Του Αρτέμη Ψαρομήλιγκου*
Οταν ο πονηρούλης ο Χρουστσόφ το 1962 έστειλε πυραύλους µε πυρηνικές κεφαλές στην Κούβα, αµερικανικές αεροφωτογραφίες κατέγραψαν την κίνηση. Αµέσως λειτούργησε το ένστικτο της αυτοσυντήρησης της αµερικανικής υπερδύναµης:
– Οι πύραυλοί σας βρίσκονται µόλις 160 µίλια από το Μαϊάµι. Θα έχουµε πυρηνικό πόλεµο αν δεν τους αποσύρετε, απείλησε ο Κένεντι (δεν είχε εφευρεθεί ακόµη το επιχείρηµα της «αυτοδιάθεσης κάθε κράτους να εντάσσεται στις συµµαχίες που επιθυµεί»).
– Κι εσείς έχετε πυρηνικά στην Τουρκία, αντέτεινε ο Νικήτα.
– Αλλο εµείς, απάντησε ο Τζον. Κάντε πίσω, θα πατήσω το κουµπί (η ανθρωπότητα ξενύχτησε στις 26 Οκτωβρίου κοιτάζοντας τον ουρανό).
Αναµείχθηκε µεσολαβητικά ο γγ του ΟΗΕ Ου Θαντ, έστειλε και µια µυστική επιστολή ο Χρουστσόφ στον Κένεντι: «Εµείς συµφωνούµε να αποµακρύνουµε από την Κούβα εκείνα τα στρατιωτικά µέσα τα οποία εσείς θεωρείτε επιθετικά… Οι ΗΠΑ θα αποµακρύνουν τα ίδια µέσα από την Τουρκία… Η ΕΣΣ∆ θα κάνει δήλωση στο Συµβούλιο Ασφαλείας µε επίσηµη υπόσχεση να σεβαστεί το απαραβίαστο των συνόρων και της κυριαρχίας της Τουρκίας… Η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα κάνει παρόµοια δήλωση στο Συµβούλιο Ασφαλείας σχετικά µε την Κούβα».
Πετάχτηκαν –ανέξοδα– και οι µαοϊκοί: Τι αξίζει η ζωή στον πλανήτη αν υποχωρεί ο σοσιαλισµός; Την πάτησε και ο Κάστρο, αποφασισµένος να µην υποκύψει, ακόµη κι αν η Κούβα γινόταν ολοκαύτωµα. Πρότεινε στον Χρουστσόφ τη χρήση πυρηνικών όπλων εναντίον των ΗΠΑ αν εισβάλουν στην Κούβα: «Θα πρόκειται για πράξη της πιο νόµιµης άµυνας, όσο σκληρή και τροµερή κι αν είναι η λύση» (αργότερα ο Φιντέλ είχε τη γενναιότητα να αναγνωρίσει το σφάλµα του).
Ολα αυτά που ακολούθησαν έγιναν σύµφωνα µε τη συµβιβαστική πρόταση Χρουστσόφ και η κρίση εκτονώθηκε µετά τις 27 Οκτωβρίου 1962. Κύλησαν οι δεκαετίες, έληξε κι ο Ψυχρός Πόλεµος µε ήττα της Σοβιετικής Ενωσης. Αλλά µε την υπόσχεση των Αµερικανών να µην επεκταθεί το ΝΑΤΟ προς ανατολάς. Η υπόσχεση αυτή παραβιάστηκε. Με τη σχεδιαζόµενη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ οι αµερικανικοί πύραυλοι (αυξηµένου βεληνεκούς) θα απείχαν 300 µίλια από τη Μόσχα.
• Εν κατακλείδι: ∆εν γνωρίζω καµιά υπερδύναµη που θα δεχόταν να ακονίζεται µπρος στα µάτια της το σπαθί που θα της πάρει το κεφάλι. Κυρίως αν την τελευταία φορά που το επέτρεψε (1939) είχε 27.000.000 νεκρούς.
* Ο Αρτέμης Ψαρομήλιγκος είναι δημοσιογράφος