Πολέμου.
«Δεν είναι, όμως, τόσο ο πόλεμος που έχει σημασία όσο το τι θα γίνει μετά τον πόλεμο. Ο κόσμος στον οποίο θα βυθιστούμε, ένας κόσμος γεμάτος μίσος, ένας κόσμος γεμάτος συνθήματα. Φαιοχίτωνες, συρματοπλέγματα, κλομπ από καουτσούκ.
Μυστικά κελιά όπου οι ηλεκτρικές λάμπες καίνε μέρα νύχτα και οι αστυνομικοί σε παρακολουθούν όταν κοιμάσαι» σκέφτεται ο Τζορτζ μια δεκαετία πριν από την έκδοση του «1984».
Ο τρόπος του να κάνει λιγότερο τρομακτικές τις εικόνες αυτές είναι να ανασύρει τις αναμνήσεις του από τις παιδικές αγοροπαρέες, το φλερτ με τα κορίτσια, τις συζητήσεις, το ψάρεμα. Ο Όργουελ αποτυπώνει το κύκνειο άσμα μιας ολόκληρης εποχής μέσα από ένα εντυπωσιακά καθαρό βλέμμα πάνω στον τρόπο που λειτουργεί
πολιτικά και οικονομικά το σύστημα του οποίου είναι μέρος.
Ο κόσμος που περιγράφει κάνει αγωνιώδεις προσπάθειες να ισορροπήσει μεταξύ τεχνολογικής προόδου (εργοστάσια που ξεπετάγονται σαν τα μανιτάρια, βομβαρδιστικά που πετούν πάνω από τις πόλεις) και καθημερινής βαρβαρότητας (η κοροϊδία του λιγότερο ευφυούς, οι δημόσιες προσβολές, η δολοφονία ζώων εν είδει διασκέδασης), έχοντας βαθιά γνώση ότι τίποτα δεν μπορεί να αποτρέψει τον πόλεμο που έρχεται.
Info
Ανάσες
Τζορτζ Oργουελ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ: Αίολος
ΣΕΛ.: 272
ΤΙΜΗ: €12,72